ดาวเด่น

สอนคุณธรรมอย่างไร

ให้มีความพอเพียง

บทที่ 16/12

คุณธรรมแห่งการบริการสังคม         

 จุดประสงค์ :   เพื่อรู้ รัก และฝึกจนเคยชิน

นิทานคติ  เรื่อง : ดาวเด่น         

มีครอบครัวอยู่ครอบครัวหนึ่งมีลูกแฝดชายหญิงคู่หนึ่ง ชื่อดาวและเด่น ทั้งสองหน้าตาเหมือนกันอย่างมาก จนใครๆ หลายคนไม่สามารถแยกทั้งสองว่าใครเป็นใคร

ดาวได้ชื่อว่าเป็นพี่ ดาวเป็นคนที่มีความเอื้อเฟื้อ ชอบช่วยเหลือผู้อื่น ไม่เคยนิ่งเฉยต่องานต่างๆ มุ่งมั่นและตั้งใจทำสิ่งต่างๆ แม้ไม่ใช้ธุระของตน จึงเป็นที่รักของเพื่อนบ้าน ส่วนเด่น เป็นเด็กผู้ชายที่เรียกร้องทุกสิ่งทุกอย่างจากพ่อและแม่ เอาแต่ใจตัว และต้องได้เลือกทุกอย่างก่อนเสมอ ดาวยอมน้องฝาแฝดผู้นี้อยู่เสมอ และมักคอยบอกคนอื่นที่มักจะบ่นเรื่องของเด่นให้ฟังว่า แล้ววันหนึ่งเด่นก็จะเป็นคนที่ชอบช่วยเหลือผู้อื่นเช่นกัน แต่ไม่มีใครยอมเชื่อ ทุกคนต่างคาดเดาว่าเด่นจะเป็นคนที่เห็นแก่ตัวยิ่งกว่านี้           

เมื่อทั้งสองโตขึ้น เด่นก็ยิ่งเห็นแก่ตัวอย่างยิ่ง ไม่เคยช่วยเหลือใครโดยไม่ได้รับสิ่งตอบแทนเลย และมักบ่นเสมอว่าไม่คุ้มค่ากับที่ลงมือทำเลย พ่อกับแม่และดาวต่างช่วยกันพูดกับเด่นในเรื่องนี้ ต่างก็ขอให้เด่นมีความเอื้อเฟื้อ และช่วยเหลือผู้อื่นโดยไม่หวังสิ่งตอบแทนบ้าง แต่เด่นก็ได้แต่ตอบว่า

“คนอื่นๆ นะก็เห็นตัวเองสำคัญกว่าอย่างอื่นเหมือนกันแหละ แล้วถ้ามีเวลาเหลือ หรือมีของเหลือหรอกจึงจะเอื้อเฟื้อ หรือสามารถช่วยผู้อื่นได้ ผมก็แค่ทำเหมือนคนอื่นๆ ไม่เห็นจะผิดสักนิด”

คำตอบนั้นทำเอาพ่อกับแม่และดาว ไม่อาจโต้แย้งเอาชนะได้เลยแม้พ่อจะแย้งว่า ก็เพราะมีคนที่เห็นแก่ตัว ไม่ช่วยเหลือผู้อื่น สังคมจึงมีความขัดแย้ง ทะเลาะและสงครามเกิดขึ้นมากมาย รวมไปถึงปัญหาสังคมต่างๆ ด้วย แต่เด่นก็ยังยืนกรานเช่นนั้น

วันหนึ่ง ขณะที่ดาวและเด่นกำลังเดินเล่นริมแม่น้ำ ใกล้กับสวนสาธารณะประจำเมือง มีเด็กคนหนึ่งกำลังใช้กิ่งไม้เล็กๆ เขี่ยลูกบอลที่ตกลงในแม่น้ำ ดาวเห็นก่อน จึงขอให้เด่นไปช่วยเด็กคนนั้น แต่เด่นปฏิเสธ และบอกว่า

“ไม่ใช่เรื่องของเรา เดี๋ยวพ่อกับแม่ของเด็กก็มาช่วยเองแหละ”

ดาวจึงเดินไปช่วยเด็กคนนั้นเก็บลูกบอล แต่โชคร้ายก็เกิดขึ้น ดาวเกิดลื่นที่ริมฝั่งจึงตกลงในน้ำ และเกิดจมน้ำ เด่นซึ่งยืนมองอยู่ห่างๆ ตกใจอย่างมาก เขารีบวิ่งไปที่ฝั่งและกระโดดลงน้ำ เพื่อที่จะช่วยพี่สาวผู้นี้ แต่เขากลับไม่พบเธอ

ทันใดก็มีเสียงคนโดดลงน้ำอีกหลายคน ต่างพากันช่วยกันงมหาร่างของดาว ไม่นานนัก ก็มีคนช่วยดาวขึ้นมาได้ ตอนนี้ดาวไม่หายใจแล้ว เด่นไม่รู้จะทำอย่างไร แต่ก็มีคนที่ช่วยผายปอดและกดมือลงที่หน้าอกอย่างเป็นจังหวะเพื่อกระตุ้นหัวใจของดาว ซักพัก ดาวก็กระอักน้ำออกมา และฟื้นขึ้น เด่นเข้าไปกอดพี่สาว ปากก็กล่าวขอบคุณคนอื่นๆที่มาช่วย หลายคนบอกว่าไม่เป็นไร คนเราก็ต้องช่วยกัน  

หลังจากเหตุการณ์นั้น ทำให้เด่นได้คิด เขามองไปรอบๆ ตัว และเริ่มเห็นความจริงอย่างหนึ่ง การช่วยเหลือกัน การเต็มใจให้บริการตามหน้าที่ของตนเอง ทำให้สังคมมีความเรียบร้อย ไม่วุ่นวาย คนขายขนมเลือกสิ่งดีๆ ให้ลูกค้า ไม่ยัดเยียดของใกล้หมดอายุ เช่นเดียวกับคนขายของขำ คนกวาดถนนที่ตั้งใจกวาดพื้นให้สะอาด แม้แต่คนเก็บขยะก็ทำหน้าที่ของเขาอย่างดี

ยิ่งสังเกตคนรอบข้างเด่นก็ยิ่งพบว่าเขาหลงอยู่กับความเห็นแก่ตัว ดังนั้นเด่นจึงปรับตัวขึ้น เขาเริ่มช่วยเหลือดาวในการทำงานบ้านบางอย่าง เขาช่วยเก็บลูกโป่งที่ลอยไปติดต้นไม้ให้กับเด็กหญิงผู้หนึ่ง  เขาเก็บเศษขยะที่พื้นทางเท้าไปทิ้งยังถังขยะโดยไม่มีใครบอก เขากล่าวขอบคุณคนขายของเมื่อไปซื้อของที่ร้านชำ ตอนนี้เด่นมีรอยยิ้มอยู่ตลอด เพื่อนบ้านต่างแปลกใจ และต่างก็รู้สึกชอบเด่นเพิ่มขึ้น นั่นทำให้พ่อกับแม่และดาวมีความสุขอย่างยิ่ง            

 เมื่อเวลาผ่านไป เด่นยิ่งช่วยเหลือสังคมมากยิ่งขึ้น เขาเข้าร่วมเป็นอาสาสมัครบริการสังคม ทำกิจกรรมต่างๆ เพื่อสังคม เขาอ่านหนังสือใส่เทปแล้วส่งไปให้โรงเรียนคนตาบอดเพื่อให้เด็กๆ ที่ตาบอดฟัง เขาช่วยพาคนชราข้ามถนน ช่วยเพื่อนบ้านถือของหากเดินกลับบ้านพร้อมกัน

ทุกวันหยุดเด่นจะไปเดินเล่นที่สวนสาธารณะ และถ้ามีใครต้องการความช่วยเหลือ เด่นก็จะเข้าไปช่วยทันที เด่นมีเป้คู่ตัว ข้างในมีอุปกรณ์หลายอย่าง และมีถุงพลาสติกใหญ่ๆ หลายใบ ในมือของเขามักจะมีไม้แหลมสำหรับแทงขยะ เมื่อไหร่ที่เขาเห็นขยะก็จะใช้ไม้แทง แล้วใส่ถุงพลาสติกที่เขามี และสิ่งหนึ่งที่สำคัญก็คือเด่นไม่เคยว่าใคร หากคนนั้นทำไม่ถูกต้อง เช่นทิ้งขยะไม่เป็นที่ แต่เด่นจะเข้าไปเก็บทันทีที่เห็น  ไม่นานนัก เด่นก็ได้รับการยกย่องว่าเป็นเยาวชนตัวอย่างของเมือง

วันหนึ่ง มีจดหมายส่งมาถึงเด่น เมื่อเปิดออกดู ในจดหมายเป็นข้อความว่าเด่นได้รับการคัดเลือกให้เรียนต่อในมหาวิทยาลัยชื่อดังแห่งหนึ่ง นี่เป็นข่าวดีที่สุดสำหรับครอบครัวเล็กๆ นี้ทีเดียว            

ช่วยกันขยายความเพื่อสร้างความเข้าใจ           

๑) ให้ช่วยกันหาคติพจน์และสุภาษิตที่ส่งเสริมการคุณธรรมแห่งการบริการสังคม           

๒) ให้ช่วยกันหาคำสอนของศาสนาต่างๆ ที่กล่าวถึงคุณธรรมในการบริการผู้อื่น หรือสังคม           

ในทั้งสองกรณีให้มีอาสาสมัครรวบรวมบันทึกไว้ เพื่อทำเอกสารแจกให้เก็บไว้ โดยลงวันที่ไว้ด้วย 

ฝึกคุณธรรม            

๑) ฝึกรู้รอบ : เรื่องนี้เหมาะสมสำหรับสอนเรื่องคุณธรรมแห่งการบริการสังคมหรือไม่ อย่างไร           

๒) ฝึกแข็งขัน : เราจะทำสิ่งต่างที่ถือได้ว่าเป็นการบริการสังคมได้อย่างไรในชีวิตประจำวัน และมีความมุ่งมั่นที่จะทำแค่ไหน           

๓) ฝึกพอเพียง : การบริการสังคมอย่างไร จึงเรียกว่าทำได้อย่าง พอเพียง               - อย่างไรเรียกว่าขาด                    - อย่างไรเรียกว่าเกิน           

๔) ฝึกความยุติธรรม : คุณธรรมแห่งการบริการสังคมอย่างมีความยุติธรรมเป็นอย่างไร ให้ช่วยกันยกตัวอย่าง 

กิจกรรมสันทนาการ

๑.     ให้อาสาสมัครแบ่งออกเป็น 8 กลุ่ม แต่ละกลุ่มหากระดาษแผ่นใหญ่ๆ มาแผ่นหนึ่ง ให้แต่ละกลุ่มนึกถึงครอบครัว โรงเรียน เพื่อนบ้าน สังคม เมือง จังหวัด และประเทศ และโลก ตามลำดับ ให้แต่ละกลุ่มเลือกสิ่งที่สามารถทำเพื่อเป็นการช่วยเหลือคนเหล่านั้นได้ กิจกรรมนั้นต้องทำอย่างไร ให้วางแผนและนำเสนอ 

เอนก สุวรรณบัณฑิต   ที่ปรึกษาคณะอนุกรรมาธิการคุณธรรมและจริยธรรม

สภานิติบัญญัติแห่งชาติ

เอกสารคุณธรรมและจริยธรรมของสภานิติบัญญัติแห่งชาติ

ปรับจากหนังสือ Discovering the Real Me, Universal Peace Federation Edition