ถ่ายทอดภูมิปัญญา "สอนทำขวัญนาค" สู่เยาวชนและผู้ที่สนใจ
ถ่ายทอดภูมิปัญญา
สอนทำขวัญนาค
สู่เยาวชน เพื่อการอนุรักษ์
ชำเลือง มณีวงษ์
(ผู้มีผลงานดีเด่นทางวัฒนธรรม ราชมงคลสรรเสริญ 2547)
พิธีทำขวัญนาค เป็นการประกอบพิธีพราหมณ์ โดยผู้ที่รู้คัมภีร์ทางศาสนะ เป็นผู้ที่มีจิตใจสะอาดบริสุทธิ์ และเป็นผู้ที่อยู่ในวัยตอนปลาย (ปัจฉิมวัย) หรือผู้สูงอายุ และเป็นที่นับหน้าถือตา เป็นที่เคารพและศรัทธาของชาวบ้านในละแวกนั้น ๆ แต่เดิมผู้ที่ประกอบพิธีทำขวัญนาคมักจะเป็นผู้เฒ่าผู้แก่ที่เป็นเสาหลักของชุมชนหรือหมู่บ้านนั้น ๆ ใครมีเรื่องทุกข์ร้อนใด ๆ ก็ไปหา รวมทั้งเมื่อเจ็บไข้ได้ป่วย มีงานสำคัญก็มักจะไปปรึกษาหาฤกษ์ยาม เรียกว่าเป็นผู้ทรงไว้ซึ่งภูมิปัญญา (ปราชญ์ชาวบ้าน)
ผมได้รับมรดกทางปัญญาพิธีทำขวัญนาคมาจากพ่อคุณวัน มีชนะ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2513 ซึ่งในความเป็นจริงผมท่องจำบทร้องทำขวัญนาคได้ในบางบทตั้งแต่เรียนอยู่ชั้นประถามศึกษาปีที่ 5-7 แล้ว เพราะว่าที่บ้านมีพ่อคุณหรือคุณตา ท่านเป็นหมอกลางบ้านหลายคน ก็ได้ซึมซับมาโดยการสั่งสมความรู้ แต่มาฝึกหัดอย่างจริงจังเมื่อพ่อคุณวัน มีชนะท่านเรียกหลาน ๆ 9 คนไปฝึกกัดและรับพิธีทำขวัญนาคต่อจากท่าน (ยกพิธีการทำขวัญนาคให้หลาน) เมื่อเวลาผ่านไปนานพอสมควร วันนี้ผมมีอายุใกล้ 60 ปีแล้ว สุขภาพเริ่มทรุดโทรมลงไป ผมมองเห็นคุณค่าของประเพณีที่ดีงามนี้อย่างศรัทธา จึงถ่ายทอดความรู้พิธีการทำขวัญนาคไปยังลูกศิษย์ที่สนใจ
เริ่มต้นด้วยการฝึกหัดเด็ก 2 คนท่าเป็นแม่เพลงในวงเพลงอีแซว สายเลือดสุพรรณฯ ก่อน คือ อิม กับ ยุ้ย จนเขาทั้ง 2 คน สามารถไปร่วมงานกับผมได้ทุกครั้งที่ท่านเจ้าภาพมีเจตนาที่จะให้การสนับสนุน บางครั้งก็ต้องเดินทางไปไกล ๆ อย่างเช่นไปที่หมู่บ้านชายทะเล สัตหีบ จังหวัดชลบุรี ไปที่หมู่บ้านในเมือง จังหวัดชุมพร ไปที่ถนนลาดพร้าว ซอย 72 กรุงเทพฯ และอีกหลาย ๆ สถานที่ ในส่วนของการเรียนรู้ ผมถือว่านี่คือประสบการณ์ตรงที่เด็ก ๆ จะได้รับจากการเข้าไปอยู่ท่ามกลางกลิ่นไอของวัฒนธรรมไทยที่พวกเขาไม่เคยเห็นมาก่อน
วันนี้ผมมีลูกศิษย์ที่ฝึกวิธีการร้อง พูด ประกอบพิธีทำขวัญนาคเอาไว้จำนวน 5 คน คือ
1. นางสาวหทัยกาญจน์ เมืองมูล ม.6/1 ฝึกหัดตั้งแต่ปี พ.ศ. 2547
2. นางสาวรัตนา ผัดแสน ม.6/2 ฝึกหัดตั้งแต่ปี พ.ศ. 2547
3. เด็กชายธีระพงษ์ พูลเกิด ม.3/6 ฝึกหัดตั้งแต่ปี พ.ศ. 2549
4. เด็กหญิงภาธิณี นาคกลิ่นกุล ม.3/1 เริ่มฝึกหัดในปี พ.ศ. 2550
5. เด็กชายจักรกฤษณ์ ศุภสุข ม.1/4 เริ่มฝึกหัดในปี พ.ศ. 2550
นอกจากนี้ ยังมีบุคคลภายนอก ที่มิได้เป็นนักเรียนที่ผมสอนมาขอหัดวิธีการทำขวัญนาคไปก็หลายคน บางคนก็มาขอบทเพลง บทร้องเอาไปท่อง มีทั้งผู้หญิงและผู้ชาย ผมอาจจะลืม ๆ ไปบ้างเพราะมีมาหัดกันหลายคน) แต่บางท่านอาจไม่ทราบว่า คนภูมิปัญญาในยุคปัจจุบันนี้ผิดกว่าเมื่อตอนยุคก่อน ๆ ที่เขามักจะหวงวิชากัน แต่สำหรับผมแล้ว ยินดีที่จะถ่ายทอดความรู้ที่ผมมีอยู่ให้กับผู้ที่สนใจ ผุ้ที่มีความรักและศรัทธาเช่นเดียวกับผม ได้เก็บเอาเรื่องราวของวัฒนธรรมไทยที่ผมมีอยู่สืบต่อกันไปได้อีกช่วงอายุคน ผมถือว่า มาช่วยกันเก็บของเก่า เพราะถ้าหากไม่มีคนรุ่นใหม่ ๆ มาฝึกหัดให้เป็นจริง ๆ เอาไว้ ต่อไปอีกไม่นาน พิธีทำขวัญนาคกันอย่างถูกต้องก็จะหาดูไม่ได้ (ประยุกต์ได้แต่ควรที่จะรักษาเอกลักษณ์เดิมไว้บ้าง) พิธีการทำขวัญนาคที่ถูกต้องจริง ๆ ที่คนเก่า ๆ แก่ ๆ เขารับมรดกจากการครอบครูกันมาก็นับวันแต่จะจางหายไป ในความเป็นจริงเรายังเห็นหมอขวัญอีกมากมาย ที่มีลีลาลูกเล่นแพรวพราว แต่ในความแพรวพราวเหล้านั้น หาแก่นแท้ ที่เกิดประโยชน์ได้มากน้อยแค่ไหน เพียงใด มีเพลงที่ผมเขียนขึ้นมาด้วยตนเองหลายต่อหลายเพลง ที่ถูกผู้อื่นนำเอาไปร้อง โดยที่ผู้นั้นไม่มีมาขอไปจากผมเลย ต่อเมื่อผมซึ่งเป็นเจ้าของเพลงตัวจริงไปได้ยินจึงได้รู้ว่า อ๋อนั่นมันเพลงของเรานี่นา เช่น เพลงลาครู (ตอนวางพานกำนล)
เมื่อลูกวาง พานกำนล พ้นจากมือ (ดนตรีรับ)
กราบไหว้คุณครู ที่ลูกนับถือ เคยฝึกปรือ ร่ำเรียนมา (ดนตรีรับ)
ขอเชิญคุณครู ได้มาคุ้มครอง ปกป้องศิษย์ (ดนตรีรับ)
จะนึกจะคิดในสิ่งใด ๆ คิดได้ สมปรารถนา (ดนตรีรับ)
ระลึกถึงบุญคุณ ครูเคย หนุนนำ (ดนตรีรับ)
ยามเช้าสาย บ่ายค่ำ เคยพรอดพร่ำ จำนรรจา (ดนตรีรับ)
ตราบสิ้นชีวิต ลูกศิษย์ไม่ลืม บุญคุณ ของครู (ดนตรีรับ)
ครูเคยสั่งสอน ให้ลูกรู้ บุญคุณ ของครูบา (ดนตรีรับ)
เนื่องจากบทร้องในพิธีทำขวัญนาคแบ่งออกเป็นตอน ๆ ตามแบบฉบับครุที่ยึดถือกันมานาน ไม่ว่าจะเป็นหมอขวัญคนใดที่ไหนจะมีเค้าโครงคล้าย ๆ กันตั้งแต่ตอนเริ่มต้นจนถึงสุดท้าย รวมทั้งพิธีการเวียนเทียนเบิกบายศรี ยกเว้นมนต์คาถาที่นำเอามาร่าย อาจจะมีผิดแผกกันไปบ้าง ตามแต่ที่ครูของแต่ละท่านจะให้มา เมื่อผมจับจุดนี้ได้ จึงนำเอาบทร้องที่เป็นจุดเด่น ๆ มาแทรกเข้าไว้ เสริมด้วยการด้นกลอนสดในทุก ๆ ลีลาผสมผสานกับบทร้องฉบับครู ได้แก่
1. เพลงแหล่ สำหรับเดินเรื่อง บอกสาระที่สำคัญให้นาค (ผู้ที่จะบวช) ได้รับรู้เรื่องราว
2. เพลงรานิเกลิง (ลิเก) ย้ำในประเด็นหลัก ๆ สำคัญ ๆ เพราะจังหวะช้าชัดถ้อยชัดคำดี
3. เพลงไทย (เพลงไทยเดิม) ร้องคั่นจังหวะการเดินเนื้อเรื่อง และแปลความเพิ่มเติม
4. ทำนองเสนาะ (ธรรมวัตร) ร้องนำเรื่องในแต่ละตอน เนื่องจากต้องบทมีคาถานำด้วย
5. เพลงประยุกต์ ไทยและไทยลูกทุ่ง ตอนกล่อมนาคและร้องลา
ผู้ใดมีความสนใจที่จะฝึกหัดพิธีการนี้ ผมยินดีสอนทำขวัญนาคให้ ยินดีที่จะถ่ายทอดพิธีการทำขวัญนาคไปสู่คนรุ่นหลัง ๆ อย่างเต็มที่ และด้วยความเต็มใจ โดยที่ไม่ต้องเสียค่าจ้างรางวัลใด ๆ ทั้งสิ้น หากเป็นนักเรียนที่ต้องการเรียนรู้อาจจะรวมตัวกันไปที่โรงเรียนบรรหารแจ่มใสวิทยา 1 ได้โดยมีหนังสือประสานงานไปยังโรงเรียนก่อน เพื่อที่จะได้จัดเวลาให้ ส่วนเยาวชนและประชาชนที่สนใจ ผมยินดีถ่ายทอดความรู้โดยการสอนทำขวัญนาคให้กับกลุ่มสนใจทุกกลุ่ม ในขณะที่ผมยังมีกำลังในการเป็นต้นแบบได้ ทั้งที่โรงเรียน (ในชั่วโมงที่ว่างจาการสอน) และที่บ้านในวันหยุดราชการ เพื่อเรียนรู้ภูมิปัญญา ทำขวัญนาคตามแบบฉบับและสร้างสรรค์คำร้องให้ออกมาแบบด้นสด ๆ อย่างฉับพลัน
มาร่วมกันจรรโลงคุณค่าแห่งวัฒนธรรมที่ดีของชาติไทยเอาไว้ ถึงแม้ว่าจะมีความยุ่งยาก สลับซับซ้อนอยู่บ้าง ก็คงไม่ใช่ปัญหาใหญ่โตแต่อย่างใด เพราะคนรุ่นเก่า ๆ เขาถือปฏิบัติกันมาอย่างต่อเนื่องมานาน ส่วนวัฒนธรรมที่มีการเปลี่ยนแปลงไป เป็นไปตามกระแสของสังคมที่เราไม่อาจจะไปหยุดยั้งได้ เพียงแต่มุมมอง คิดหาจุดยืนที่เป็นหลัก ได้ประโยชน์ คุ้มค่า เกิดความภาคภูมิใจ ได้สติ เกิดศรัทธาในตัวเราอย่างเต็มที่ก็พอใจแล้ว
นายชำเลือง มณีวงษ์ 413 หมู่ที่ 3 ตำบลดอนเจดีย์ อำเภอดอนเจดีย์ จังหวัดสุพรรณบุรี 72170
โทร.035-591271, 084-976-3799 และ 084-097-1661
Email: [email protected]
ความเห็น (30)
อยากทำขวัญนาคเป็นครับ...ผมรักมรดกของไทยเหล่านี้มากครับ
ถึงคนรักมรดกไทย
- คนที่ใช้นามว่า "ต้า"
- อยากทำขวัญนาคเป็น ต้องฝึกหัดด้วยศรัทธาและจริงจังก็เป็นได้ ครับ
- ขอชื่นชม เป็นอีกคนหนึ่งที่รักมรดกไทย จงหาเวลาว่างเสาะหา (สืบค้น) ภูมิปัญญาแล้วฝึกหัดกับปราชญ์ชาวบ้าน
- ผมยินดีที่จะสอนให้ ไปเรียนรู้ได้ครับ
ขอบคุณอาจารย์ที่ตอบมาครับ......ผมจะไปเรียนกับอาจารย์ได้ที่ไหนครับ
สวัสดี ต้าร์
- การเรียนรู้เรื่องทำขวัญนาคทำได้ 2 วิธี คือ
- วิธีแรก เรียนรู้ได้ด้วยตนเอง จากบล็อกทำขวัญนาค ของชำเลือง มณีวงษ์ ซึ่งมีบทร้องและการประกอบพิธีทุกขั้นตอน ลงเอาไว้ในหลายบทความ ติดตาม ค้นหาได้
- วิธีที่ 2 ต้องเดินทางไปเรียนกับผมที่ บ้านเลขที่ 413 ม.3 ต.ดอนเจดีย์ อ.ดอนเจดีย์ จ.สุพรรณบุรี 72170 โทร. 084-976-3799 และ 035-591-271 หรือถามข้อสงสัยได้จากเว็บนี้ โดยจะมี E-mail : [email protected] ติดต่อเข้ามาได้ ครับ
เรียนท่าอ.ชำเลืองที่เคารพ
ผมเป็ยเยาวชนคนหนึ่งที่สนใจวัฒนธรรมไทยด้านนี้
โดยผมได้ติดตามบล๊อกของท่าน อ. มาโดยตลอด
ปัจจุบันผมก็รับทำบายศรีตามงานบวช ในเวลาว่างจากการเรียน ( ผมเรียนเภสัช ปี 2ครับ )
ผมมีความสนใจอยากเรียนการทำขวัญนาคครับ
ไม่ทราบว่าท่าน อ.จะกรุณาถ่ายทอดให้โดยวิธีใดได้บ้างครับ
กราบขอบพระคุณอย่างสูงครับ
สวัสดีคับ ผมชื่อนิก ผมก็เป็นคนหนึ่งที่ชอบวัฒนธรรมนี้ครับ ผมอายุ 19 ปี ศึกษาอยู่ ม.นเรศวร พิษณุโลกผมเปิดดูข้อมูลแล้วก็สนใจคับ ผมอยากได้ข้อมูล และผมก็อยากเรียนรู้คับ เพราะผมอยากสืบมรดกไทยนี้ไว้คับ ขอบคุณครับ
สวัสดี คุณไบร์ท
เข้ามาตอบล่าช้าไปหน่อย มัวแต่ยุ่ง ๆ อยู่กับงานแสดงเพลงพื้นบ้านต่อเนื่องกันมานาน เลยไม่มีโอกาสได้ตอบขอบคุณผู้อ่าน ชออภัยคุณไบร์ทด้วย
ดี ครับที่รับงานด้านทำบายศรี เป็นภูมิปัญญาชาวบ้านด้านศิลปกรรมที่นับวันจะเหลือน้อยลงไปทุกที
การฝึกหัดทำขวัญนาค ไบร์ทสามารถที่จะศึกษาได้หลายวิธี คือ
1 ไปเรียนกับผมที่ ดอนเจดีย์ สุพรรณบุรี โดยตรง
2 เรียนรู้โดยการฟังซีดีเสียงร้องต้นฉบับของผม
3 ศึกษาจากวีซีดีที่บันทึกสดการทำขวัญนาค แล้วฝึกร้องตามบ่อย ๆ
ในบล็อกทำขวัญนาค ผมได้นำเบทร้องมาลงไว้ครบทุกตอนที่เป็นบทครู ยกเว้นตอนแยกไปร้องเล่น ไม่ได้ลงไห้ ครับ
คุณ นิก
เป็นคนรุ่นใหม่ที่รักวัฒนธรรมเดิม ดีครับ ปลื้มใจที่มีคนอย่างนิกให้ความสนใจ การทำขวัญนาค เรื่องของข้อมูลทำขวัญนาค ผมนำเอาเนื้อหามาลงไว้ครบทุกตอน แต่เป็นบทร้องแหล่ ร้องทำนองเสนาะ (ธรรมวัตร)เปิดดูได้ในหน้าสารบัญบล็อกทำขวัญนาค จัดเก็บแล้วพริ้นท์ออกมาอ่านได้ ครับ
ผมฝึกหัดทำขวัญนาคมาตั้งแต่อายุ 15 ปี และก็ปฏิบัติต่อเนื่องกันมาจนถึงปัจจุบันนี้ ครับ รายละเอียดคุยกันทาง E-mail ได้ครับ [email protected]
ผมขอขอบพระคุณมากคับอาจารย์ ชำเลือง ที่ให้ข้อมูล คับ แต่ผมเสียงไม่ค่อยดีนัก ไม่รู้ว่าแหล่ออกมาจะเพาะ หรือป่าวคับ แต่ผมชอบเนื้อหา และความหมายคับ ถ้าผมมีโอกาศ ไปสุพรรณ ผมอยากเจออาจารย์ตัวจริงคับ ผมเคยไปแสดงที่อนุสรณ์ดอนเจดีย์ไม่นานเท่าไรคับ ผมไปแสดงกระบี่ กระบองอะครับ ยังไงผมขอขอบพระคุณมากจริงๆคับ
โอม รักเพลงแหล่
สวัสดีครับอาจารย์ ชำเลือง ครับผมเป็นคนหนึ่งที่ชื่นชอบเพลงแหล่ และการทำขวัญ
เพราะผมพอมีประสบการณ์มานิดหน่อยครับแต่ก็ยังไม่เก่งเพราะช่วงหลังๆมาไม่ค่อยมีเวลาฝึกฝนต้องทำงานในด้านการสอนหนังสือคีรับ แบบว่าผมชอบฟังหรือพูดได้ว่าครูพักลักจำนะคำ บังเอิญยังนี้ครับในช่วงเปิดเทอมใหม่ผมยากจะจัดทำพิธีบายศรีสู่ขวัญนักเรียนใหม่นะครับแต่บทที่ผมพอมีอยู่มันก็น้อยนะครับและกลัวไม่ถูกตามหลังของครูบาอาจารย์นะครับเลยอยากจะขอ บทการทำบายศรีสู่ขวัญนักเรียนใหม่แบบถูกต้องนะครับ
และกวนขอขั้นตอนด้วยนะครับ ผมก็ขอขอบคุณล่วงหน้านะครับ
โอม รังเพลงแหล่
- การทำบายศรีสู่ขวัญ เป็นพิธีปลอบขวัญ ให้กำลังใจน้องใหม่ (รับขวัญ)
- ส่วนบทร้องโดยทั่วไปจะว่าบทชมบายศรี แกะบายศรี และเชิญขวัญ จบแล้วเป็นการผูกข้อมือรับขวัญโดยครู อาจารย์ และรุ่นพี่ตามมาจนครบทุกคน ครับ
สวัสดีครับอาจารย์ผมจะจัดงานบวชเดือนธันวาคมวันที่9นี้ ต้องการหาหมอทำขวัญครับอยากจะให้อาจารย์ช่วยติดต่อกลับได้หรือป่าวครับ ที่เบอร์ 0818678447 โจมครับ
สวัสดี คุณโจม
- เข้ามาตอบข้อความล่าไปนิด เพราะมัวแต่ตรวจซ่อมเครื่องคอมพิวเตอร์อยู่นาน
- ประสานงานกันทางโทรศัพท์อีกครั้งหรือทางเมล์ของผม [email protected]
อาจารย์ชำเรืองคับ ผมอยู่อู่ทอง อยากไปต่อเพลงเวียนเทียน ได้ไหมคับ
อภิสิทธิ์ ท้าวกัลยา
อยากเรียนอ่ะครับ
อยากทราบว่าจะไปเรียนกับ อ.ได้ที่ไหนครับ
อ.ช่วยติดต่อมาทางเบอร์โทรนี้ได้ไหมคัฟ
0844139519
กฤษณะฤทธิ์ คล้ายเเจ้ง
อยากเรียนค่ะ
หนูอยากร่วมสืบสานวัฒนะธรรมไทย
ให้ยืนนาน เเต่หนูไม่รู้ว่าจะสามารถเรียนกับ อ.ชำเลืองได้ที่ไหน
ตอบ หนูบอย (คนอ่างทอง)
- ขออภัยที่ตอบความเห็นล่าไปมาก
- เพลงเวียนเทียน มาตรฐานทำขวัญนาคใช้ 2 ทำนองครับ ทำนองนางนาค กับ ทำนองลาวเสี่ยงเทียน
- มีเวลาว่างก็เข้ามาได้ครับ ยินดีแนะนำให้
ตอบความเห็น กฤษณะฤทธิ์ คล้ายเเจ้ง
- การเรียนรู้พิธีทำขวัญนาค ในยุคนี้สามารถเรียนได 3 ช่องทาง คือ
- 1. ช่องทางฝึกฝนด้สนตนเอง จากการสังเกตจดจำหมอขวัญรุ่นเก่า ๆ ด้วยการเฝ้าติดตามดู
- 2. ช่องทางสื่อ เอกสาร บทความ หนังสือ เทป ซีดี ดีวีดีบันทึกสดทำขวัญนาคหาดูได้ในเว็บไซต์ youtube.com มีเป็นจำนวนมาก ของผมก็ลงไว้หลายตอน
- 3. ช่องทางนี้ต้องไปพบและฝึกกับครูภูมิปัญญาทำขวัญนาคโดนตรง กรณีนี้จะต้องเป็นพ่อหมอที่เราเคารพรักศรัทธาจริง ๆ จึงจะเก็บความรู้มาได้ทั้งหมดครับ
ตอบความเห็น อภิสิทธิ์ ท้าวกัลยา
- เป็นความเห็นเดียวกันกับที่ผมได้แนะนำ กฤษณะฤทธิ์ คล้ายเเจ้ง
- การที่จะไปเรียนกับครูภูมิปัญญาท่านใดนั้นก็จะต้องเดินทางไปที่บ้านของท่านนั้น ๆ ครับ
- อ่านบทความทำขวัญนาคของผมหลาย ๆ ตอน จะเข้าใจในรายละเอียดมากขึ้น
กฤษณะฤทธิ์ คล้ายเเจ้ง
หนูมีพื้นฐานมาจากเเค่เพลงลูกทุ่งเเต่ก็สามารถร้องเพลงเเหล่ได้นิดๆๆๆ
อย่างเช่น สีกาสั่งนาค มัทรีโคก คือหนูอยากเรียนให้รู้พื้นฐาน
การทำขวัญนาคช่วยสอนหนูหน่อยได้ไหมค่ะ
ตอบความเห็น กฤษณะฤทธิ์ คล้ายแจ้ง
- พิธีทำขวัญนาค เป็นการประกอบพิธีตามศาสนาพราหมณ์ ผู้ทำหน้าที่เป็นโหราจะต้องเรียนรู้ขั้นตอนในการกระทำพิธีโดยละเอียด ถูกต้อง
- ในการเรียนรู้ ศึกษาได้ด้วยตนเอง ฝึกตามคลิบวิดีโอในYutube และหาครูช่วยสอนให้ โดยฝากตัวเป็นศิษย์ตามแบบฉบับของพิธีกรรม
- ส่วนพิธีกรรมทั้งหมดจะต้องฝึกหัดอย่างเป็นขั้นเป็นตอนกับหมอทำขวัญชั้นครู ครับ
ครับ เบอร์ผม 0848951603 เซมครับ
..... อ่านต่อได้ที่: https://www.gotoknow.org/posts/146325..... อ่านต่อได้ที่: https://www.gotoknow.org/posts/146325
นวดี ละเอียด
สวัสดีค่ะ
หนูชื่อไก่นะค่ะคือหนูเปนคนรักมรดกไทยมากค่ะหนูอย่าเปนหมอทำขวัญนาคอะค่ะ เปนคนชอยทางนี้อยู่แล้วค่ะ
- พอจะช่วยสอนได้เปล่าค่ะ
อยากทราบพื้นฐานเหมือนกัน
Facebook: wei nan paewpaowwong
line: 0817559649
ผมอยากเรียนครับแต่ผมไม่มีพื้นฐานใดๆเลย จะสามารถเรียนหรือฝึกหัดได้หรือไม่ครับ
ผมอยากเรียนครับแต่ผมไม่มีพื้นฐานใดๆเลย จะสามารถเรียนหรือฝึกหัดได้หรือไม่ครับ
สวัสดีค่ะ อาจารย์ ชำเลือง หนูสนใจอยากเรียนทำขวัญนาคค่ะ มีพื้นฐานการแหล่มาเล็กน้อยเพราะคุณตาสอนค่ะ เลยอยากจะอนุรักษ์มรดกของไทยไว้และชอบการแหล่มากค่ะ เลยอยากจะเรียนและหัดต่อค่ะ
ผมอายุ 47 คนโคราช ทำงานประจำ ครับ สนใจเรียนทำขวัญนาคครับผม เพราะเวลาไปงานบวชแล้วรู้สึกชื่นชอบพิธีกรรมนี้มาก ครับ และอยากเรียนรู้ครับ
หนูสนใจอยากเรียนทำขวัญนาคค่ะ