เด็กปฐมวัยกับงานศิลปะ
|
กว่าจะมาเป็นงานศิลปะของเด็ก ๆ |
ผู้เขียนได้ไปงานแสดงนิทรรศการผลงานนักเรียนปฐมวัยของโรงเรียนบ้านหนองขาม อำเภอ สวนผึ้ง เมื่อวันที่ 25 มีนาคม 2551 ผลงานของเด็ก ๆเป็นที่ชื่นชมของผู้ไปเยี่ยมชมเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะผลงานศิลปะ วันนั้นผู้เข้าร่วมงานมีทั้งผู้บริหาร ครู พ่อแม่ ผู้ปกครอง และชุมชน อย่างเช่นผู้ใหญ่บ้าน นายอำเภอ ฯลฯ ซึ่งสะท้อนถึงความร่วมมือกันระหว่างโรงเรียนและชุมชน อันเป็นเครื่องหมายของการร่วมมือกันอย่างแท้จริงสู่การพัฒนางานการศึกษาให้มีคุณภาพ
ขั้นตอนการแสดงผลงานศิลปะในวันนั้น ขั้นตอนสุดท้ายที่ครูต้าหรืออาจารย์ปณิตา ศิลารักษ์ ได้พาเด็ก ๆ จัดแสดงผลงานของตนเอง วันนั้นเด็กภูมิใจมากกับผลงานของตนเองที่ได้รับการยอมรับ ทำให้เกิดความภาคภูมิใจ เด็กได้เรียนรู้ซึ่งกันและกัน ได้ย้อนกลับไปคิดถึงกระบวนการทำงาน และสามารถเชื่อมโยงไปสู่กระบวนการทำงาน ทุกคนที่ไปชมได้เห็นพลังความสามารถของมนุษย์ซึ่งเริ่มตั้งแต่เด็กเล็ก ๆ ผู้เขียนอดคิดไม่ได้ว่ากว่าผลงานจะได้เป็นชิ้นที่นำมาแสดง ครูต้าต้องมีกระบวนการหลายขั้นตอน ซึ่งใช้เวลาเป็นปีๆ ในการจัดประสบการณ์ให้กับเด็กเพื่อให้เด็กมีผลงานศิลปะที่สะท้อนตัวตนของเด็กแต่ละคนออกมา จุดมุ่งหมายของการสอนศิลปะแก่เด็กเล็ก ๆ ไม่ใช่การสร้างศิลปินหรือสร้างผลงานที่เป็นเลิศ หรือเพื่อการแข่งขัน แต่เป็นการสร้างคนให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ ทั้งผู้เรียนและผู้สอน ผ่านทั้งกระบวนการทำงานศิลปะและงานศิลปะรอบ ๆ ตัว โดยอาศัยปัจจัยที่สำคัญคือครู มีคณะครูที่สอนศิลปะของโรงเรียนรุ่งอรุณ ได้เสนอเ คล็ดลับในการสอนศิลปะพอสรุปได้คือ
ประการแรก ผู้สอนต้องเป็นผู้ที่เข้าใจคุณค่าของกระบวนการทำงานศิลปะ มีสายตาที่มองเห็นความงามในสิ่งต่าง ๆ ที่อยู่รอบตัว เป็นผู้ที่หมั่นเอาใจใส่ สังเกตการเรียนรู้ของเด็กเพื่อปรับเปลี่ยนการเรียนการสอนให้เหมาะสม ครูเป็นแม่แบบให้กับเด็ก ๆ และสร้างเจตคติต่อการทำงานศิลปะ
ประการที่สอง ห้องเรียนศิลปะและสภาพแวดล้อม ห้องต้องโปร่งสงบ ห้องเรียนศิลปะไม่จำเป็นต้องตายตัว ที่ใดก็ได้ก็สามารถใช้เป็นห้องศิลปะได้ ลักษณะการจัดตกแต่งห้องจัดด้วยงานศิลปะต่าง ๆ การจัดดอกไม้ ความสะดวก ความมีระเบียบเรียบร้อยของห้อง ห้องเรียนต้องสดใส สงบ ผ่อนคลาย ห้องเรียนพร้อมที่จะทำให้เกิดการเรียนรู้
ประการที่สาม การเตรียมความพร้อมก่อนการเรียน เมื่อเริ่มเรียนรู้ทุกครั้ง ครูจะต้องเตรียมเด็ก ๆ ให้อยู่ในภาวะที่พร้อมจะเรียนรู้ เช่น การเล่านิทาน การฟังเพลง การแสดงบทบาทสมมติ การพูดคุยสนทนาให้เกิดอารมณ์เชิงบวก และมีสมาธิที่จะเรียนรู้กระบวนการทำงานต่อไป สำหรับเนื้อหานิทานอาจแฝงด้วยคำสั่งและบอกเล่ากระบวนการทำงานไปด้วย ท่าทีต่าง ๆ ของครู ก็มีส่วนช่วยและกระตุ้นให้เด็กพร้อมที่จะเรียน
ประการที่สี่ ลักษณะโจทย์ที่เหมาะสมกับเด็ก ครูจะต้องเข้าใจธรรมชาติของเด็กในวัยต่าง ๆ คือ เข้าใจถึงพัฒนาการของเด็ก ที่สำคัญเด็กทุกวัยต้องการกำลังใจและความเชื่อมั่นจากครูว่าเขาสามารถทำงานได้ดีในแบบของตัวเองทุกคน
ประการที่ห้า การเรียนรู้ซึ่งกันและกัน ผลงานศิลปะเป็นการสะท้อนจินตนาการ ความคิดภายในออกมาเป็นรูปธรรมภายนอกแล้วป้อนกลับเข้าสู่สมอง ทำให้สมองได้รับรู้จินตนาการและความคิดนั้น ๆ ทุกครั้งที่เด็ก ๆ ทำงานเสร็จ ครูจะให้เด็ก ๆ นำงานมาเรียงกันเพื่อให้เด็ก ๆ ได้ดูงานทั้งหมด ซึ่งทำให้เกิดการสำรวจความคิดของตนเอง และได้เห็นระบบความคิดของผู้อื่นด้วย ครูสามารถให้ดูข้อเด่นของชิ้นงานต่าง ๆ เช่น สีที่ใช้ ความเรียบร้อย การจัดวาง พร้อมการตั้งคำถาม ทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนความคิดเห็น เคารพในความคิดเห็นของผู้อื่น เห็นคุณค่าของตนเองและผู้อื่น เมื่อสิ้นปีโรงเรียนจัดงานนิทรรศการผลงานเด็ก ๆ เป็นงานที่ก่อให้เกิดแรงบันดาลใจ กระตุ้นความกล้าให้ ทุกคนอยากทำงานศิลปะ ต่อไปเราก็จะพบกับงานศิลปะของเด็ก ๆ ที่มีการพัฒนาอย่างไร้ขีดจำกัด
ประการที่หก การประเมินผล ซึ่งเป็นการเสริมแรงให้เกิดการพัฒนารายบุคคล สิ่งที่ใช้ประเมินคือพัฒนาการทางด้านจิตใจ อารมณ์ สังคม และสติปัญญา พัฒนาการดังกล่าว ครูต้องใช้วิธีการสังเกตจากการทำงานเป็นหลัก และผลงานของเด็กเป็นรอง โดยครูประเมินจากพัฒนาการของเด็กเป็นรายบุคคล ซึ่งไม่อาจเปรียบเทียบกับมาตรฐานของครูหรือของเพื่อนได้
ฉะนั้นกว่าจะเป็นงานศิลปะของเด็กๆ ได้นั้นมีกระบวนการขั้นตอนมากมาย จากการดูนิทรรศการที่กล่าวข้างต้นเป็นผลงานเกิดจากการจัดการเรียนการสอนของครู การจัดสภาพแวดล้อมและบรรยากาศการเรียนรู้ และตามองค์ประกอบที่เสนอแนะ จึงหวังว่าพวกเราจะได้ลองนำไปใช้ในการสอนศิลปะให้เกิดกับเด็กเล็ก ๆ เพื่อให้เด็กของเราพัฒนาได้อย่างรอบด้าน และอย่างเป็นองค์รวม
ความเห็น (3)
เด็กปฐมวัยกับงานศิลปะ
สวัสดีค่ะ
นาน นาน ได้พบผู้ใช้ blog จากราชบุรี
อ่านแล้วได้รับความรู้มากเลยค่ะ น่าจะนำบางส่วนมาปรับใช้กับเด็กมัธยมได้นะคะ
ธาริณี ทองลิ่ม
ศิลปะกับเด็กเป็นสิ่งที่มีความจำเป็นมาก และเป็นการทำให้เด็กได้แสดงจินตนาการที่ดีทางด้านความคิดสร้างสรรค์การกล้าแสดงออกและการพัฒนาสมอง ในด้านต่างๆๆมากมายซึ่งเป็นเรื่องที่ดีมากหากเด็กได้มีการพัฒนาไปในทางที่ดีทางด้านศิลปะค่ะ