เรื่อง-ภาพ สุวรรณา จิตรสิงห์
ช่วงกลางเดือน กุมภาพันธ์ 2550 ผู้เขียนเตรียมตัวแบกเป้ไปกับโครงการสำรวจวิจัยไดโนเสาร์และซากดึกดำบรรพ์ ไทย-ฝรั่งเศส โดยกรมทรัพยากรธรณี กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ศูนย์ศึกษาและวิจัยวิทยาศาสตร์แห่งชาติ (Center National de la Researche Scientifique) ประเทศฝรั่งเศส คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม และ ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษา สำนักบริหารงานการศึกษานอกโรงเรียน กรุงเทพฯ โดยมี Dr.Eric Buffectaut,Dr.Hyian Tong Buffectaut ดร.วราวุธ สุธีธร เป็นหัวหน้า เดินทางสู่ดินแดนอีสานเพื่อล่ารอยเท้าไดโนเสาร์กัน จำได้ว่าทีมงานของเราสำรวจรอยเท้าไดโนเสาร์ครั้งล่าสุดเมื่อ 4 ปีที่ผ่านมา(ต้นปี2547)ที่อำเภอท่าอุเทน จังหวัดนครพนม ซึ่งเป็นรอยเท้าที่สวยมากๆ มีขนาดเล็ก เดินกันเป็นฝูงใหญ่มีมากกว่า300รอย
บ้านท่าสองคอน จ.เลย
สู่บ้านท่าสองคอน อำเภอภูกระดึง จังหวัดเลย ซึ่งมองเห็นภูกระดึงอยู่ใกล้ๆโดยรถยนต์ เป็นถนนดินแดงลูกรังฝุ่นตลบ จอดรถทิ้งไว้หัวไร่ปลายนา ใต้ต้นมะขามหวานของชาวบ้าน เดินด้วยเท้าต่อไปอีกประมาณ 600เมตร ถึงลำธารน้ำใสไหลแรงชาวบ้านเรียกว่า คอน หลังจากข้ามลำห้วยอย่างคล่องแคล่ว ลานหินตรงหน้าเป็นท้องลำธารในหน้าน้ำบัดนี้แห้งกลายเป็นลานหินให้ชาวบ้านนั่งเล่นได้นั้น หินเก่าแก่ผุ ซ้อนเกยทับกันคล้ายขนมชั้น 3-4 ชั้น และแผ่นหินชั้นล่างสุดมองเห็นเป็นแอ่งๆมีระยะชัดเจน พวกเราดีใจที่มาเห็น หลังจากความสะอาดพื้นที่รอยเท้าไดโนเสาร์ที่ค่อนข้างผุกร่อน และช่วงการก้าวเดินที่ชัดเจน มีทั้งขนาดใหญ่และขนาดเล็ก พบมากกว่า 12 รอย ก็ปรากฏสู่สายตาพวกเรา
บางรอยมีขนาดกว้าง 35 เซนติเมตร ยาว 49 เซนติเมตร มี 3 นิ้ว เป็นรอยเท้าของไดโนเสาร์กินเนื้อ ที่น่าสนใจคือมันมีอายุเก่าแก่ที่สุดพบในประเทศไทยเท่าที่ทีมงานของเราเคยค้นพบเลยทีเดียวอายุเก่าแก่ไปถึงยุคไทรแอสซิก (Triassic) หรือประมาณ 210 ล้านปีมาแล้ว พบเส้นทางเดิน(Track) เป็นของตัวใหญ่ 1 เส้นทาง มีให้เห็นเพียง 4-5 ก้าวและพวกเรารู้ว่ามันยังมีอยู่ใต้แผ่นหินที่ทับไว้อีก และอีกหนึ่งเส้นทางเป็นของตัวเล็ก คนละชนิดกัน พบ4-5ก้าวเช่นกัน
ข่าวพบรอยเท้าไดโนเสาร์แพร่ไปรวดเร็วไม่ช้าไม่นานมีชาวบ้านมามุงดูเต็มลานไปหมด สอบถามชาวบ้านพวกเขาบอกว่าเห็นมานานแล้ว แต่ไม่ทราบว่าเป็นอะไรมองไม่ชัดเจนมีโคลนลงไปอุด บางทีครูพานักเรียนมาเข้าค่ายลูกเสือนั่งพักกินข้าวกันแถวนี้ ครูจะเล่าเรื่องไดโนเสาร์ให้เด็กๆฟังเพื่อสร้างจินตนาการ และพวกเขาดีใจมากที่พบไดโนเสาร์จริงๆในหมู่บ้านของเขา น้ำในลำธารสายนี้ไหลมาจากภูกระดึงไม่เคยแห้ง น้ำชุ่มทั้งปี และพื้นที่ตรงนี้จะจมอยู่ใต้น้ำ นาน 8 เดือน ระดับน้ำในหน้าน้ำหลากจะสูงท่วมพื้นที่ถึง 3-5 เมตร หากเป็นเช่นนี้ทางจังหวัดคงต้องมีการพูดคุยกับผู้เกี่ยวข้องถึงแนวทางการอนุรักษ์รอยเท้าและทำเป็นแหล่งท่องเที่ยว เมื่อนักท่องเที่ยวมาชมความสวยงามของภูกระดึงแล้วก็แวะมาชม รอยเท้าไดโนเสาร์ได้ซึ่งเป็นการท่องเที่ยวที่คุ้มค่า และยังส่งเสริมให้ชาวบ้านมีอาชีพมีรายได้จากการขายผลิตภัณฑ์สินค้าการเกษตร แก่นักท่องเที่ยวอีกด้วย
มีชาวบ้านคนหนึ่งบอกกับผู้เขียนว่า ยังมีอีกคอนหนึ่ง ตอนนี้น้ำเปลี่ยนเส้นทาง ไหลอ่อนมากเพราะมีต้นไม้ไปขวางอยู่ ทำให้มีดินทับถมมาก ที่ตรงนั้นก็มีรอยเท้าไดโนเสาร์อีกอย่างน้อย 7 รอย พวกเราเดินไปดูกันเก็บเป็นข้อมูลไว้และวางแผนจะมาทำการสำรวจใหม่อีกครั้งในปีถัดๆไปต่อไป แสงแดดอ่อนลงมากแล้ว หากไม่รีบทำงานพวกเราจะมืดค่ำที่นี่ ก่อนสิ้นแสงลำสุดท้ายที่ทาบผ่านภูกระดึง พวกเราเร่งมือปัดกวาด ลานหิน ใช้แปรงปัดฝุ่น ลงน้ำยากันแตกร่อน มันก็แปลกนะเมื่อหินเจอกับอากาศแห้งแห่งเดือนกุมภาพันธ์ที่ร้อนแทบไหม้อย่างเช่นปีนี้ มันผุกร่อนกระเทาะเป็นเกล็ดร่อนตัวออก เราลงน้ำยาซ้ำๆหลายครั้งเพื่อคงสภาพมันไว้มากที่สุดนับจากวันนี้ๆไปผู้คนจะแวะมาเยี่ยมชม มันผุแล้ว เก่ามาก ทีมของเรารู้หน้าที่ว่าใครทำอะไรบ้างบ้างก็เก็บบันทึกข้อมูล วัดขนาดรอยเท้า (วัดช่วงที่กว้าง-ยาวที่สุด) วัดช่วงก้าวแต่ก้าว บ้างก็วัดมุมด้วยเครื่องมือหามุม บ้าง หาตำแหน่งพิกัดของแหล่งที่ค้นพบจากดาวเทียม บ้างก็ถ่ายภาพ เก็บทุกรายละเอียด ก่อนที่จะทำการทำสำเนา(Copy )ลงบนแผ่นพลาสติกใส ด้วยปากกาเคมีเพื่อนำไปศึกษาวิจัยอย่างละเอียดโดยผู้ชำนาญต่อไป นั่งพิจารณารอยเท้าเจ้าตัวใหญ่ที่เดินลงน้ำหนักจนอุ้งเท้าลึกเป็นแอ่งชัดเจน มันอาจกำลังไล่ล่าเจ้าตัวเล็กอยู่ จินตนาการเป็นสิ่งไร้พรมแดน ไร้ขีดจำกัด หากนำนักเรียนมานั่งตรงนี้แล้วเล่าเรื่องโลกยุคไดโนเสาร์เมื่อครั้งกระโน้นเมื่อ210 ล้านปีให้พวกเขาฟัง เด็กๆคงรู้จักสร้างสรรค์จินตนาการ โลดแล่นไปสู่โลกดึกดำบรรพ์อย่างมีความสุข ผลการศึกษาวิจัยยังอยู่ในขั้นตอนของการทำงาน คงจะเผยแพร่โดยกรมทรัพยากรธรณีวิทยา ในเร็วๆนี้ .
....................................................................................
ประมวลภาพ การสำรวจแหล่งรอยเท้าไดโนเสาร์
บ้านท่าสองคอน อ.ภูกระดึง จ.เลย
เดินลัดเราะทุ่งนาของชาวบ้าน
ลานหินบริเวณพบรอยเท้าไดโนเสาร์
ข้ามลำห้วยอย่างทุลักทุเล
รอยเท้าขนาดใหญ่เก่าแก่ที่สุดในประเทศไทย
ช่วงก้าวที่ทอดยาวบนลานหิน
ผู้เขียน (เสื้อสีน้ำเงิน) กับทีมงาน
เจ้าหน้าที่ลงน้ำยาเคลือบกันแตก
ลงน้ำยาเคลือบกันแตก (ซ้ำอีกครั้ง)
----------------------------------------------
*** สงวนลิขสิทธิ์ ภาพและเนื้อเรื่อง
