ต๋ำนานปี๋ใหม่เมืองล้านนาต๋อนวันสังขานต์ล่อง
ความหมายและที่มาคำว่าสังขานต์ รากเหง้ามาจากภาษาสันสกฤตเขียนอักษรดังนี้ "สังกรานต์" แต่อักขรวิธีภาษาล้านนาสรุปย่อๆว่า หากตัว ร (อ่านว่า ระ )ไปควบกล้ำกับอักษรตัวต้นของพยัญชนะวรรคใดให้อ่านออกเสียงพยัญชนะตัวถัดไป ในที่นี้ตัว ร (ระ)ควบกล้ำตัว (ก-ไก่) พยัญชนะตัวถัดไปคือ ตัว ข (ข-ไข่)ดังนี้ วรรคกะ ก ข ค ...ง
*ดังนั้นเมื่ออ่านคำว่า "กรานต์" ต้องออกเสียงว่า "ขานต์" รวมความแล้วคำว่า "สงกรานต์"อ่านออกเสียงเป็นสังขานต์
*วันสังขานต์ล่องเป็นวันที่พระอาทิตย์ย่างเข้าราศีเมษ แต่ยังไม่ผ่านเส้นราศีบางปีวันนี้จะตรงกับวันที่ราว 13 เมษายน แต่บางปีก็อาจเป็นวันที่ 14 เมษายนแล้วแต่การคำนวณ อย่างไรก็ตามวันนี้ถือเป็นวันส่งท้ายปีเก่า รุ่งเช้ายามเมื่อไก่ขันตั้งชาวบ้านจะยิงปืนหรือปะสะโป๊ก ประทัดไล่ปู่สังขานต์ไล่เสนียดจัญไร ขึดอาถรรพ์เสียงดังตูมตาม เป็นฮีตฮอยที่ทำกันมาแต่บรรพบุรุษ พร้อมกันนั้นก็ทำการกวาดข่วง บริเวณบ้านที่อยู่อาศัย สิ่งแวดล้อมให้สะอาด หยากไย่ใยก๋ำปุ๊ง(แมงมุม) สะลี(ฟูก)ที่นอนผ้าทุชิ้น ของใช้ทุกอันทำความสะอาดให้หมด พร้อมกันก็ทำจิตใจให้สะอาดไม่ขุ่นมัว
*ตลอดทั้งวันสังขานต์ล่องถือว่าเป็นวันสาธรณสุขของผู้คนชาวบ้านอย่างแท้จริง ในบางหมู่บ้านหรือเจ้าเมืองบางพระองค์ที่ใกล้แม่น้ำจะทำพิธีลอยเคราะห์ ปล่อยเสนียด โดยการตั้งร้านจามเกาะทรายกลางลำน้ำ จัหานำขมิ้นส้มป่อย ใบหมี่ และใบไม้ที่เป็นมงคลประจำปี อย่างเช่นปีนี้ ดอกแก้ว เป็นดอกมงคล ก็จะเอาดอกแก้วมาร่วมพิธีสระเกล้าดำหัวตนเองที่เกาะทรายกลางน้ำ เมื่อสระเกล้าดำหัวตนเองเสร็จก็จะตัดเล็บ ตัดเส้นผมตนเองใส่ในควักใบตอง(กระทงใบตอง)หรือสะตวง(กระทงกาบกล้วย)นำอาหารหวานคาวใส่ลงไป จุดเทียน ธูป ในเวลามืดวอนแวน(พลบค่ำ)ก็จะนำควักหรือกระทงไปลอยเคราะห์ในแม่น้ำ ดังนั้นเราจะเห็นควักหรือกระทงลอยน้ำแสงวอมวับแวมๆ ไหลล่องในน้ำคล้ายวันลอยกระทงเพียงแต่จุดประสงค์ต่างกัน ในวันสังขานต์ล่องเป็นการทางพิธีอวมงคลคือลอยเคราะห์ ส่งเสนียดจัญไร ขึ้ดต่างๆให้ลอยไปตามน้ำ แต่วันลอยกระทงเป็นงานมงคลบูชาพระพุทธบาท หรือบูชาพระแม่คงคา แล้วแต่จะกระทำกัน
*ปีนี้เวลาสระเกล้าดำหัวตนเองให้เบ่น(ผิน)หน้าไปทางทิศตะวันตกแจ่ง(เฉียง)เหนือเมื่อสระหัวแล้วให้เอาส้มป่อยเช็ดอก เช็ดลิ้นแล้วทิ้งไป เพราะกาลิกิณีอยู่ที่อกและจัญไรอยู่ที่สะดือ เมื่อสระหัวแล้วให้แต่งตัวด้วยเสื้อผ้าใหม่ หาดอกแก้วหรือดอกพิกุลมาเหน็บผม ก็จักทำหื้อจำเริญก้านกุ่งฮุ่งเฮืองดีแต๊แหล่
*ประเพณีวันสังขานต์ล่องมีเพียงเท่านี้
*ยัง..ยัง..ไม่มีการดำหัวผู้เฒ่าผู้แก่เพราะไม่ใช่วันพญาวัน(วันเถลิงศก)หรือขึ้นปี๋ใหม่
ความเห็น (0)
ไม่มีความเห็น