การพัฒนาทักษะการคิดตามแนวคิดของ De Bono
การคิดแบบแนวนอนหรือคิดนอกกรอบ(Lateral thinking) หรือการคิอย่างหลากหลายเชื่อมโยง เป็นเทคนิคการคิดที่เน้นระบบการเปลี่ยนความคิดรวบยอดและการรับรู้ และสร้างแนวคิดใหม่ โดยทั่วไปก็คือการสำรวจความเป็นไปได้หลายอย่างหลายวิธี
เดอ โบโน ได้สรุปและนำไปสู่การคิดแบบแนวนอนหรือการคิดนอกกรอบด้วย
การคิดด้วยหมวก 6 ใบ 6 สี (De Bono's Six Hats)
ยุทธวิธีหมวก 6 ใบ เป็นกระบวนการที่มีโครงสร้างเพื่อนำการคิดแบบแนวนอนไปแก้ปัญหาภายในกลุ่ม เทคนิคหมวก 6 ใบ เป็นเทคนิคที่สำคัญและมีประโยชน์ ช่วยให้การตัดสินใจมาจากหลายมุมมอง ช่วยให้คิดจากวิธีคิดที่เป็นนิสัย ช่วยให้ได้แนวทางการคิดหลายมุมมอง
หมวกแต่ละใบแต่ละสีแทนมุมมองและวิธีคิด การนำเทคนิคนี้ไปใช้ เป็นการสมมุติว่า หมวกแต่ละใบ คือนักคิดประเภทหนึ่ง แทนมุมมองการคิดแต่ละแบบและแสดงออกด้วยการพูด หมวกสีใดต้องแสดงออกด้วยการคิดแบบนั้น ในการปฏิบัติให้สมาชิกสวมหมวกตามสีครบทุกคน เพื่อให้ผู้เรียนได้ฝึกคิดทุกแบบ การใช้หมวก 6 ใบ จะช่วยควบคุมไม่ให้คนใดคนหนึ่งยึดติดกับวิธีคิดแบบใดแบบหนึ่ง
หมวกสีขาว แทนความเยือกเย็น ความเป็นกลาง ด้วยเหตุ-ผล ข้อเท็จจริงที่ปรากฎ ขณะสวมหมวกสีขาว ผู้พูดแสดงข้อเท็จจริงของข้อมูล โดยไม่ใส่ใจต่อการเสนอแนะเพิ่มเติมใดๆ วัตถุประสงค์ของหมวกสีขาวเพื่อตรวจสอบความจริง ภาพ ข้อมูลที่มีอยู่ระบุข้อมูลที่ขาดหายไปและบอกสิ่งที่จะได้มา เช่น
ตัวอย่างคำถาม
1.เรามีข้อมูลอะไรบ้างในขณะนี้
2.ข้อมูลใดที่ขาดหายไป
3.เราต้องการข้อมูลใดเพิ่มอีกบ้าง
4.เราจะได้ข้อมูลที่ต้องการเพิ่มนี้ได้อย่างไร
5.ถ้าให้แก้ปัญหา...........ในขั้นนี้คือพิจารณาปัญหาที่มีอยู่ตามลำดับของคำถาม
หมวกสีแดง แทนความรู้สึก อารมณ์ สัญชาตญาณหรือลางสังหรณ์ ผู้ที่สวมหวกสีแดงสามารถพูดตามที่รู้สึกต่างๆ ไม่ต้องเกรงใจหรือขอโทษ หรืออธิบายหรือแก้ตัว ได้ สัญชาตญาณอาจจะเป็นการตัดสินใจที่ยึดการมีประสบการณ์มานานเป็นหลัก การแสดงความรู้สึกจากความคิดเห็นแสดงถึงด้วยการพูดออกมาให้ผู้อื่นได้รู้ อาจมีค่า ถึงแม้ว่าจะอธิบายไม่ได้
ตัวอย่างคำพูด
ฉันคิดว่าโครงการนี้...........
ความรู้สึกลึกๆบอกฉันว่าโครงการนี้ไม่ประสบผลสำเร็จ
ฉันไม่ชอบวิธีที่ทำอยู่.......................
สัญชาตญาณบอกฉันว่า.............ราคาต้องตกแน่นอน
ฯลฯ
หมวกสีดำ เป็นการแสดงเหตุผลในทางลบ เป็นหมวกที่แสดงถึงการเตือนให้ระวัง และการตัดสินใจที่สำคัญ หมวกสีดำใช้มากที่สุด เป็นหมวกที่มีค่ามากที่สุด เนื่องจากเป็นการคิดพูดเตือนให้ระวัง โดยที่ความผิดพลาดที่เกิดขึ้นอาจจะร้ายแรง ขณะเดียวกันหากใช้หมวกนี้มากเกินไป จะทำลายความคิดสร้างสรรค์โดยเฉพาะถ้าเริ่มด้วยการพูดทางลบ เช่น
ตัวอยางคำพูด
กฎหมายไม่เปิดโอกาสให้ทำเช่นนั้น
เราไม่มีความสามารถในการผลิตเพียงพอกับความต้องการ
ถ้าเมื่อไรเราขึ้นราคา ปริมาณการขายจะลดลง
เขาไม่มีประสบการณ์ในเรื่องการส่งออก
ฯลฯ
หมวกสีเหลือง แทนการมองในแง่ดี ให้เหตุผลทางบวก การให้มุมมองต่างๆ มีความยืดหยุ่น มองหาผลกำไร แต่ต้องอยู่บนฐานของเหตุผล
ตัวอย่างคำพูด
งานนี้ไปได้ดี ถ้าหากเราย้ายแหล่งผลิตให้ไปอยู่ใกล้ลูกค้า
ผลกำไรย่อมมาจากการซื้อบ่อยๆ
การจ่ายค่าตอบแทนสูงจะทำให้คนทำงานมากขึ้นและดีขึ้น
ฯลฯ
หมวกสีเขียว แทนความคิดสร้างสรรค์ ความคิดใหม่ และทางเลือกใหม่เพิ่มเติม การสวมหมวกสีเขียวให้เวลาและที่ว่างสำหรับการคิดสร้างสรรค์ คิดหลายแนวทางและใช้เทคนิคการคิดสร้างสรรค์
ตัวอย่างคำพูด
เราต้องการแนวคิดใหม่ๆเพิ่มมากขึ้น
มีทางเลือกอื่นอีกหรือไม่
เราสามารถใช้วิธีอื่นได้อีกไหม
ให้คำอธิบายเพิ่มเติมหน่อยได้ไหม
ฯลฯ
หมวกสีนำเงิน แทนการคิดทบทวน หรืกระบวนการควบคุมการใช้หมวกทุกสีทั้งหมด หมวกสีนำเงินถูกใช้โดยผู้นำกลุ่ม ใช้ในที่มีการประชุม เป็นการกำหนดวาระสำหรับการคิด แนะนำการคิดขั้นต่อไป เป็นการถามให้ได้ข้อสรุป การสรุปความและการตัดสินใจ
ตัวอย่างคำพูด
เราใช้เวลาอภิปรายมามากพอสมควรแล้ว ควรจะสรุปได้แล้ว
เราจะสรุปแนวคิดของท่านได้หรือยัง
ฉันคิดว่าเราควรพิจารณาจัดลำดับความสำคัญ
ฉันขอแนะนำวาเราควรใช้หมวกสีเขียวเพื่อให้ได้แนวคิดใหม่ๆ
ฯลฯ
โดยสรุป เทคนิคหมวก 6 ใบ ของDe Bono สามารถนำไปใช้เพื่อฝีกทักษะการคิดคล่อง คิดอย่างมีเหตุผล คิดอย่างมีวิจารณญาณ และคิแก้ปัญหาเรื่องใดเรืองหนึ่ง
ท่านคิดว่าหากจะจัดการเรียนรู้ในแต่ละกลุ่มสาระการเรียนรู้ให้กับผู้เรียน การจัดลำดับของหมวกควรจัดย่างไร
โปรดแสดงแนวคิดแลกเปลี่ยนกันดีไหม
ความเห็น (1)
ได้โจทย์ค้นเรื่องนี้ค่ะ
เนื้อหาช่วยให้เข้าใจง่ายขึ้นเยอะเลย
ขอบคุณค่ะ