ความเคลื่อนไหวในการแสดงเพลงพื้นบ้าน-อีแซว


ถ้าท่านมีโอกาสได้ไปอยู่ในสถานที่ใกล้เคียง จะได้แวะเวียนไปชมความสามารถของเด็ก ๆ เยาวชนรุ่นใหม่ที่ใส่ใจในศิลปวัฒนธรรมท้องถิ่นอย่างเหนียวแน่น อีกกลุ่มหนึ่ง

 

ความเคลื่อนไหวในการแสดง

เพลงอีแซว สายเลือดสุพรรณฯ

ติดตามให้กำลังใจ ณ สถานที่ต่าง ๆ

ในช่วง เดือนเมษายน  2551

 

          ในหลายตอนที่ผ่านมา มีน้อง ๆ และท่านที่เข้ามาเยี่ยมบล็อกเพลงพื้นบ้าน ถามถึงงานการแสดงสดที่จะมีขึ้น ณ สถานที่ต่าง ๆ ซึ่งท่านจะไปให้กำลังใจ ชมความสามารถของเด็ก ๆ ที่หน้าเวที เท่าที่จำได้ น้องหนึ่ง อยากไปชมน้อง ๆ เขาแสดง ณ สถานที่จริง  คนชอบเพลง ท่านนี้จะอยู่แถวฝั่งธนบุรี เป็นอีกท่านหนึ่งที่ชอบเพลงพื้นบ้าน และอีกหลาย ๆ ท่านที่เคยบันทึกความเห็นเอาไว้ในท้ายบล็อกเพลงพื้นบ้านของผม  ด้วยจุดประสงค์เดียวกันคือ ถ้าแสดงไม่ไกลนักจะไปเป็นกำลังใจให้เด็ก ๆ ในวงเพลง

 

          แค่คำพูดก็ทำให้คนทำงานเบื้องหลังอย่างผมประทับใจแล้ว  ผมตรากตรำมากับเพลงพื้นบ้านที่ผมรักเป็นชีวิตจิตใจมานาน นานเกือบที่จะเท่าชีวิตของผม (57 ปี) ผมได้พบกับเด็ก ๆ เยาวชน เป็นจำนวนมาก มากกว่า 100 คน ที่ผมฝึกหัดเพลงพื้นบ้านให้และมากกว่า 3,000 คน ที่ผมได้ร่วมงานกับพี่เกลียว  เสร็จกิจ (ขวัญจิต ศรีประจันต์) จัดการเรียนรู้ โดยการอบรมปฏิบัติการแสดงเพลงอีแซวและ เพลงพื้นบ้านอื่น ๆ ให้ เมื่อต้นปี พ.ศ. 2551  ครูสายัณห์ โพธิ์ศรีทอง ได้นำคณะนักเรียนจากโรงเรียนเลาขวัญราษฎร์บำรุง มาศึกษาดูงานที่ห้องศูนย์การเรียนเพลงพื้นบ้าน ที่โรงเรียนบรรหารแจ่มใสวิทยา 1 ผมยังประทับใจในความสามารถของเด็ก ๆ จากโรงเรียนเลาขวัญราษฎร์บำรุง ที่แสดงเพลงอีแซวได้ในระดับดี-ดีมาก ทองสา ชื่อเล่นของครูสายัณห์ โทรศัพท์มาปรึกษาหารือกับผมหลายครั้งเรื่องของการฝึกหัดเพลงพื้นบ้าน

         

 

          น้องเขาเอาจริงเอาจัง  สู้ด้วยลำแข้งของตนเอง ไม่รู้ว่าจะอดทนที่จะต้องเจอผลกระทบที่ทำให้ท้อแท้ใจ แล้วน้องเขาจะตั้งหลักได้หรือไม่ ผมและเด็ก ๆ ในวงเพลงก็คงได้แต่คอยให้ความช่วยเหลือ และให้กำลังใจครูทองสา ตลอดไป

 

          สำหรับในช่วงนี้ ปลายเดือนมีนาคมต่อเนื่องกับเดือนเมษายน 2551 วงเพลงอีแซว สายเลือดสุพรรณฯ  โรงเรียนบรรหารแจ่มใสวิทยา 1 มีงานแสดงเพลงพื้นบ้าน เพลงอีแซว เพลงฉ่อย และลำตัด รวมทั้งงานทำขวัญนาคเข้ามาหลายงาน  ท่านที่อยู่ใกล้ ๆ กับสถานที่ที่ผมจะได้แจ้งข่าวสารไว้ แวะเวียนไปเยี่ยมเยียนได้ที่เวทีการแสดงนะครับ

 

          วันที่ 30 มีนาคม 2551   แสดงในงานชาปนกิจศพ ที่วัดหนองปรือ ตำบลดอนประดู่  อำเภอเลาขวัญ  จังหวัดกาญจนบุรี

          วันที่  4 เมษายน 2551  ออกอากาศ รายการไทยมุง สถานีโทรทัศน์ไทยพีบีเอส อาคารชินวัตร 3 ชั้นที่ 13  ถนนวิภาวดี กรุงเทพฯ

          วันที่  7 เมษายน 2551  ประชันเพลงอีแซว ที่โรงละครแห่งชาติภาคตะวันตก จังหวัดสุพรรณบุรี ตั้งแต่เวลา 10.30 น.เป็นต้นไปงานนี้มีพี่ขวัญจิตและนักแสดงระดับบรมครูเพลงอีแซวด้วย

          วันที่ 11 เมษายน 2551 แสดงในงานประจำปี  ปิดทองหลวงพ่อโต วัดป่าเลไลยก์  อำเภอเมือง จังหวัดสุพรรณบุรี

          วันที่ 12 เมษายน 2551 ที่ ห้องประชุม  อบต.หนองโสน  ตำบลหนองโสน  อำเภอเลาขวัญ จังหวัดกาญจนบุรี (กลางวัน)

          วันที่ 12 เมษายน 2551  แสดงในงานสงกรานต์และมหกรรมอาหารอร่อย เทศบาลดอนเจดีย์

อ.ดอนเจดีย์ จ.สุพรรณบุรี   วันที่ 12 เมษายน 2551 (กลางคืน)

          วันที่ 13 เมษายน 2551 แสดงในงานประจำปี  ปิดทองหลวงพ่อโต วัดป่าเลไลยก์  อำเภอเมือง จังหวัดสุพรรณบุรี

          วันที่ 14 เมษายน 2551 แสดงในงานประจำปี  ปิดทองหลวงพ่อโต วัดป่าเลไลยก์  อำเภอเมือง จังหวัดสุพรรณบุรี

          วันที่ 14 เมษายน 2551 เวลา 11.05 น. ออกอากาศรายการ ฟ้าใสน้ำใจงาม ช่อง 5

          วันที่ 19 เมษายน 2551 แหล่สดทำขวัญนาค ที่บ้านหนองหญ้าไซ  อำเภอหนองหญ้าไซ

          วันที่ 20 เมษายน 2551 งานมหกรรมสงกรานต์ 4 ภาค โดย สวช. ณ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย ถนนรัชดาภิเษก เขตห้วยขวาง กรุงเทพฯ

          วันที่ 26 เมษายน 2551 แสดงที่ศูนย์เพาะเนื้อเยื่อ พุเตย 2 อำเภอด่านช้าง จังหวัดสุพรรณบุรี

         

 

           ขอรายงานความเคลื่อนไหวเอาไว้ในช่วงนี้ เผื่อว่าท่านมีโอกาสได้ไปอยู่ในสถานที่ใกล้เคียง จะได้แวะเวียนไปชมความสามารถของเด็ก ๆ เยาวชนรุ่นใหม่ที่ใส่ใจในศิลปวัฒนธรรมท้องถิ่นอย่างเหนียวแน่น อีกกลุ่มหนึ่งครับ

 

นายชำเลือง  มณีวงษ์  ครูผู้ฝึกสอนศิลปะการแสดงเพลงพื้นบ้าน-เพลงอีแซว

 

หมายเลขบันทึก: 173924เขียนเมื่อ 28 มีนาคม 2008 23:22 น. ()แก้ไขเมื่อ 6 กันยายน 2013 18:53 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (15)

สวัสดีเจ้าค่ะ คุณครูชำเลือง

โห งานเยอะจังเลย คิคิ ฝากคิดถึง อิม กับ รัตนาด้วยเจ้าค่ะ อย่างนี้อีแซวบางลี่จะสู้ได้ไหมนี่ คิคิ รักษาสุขภาพด้วยนะเจ้าค่ะ

เป็นกำลังใจให้เจ้าค่ะ ----> น้องจิ ^_^

น้องจิ คนเก่งของครู

ขอบใจหนูมากที่เข้ามาเยี่ยม แถมยังฝากความคิดถึงไปยังเพื่อนต่างวงอีกด้วย ขอให้ไมตรีจิตรที่ดี จงสร้างความเจริญให้แก่หนูยิ่ง ๆ ขึ้นตลอดไป

ในส่วนของงานแสดง มีเข้ามาโดยตลอดอย่างต่อเนื่อง แต่ก็ถือว่ามีพอสมควร ไม่มากนัก เป็นความกรุณาของผู้ที่ให้ความเมตตานักแสดงอย่างพวกเราด้วย

เรื่องของสุขภาพ เป็นปัญหาบ้าง บางงานครูก็เล่นไม่ได้ ต้องให้อิมกับยุ้ยเขาคุมวงไปแสดงกันเอง -----> ครูชำเลือง มณีวงษ์

ยุทธนา จันทร์เทศนา

สวัสดีคับ อาจารย์คับ ยินดีคับที่ได้พบกับคนที่รักเพลงพื้นบ้านอีกคนหนึ่ง ผมชอบและรักเพลงพื้นบ้านมาก ทุกเพลง เช่น ฉ่อย อีแซว เรื่อ เกี่ยวข้าว พวงมาลัย และอีกมาก ก่อนอื่น ผมขอแนะนำตัวก่อนนะคับผม ยุทธคับ เป็นศิษย์ของแม่บัวผัน จันทร์ศรี ผู้ล่วงลับไปแล้ว ผม พอร้องได้ แต่ไม่ได้เล่นเป็นจริงเป็นจังอะไร เพราะรับราชการที่ กทม.คับ อายุ 29 ปีแล้วคับ ผมสนใจที่จะหากลุ่มที่เขารักเพลงพื้นบ้านแบบผม มาร่วมกันร้องและสืบสานไว้ และก็เข้ามาเจออาจารย์ชำเลือง ผู้ที่เป็นครูโดยแท้ ผมชอบจริง ๆ คับอาจารย์ ถ้าอาจารย์ได้มีโอกาสอ่าน ก็ช่วยติดต่อผมด้วยนะคับ 086 560 1689 ยินดีคับ ลืมบอกอาจารย์ไป ผมเป็นหมอทำขวัญด้วยคับ ตระกูลเป็นก็เลยต้องเป็นคับ วันที่ 8 พ.ค.51 นี้ผมจะเดินทางไปไหว้ครูที่บ้านแม่ขวัญจิตคับ อาจารย์ไปเปล่าคับ ผมอยากร้องอยากเล่นและก็อยากเป็นทุกเพลง ไม่ทราบว่าอาจารย์ช่วยผมได้ไหมคับ ยังไงแล้วช่วยติดต่อผมด้วยนะคับอาจารย์คับ ขอบคุณคับ

คุณ ยุทธนา จันทร์เทศนา

        ได้อ่านข้อความที่แสดงความเห็นมาแล้ว ดีใจมากครับที่เป็นคนรักเพลงพื้นบ้าน อย่างน้อยก็ยังได้มีโอกาสมีส่วนร่วมในการสานต่อวงการเพลงให้ยาวนานต่อไป

         การสืบสานงานศิลปะการแสดง ไม่มีกรอบบังคับว่า จะอยู่ในฐานะใด มีอาชีพอะไร ทำงานอยู่ที่ไหน ขอเพียงให้ใจของเรามีความมุ่งมั่นและแน่วแน่ในสิ่งนั้น ทำได้ครับ ส่วนที่ว่าทำไม่ได้ หรือไม่ยาวนาน อาจเป็นเพราะไม่ใช่ชีวิตจริง จึงต้องเลิกลาไป

         ผมฝึกหัดเพลงพื้นบ้านจากครูเพลงหลายสิบท่าน ที่ไหนว่าเก่ง ผมไปหามาเกือบหมด ใช้เวลายาวนานและต่อเนื่องมาตลอดชีวิต เกือบ 60 ปี ฝึกหัดเล่นเพลงได้ 19 อย่าง (ความจริงฝีกมากกว่านี้) และออกแสดงหน้าเวทีมาโดยตลอด (เริ่มแรกเล่นเพลงหน้าห้องที่เราสอน)

         ผมจัดตั้งวงเพลงพื้นบ้านนรับงานแสดงมาเกือบ 20 ปีแล้วครับ เดินทางไปแสดงมาหลายสิบจังหวัด สำหรับ วันที่ 8 พฤษภาคม 2551 วงเพลงอีแซวของผมเล่น 2 รอบ 2 เวที ที่ ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ ครับ ตั้งแต่ 13.00 น. บริเวณโซน ซี

        ยินดีครับถ้าจะสานต่อเพลงพื้นบ้านหรือเพิ่มเติม และมีเวลามากพอที่จะทุ่มเทให้ภาระกิจด้านนี้

        ขอบคุณ ที่เข้ามาเยี่ยม และให้กำลังใจ

                          อ.ชำเลือง  มณีวงษ์

ขอบคุณครับอาจารย์ ผมดีใจมากคับ เหมือนกับว่าได้กลับไปเรียนกับแม่ผันตอนเด็กเลยคับ แล้วอยากจะรบกวนอาจารย์เรื่อง เบอร์โทรศัพท์ของอาจารย์คับ จะได้โทรหาเมื่อต้องการทราบเรื่องต่าง ๆ วันที่8 พ.ค.51 นี้ผมต้องไปไหว้ครูบ้านแม่ขวัญจิตคับ เสียดายที่ไม่ว่างไปชมคับผม แต่อยากบอกครูเหลือเกินว่าผมดีใจมากคับ ที่กำลังจะเป็นศิษย์ครูชำเลืองแล้ว ผมบอกตรง ๆ นะคับว่า ผมอยากไปแสดงตามที่ต่าง ๆ ไม่ได้เงินก็ไม่เป็นไรคับ ผมชอบ ผมรัก และผมก็อยากที่จะสืบสานไว้ ผมเทิดทูนแม่ผันหรือยายผันมาก ผมรักท่านมาก แต่ตอนนี้ท่านไปอยู่แล้ว ผมเองก็พร้อมตอนทีท่านไม่อยู่เสียดายจริง ๆคับ ยังไงแล้วผมขอรบกวนเรื่องเบอร์โทรนะคับ จะได้ติดต่อกับครูได้ เรื่องการสอนการฝึกคับผม ขอบคุณคับ ครูชำเลือง

คุณยุทธนา จันทร์เทศนา

  • ตามเวลาปกติเด็ก ๆ ในวงเขาจะฝึกซ้อมทั้งในเวลาเรียนและนอกเวลาเรียน และในทุก ๆ วันพฤหัสบดีตั้งแต่ 16.00-17.30 น. ส่วนในวันหยุดเด็ก ๆ จะนัดกันมาฝึกซ้อม 1 วัน (เสาร์หรืออาทิตย์) เวลา 09.00-12.00 น.
  • เราไม่รู้ว่างานแสดงจะมีเข้ามาเมื่อไร จึงต้องเตรียมความพร้อมเอาไว้ตลอดเวลา ครับ
  • ตรงที่คุณยุทธนาจะไปไหว้ครู ในวันที่ 8 พ.ค. 2551 คือแหล่งการเรียนรู้เพลงพื้นบ้าน ศูนย์การเรียนรู้ครูภูมิปัญญาไทย ของพี่เกลียว เสร็จกิจ (ขวัญจิต ศรีประจันต์) คุณสามารถที่จะฝึกฝนตนเอง และหาความรู้ได้ที่นั่น ครับ

    

   

ต้องขอขอบคุณอาจารย์มากนะคับที่ได้แนะนำให้กระผม แต่เคยที่จะได้ไปเรียนกับแม่ขวัญจิตแล้ว ท่านไม่ค่อยมีเวลาคับ ก็เลยไม่ได้เรียน เอาอย่างนี้ได้ไหมคับครูคับ ผมขอไปเรียนทุกวันเสาร์-อาทิตย์กับเด็กได้ไหมคับที่ บรรหารแจ่มใสนะคับ ไม่ทราบว่าครูจะรังเกียจไหมคับ เมตตาผมเถอะนะคับ ผมอยากเป็นจริง ๆคับ ถ้าจะให้สะดวกผมรบกวนครูเรื่องเบอร์โทรศัพท์ได้ไหมคับ จะได้มีโอกาสได้คุยกับครูด้วยคับ ขอขอบคุณคับคุณครู

เมื่อได้คุยโทรศัพท์กับครูแล้ว ผมรู้สึกดีใจมากคับ แต่ก็ตื่นเต้นมากที่จะได้กลับไปฝึกหัดเพลงอีกครั้ง ครูเป็นเหมือนกับแสงที่นำทางผมไปในสิ่งที่ต้องการนั้นคือ เพลงพื้นบ้านคับผมเองจะไม่ลืมเลยว่าครูเป็นต้นแบบและผู้ที่ช่วยเหลือผมในครั้งนี้ ผมสัญญาว่าจะเป็นศิษย์ที่ดีคับ จะตั้งใจฝึกฝนและหัดรำร้องอย่างดียิ่ง และจะสืบทอดเพลงพื้นบ้านตลอดไปขอให้ความตั้งใจความดี และผลงานของครูจงเจริญรุ่งเรืองก้าวหน้า ประสบความสำเร็จทุกอย่างดังที่ครูหวังไว้นะคับ ผมขอขอบคุณคุณครูชำเลืองมากคับที่ให้โอกาสผม ในครั้งนี้ ขอขอบคุณคับ

สวัสดีคับ ครู เป็นอย่างไรบ้างคับ การแสดงที่ศูนย์สิริกิตต์สนุกไหมคับ คนดูเยอะไหมคับครู ส่วนที่บ้านแม่ขวัญจิตนั้น คนไปร่วมงานพอประมาณคับ อาหารอร่อยมาก เป็นกันเองคับ ได้เจอพ่อเพลง แม่เพลงหลายคน ได้เพื่อนใหม่ก็หลายคนคับ การประกอบพิธีนั้น แม่ขวัญ เป็นคนทำเองทั้งหมด เป็นไปแบบวิถีชาวบ้านไหว้กันแบบง่าย ๆ คับ แล้วครูมีแสดงที่ไหนอีกบ้างคับ ช่วยส่งข่าวด้วยนะคับ ขอบคุณคับครู

สวัสดี ครับ คุณยุทธนา

  • เรื่องของการฝึกหัดเพลงพื้นบ้าน อยู่ที่ใจเรา ถ้าใจเราเรียกร้องที่จะทำ ทุกอย่างคงกำหนดได้ด้วยตัวของเราเอง ครับ
  • การสมัครเป็นทายาททางเพลง นับว่าเป็นภาระงานที่หนักมาก แตกต่างจากการชิมลาง ทดลอง ทำไปงั้น ๆ มากมายนัก การรักษาให้ศิลปะพื้นบ้านคงอยู่ได้จริง ๆ เป็นงานที่เหนือกว่ากำลังของคนธรรมดา หรือชาวบ้านทั่วไปจะทำได้มากครับ
  • บรรยากาศที่เวทีใหญ่และเวทีเล็กที่ศูนย์สิริกิติ์ เปิดดูได้ที่บทความงาน เข้าไปใน google.co.th พิมพ์คำว่า ประวัติ - ชำเลือง จะเข้าไปที่หน้าประวัติของผม คลิ๊กที่บล็อกเพลงอีแซวจะเข้าไปในบทความมากมาย ที่นั่นจะมีบทความชมภาพการแสดงในงานต่าง ๆ ครับ
  • ผมเคยไปร่วมพิธีที่บ้านพี่เกลียวหลายครั้ง ตั้งแต่ปี 2545-2548 ต่อจากนั้นไม่ได้ไป ดีครับ พี่เขาจัดแบบดั้งเดิมเหมือนที่บ้านแม่บัวผัน
  • งานแสดงมีต่อเนื่องกันไป แต่ว่าไม่มากนัก บางเดือนก็มีมาก บางเดือนก็น้อย ในเดือนนี้มีหลายงาน 14พ.ค. เล่นงานแก้บน 2 รอบ ที่บ้านหนองแดง ส่วนงานระดับจังหวัดก็มีงานของดีภาคกลาง 8 จังหวัด ที่หน้าที่ว่าการอำเภอเมือง วันที่ 29 พฤษภาคม 2551 เวลา 17.00 น. เป็นต้นไป

                               

 

 

สวัสดีคับครูคับ ตอนนี้เปิดเรียนแล้ว คงจะยุ่งกับการเตรียมการสอนนะคับ ส่วนเรื่องเพลงนั้นก็คงจะยุ่งเหมือนกัน ครถือว่าเป็นตัวอย่างที่ดีให้ผม มาตลอดนะคับ ผมขอชื่นชมทำได้หลายอย่างในเวลาเดียวกัน ผมเองยุ่งกับงานราชการก็เลยไม่ค่อยมีเวลาในการศึกษาเรื่องเพลง เอาไว้ว่างๆ แล้วจะเข้ามาคุยใหม่นะคับ คุณครู

สวัสดี ยุทธนา

งานเพลงอีแซวยังคงมีอย่างต่อเนื่องกันไป แต่ก็อาจจะเบาบางไปบ้างในบางระยะ ส่วนการแสดงที่สุพรรณฯ มีงานหลายที่ ส่วนที่กรุงเทพฯ ดูเหมือนว่า จะได้ไปแสดงที่สนามก็อล์ฟ ท.บ.ย่านมีนบุรี ถนนรามอินทรา ในวันที่ 7 มิถุนายน 2551 ในเวลา 19.00 น. เป็นงานบวชครับ

งานราชการก็คงเป็นระบบเหมือนเดิมที่ทำมาเกือบ 40 ปีแล้ว ดูจะเป็นเรื่องปกติ ครับ เมื่อโรงเรียนเปิดก็ได้พบเด็ก ๆ ในวงเพลง ได้สอน ได้ร้อง ได้เล่น เต้นไปกับเด็ก ๆ วันที่ 29 พฤษภาคม 2551 มีงานแสดงที่หน้าที่ว่าการอำเภอเมือง เวลา 17.00 น.

สวัสดีคับครูคับ สบายดีไหมคับ ผมมีข่าวมาบอกว่า บังเอิญไปเจอเพื่อนที่เขาเล่นเพลงอยู่คณะทองคำ และลำจวน สวนแตง ก็เลยไปพาผมไปเข้าวง เล่นเพลงด้วยคับ งานก็มี 12 13 14 และ 15 คับ กรุงเทพ บ้าง สุพรรณบ้าง ผมดีใจมากคับ ที่ได้มีโอกาสไปร้องกับมืออาชีพ แต่ผมก็ร้องได้แค่ออกตัว ชม อะไรประมาณนี้คับ ส่วนทำนองก็ยังไม่คล่องเท่าไรคับ แล้วคณะของครูและคับ เป็นไงบ้างคับ

สบายดี ครับ ยุทธนา

ก็ดีนะ ที่ได้ไปแสดงกับวงเพลงของพี่ลำจวน เกษมสุข ผมกับพี่ลำจวนคุ้นเคยกันดี พี่เขาเป็นผู้ใหญ่ที่น่านับถือมากท่านหนึ่ง งานแสดงของวงก็มีเข้ามาเรื่อย ๆ บางเดือนก็ห่างบางเดือนงานก็มีเข้ามามาก ส่วนช่วงปลายเดือนเล่นอยู่ต่างจังหวัดทั้งหมด โดยเฉพาะวันที่ 28 มิถุนายน 2551 (เวลา 12.00-14.00 น.)แสดงอยู่ที่โรงงานโพธิ์ชัยจิวเวลลี่ แถวมีนบุรี กรุงเทพฯ ครับ

ขอโทครับ ผมอยากได้เบอร์ติดต่อกับแม่ขวัญจิต ผมจะติดต่อเรื่องทำขวัญนาคในงานบวชผมอะครับ ยายผมอยากฟัง เรยอยากได้เบอร์โทร์ติดต่อ ไม่ทราบว่า คุรครูมีไหมครับยังไงช่วยฝากไว้ในเมลไห้ทีครับ [email protected] รบกวนด้วยนะครับ ขอขอบคุณครับ

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท