ผญาม่วน 1... สิบไม้แหลม บ่ท่อหนึ่งเหล็กปู้...

สิบลูกเขยไม่เท่าหนึ่งพ่อตา จริงหรือ...

         ผญาภาษิต  อีสาน/ลาว  ซึ่งน่าอ่านน่าฟังม่วนไพเราะ  ความหมายกินใจ  ผมขอนำเสนอบทหนึ่งพร้อมความหมายในภาษากลางดังนี้ครับ

         สิบไม้แหลม             บ่ท่อหนึ่งเหล็กปู้

         สิบผู้ฮู้                      บ่ท่อหนึ่งผู้เคย

         สิบลูกเขย                บ่ท่อพ่อเฒ่า

         สิบปากเว้า               บ่ท่อเจ้านั่งจา  

 มีคำศัพท์ที่ควรทราบดังนี้ครับ

         บ่ท่อ : ไม่เท่า,   ท่อ : เท่า   

         เหล็กปู้ : เหล็กทู่  ซึ่งตรงข้ามกับ เหล็กแหลม   

         พ่อเฒ่า : พ่อตา  พ่อเมีย

         นั่งจา : นั่งพูด    

กล่าวเป็นสำนวนภาษากลางได้ว่า   

         สิบไม้แหลม        ไม่เท่าหนึ่งเหล็กทู่

         สิบผู้รู้                  ไม่เท่าหนึ่งผู้เคย

         สิบลูกเขย            ไม่เท่าพ่อตา

         สิบปากว่า            ไม่เท่าเจ้ามาเอ่ยคำ...

         ไพเราะและเข้าใจง่ายไหมครับ  บางคนอาจจะแย้งบ้างในวรรค"สิบลูกเขย  ไม่เท่าพ่อตา" ผมว่าอันนี้คงจริงครับ  เพราะคนโบราณมีลูกเยอะ  แม่เดียวก็มีลูกสาวสวยหลายคน  ยิ่งพ่อตาที่มีศักดิ์ใหญ่   ก็มักมีแม่หลายแม่  สิบลูกสาวนี่ถ้าแต่ละคนเอาสามีอยู่  ลูกเขยไหนจะกล้าหือกับคุณพ่อของภรรยาละครับ  ใครเป็นใครก็รู้ ๆ กันอยู่  จริงไหมครับ...

[นาย วรชัย หลักคำ]

     สิบฮู้บ่ท่อเคย

     มีความรู้มากมายแต่ทำอะไรก็ไม่เป็น

     ความรู้ท่วมหัวเอาตัวไม่รอด

                  แม่นบ่ครับคุณครู

[ชาตรี เสงี่ยมวงศ์ (ครูชา เปิงบ้าน)]

แม่นแล้วครับอาจารย์วรชัย  ทั้งนี้อาจหมายรวมถึง  การรู้ภาคทฤษฎี  แต่ขาดทักษะภาคปฏิบัติด้วยก็ได้  ความหมายที่บรรพบุรุษว่าไว้  ง่ายแต่กว้างและลึกอย่างนี้แหละครับ

[แผ่นดิน]

สวัสดีครับ...

ขอชื่นชมแนวคิดที่นำมรดกภูมิปัญญาทางผญามาเผยแพร่นะครับ  ผมเองก็กำลังศึกษาและรวบรวมไว้บ้าง  และเคยตั้งใจจะนำมาแสดงไว้ใน G2K  เหมือนกัน

ขอบคุณสิ่งดี ๆ ... นะครับ

[ชาตรี เสงี่ยมวงศ์ (ครูชา เปิงบ้าน)]

ขอบคุณอาจารย์  แผ่นดิน มากครับ  เมืองมหาสารคาม /มมส. ก็เป็นแอ่งอารยธรรมสำคัญ ในการจรรโลงความเป็นคนอีสานของพวกเรานะครับ

[pa_daeng]

• สวัสดีค่ะ คุณครูชา
• ป้าแดง ก็สะสม ผญา เหมือนกันค่ะ แต่นำมาใช้ไม่ค่อยเป็น
• แต่ไม่ยอม ผญา หรือ สอย ที่เป็น คำพืด น่ะค่ะ

[ชาตรี เสงี่ยมวงศ์ (ครูชา เปิงบ้าน)]

- สวัสดีครับป้าแดง ผญาเราก็คงให้หนังสือ  สมุดช่วยจำให้เท่านั้นแหละครับ  เวลาเราจะไปกล่าวที่ไหน  เขียนอะไรก็ค่อย ๆ ไป นำ(ลอก) ออกมา เช่น การไปอวยพรวันกินดองลูกหลาน เราไปจดเอาผญาหมวดการครองคู่ มาเสียเทื่อหนึ่ง  ป้าแดงว่ามั้ยครับ

- ส่วน "แต่ไม่ยอม ผญา หรือ สอย ที่เป็น คำพืด น่ะค่ะ" ผมสงสัยว่าคำว่า "คำพืด" หมายถึงอะไรครับ ความหมายเดียวกันกับ "คำเพอะ" หมายถึงคำพูด 2 แง่ 2 มุม หรือเปล่าครับ 

[NIKHOM]

สวัสดีอาจารย์ชาครับ....ชาวล้านนาก็มีคำเปรียบเทียบคล้ายๆกับพี่น้องถิ่นตะวันออกเฉียงเหนือเช่นกัน  ดังนี้

สิบเหลี้ยมซาวเหลี้ยม  บ่เท่าเหลี้ยมใบแขม

สิบแหลมซาวแหลมบ่เท่าแหลมใบข้าว

สิบเหล้าซาวเหล้าบ่เท่าเหล้าเดือนเกี๋ยง

สิบเสียงซาวเสียงซาวเสียงบ่เท่าเสียงแมงว้าง

สิบจ๊างซาวจ๊างบ่เท่าจ๊างเอราวัณ

ร้อยวันพันวันบ่สำคัญเท่าวันนี้ ( วันที่ได้มาอ่านบทความของท่าน)

ไหว้สาลาไปก่อนครับ.....ขอบคุณครับจากลุงหนาน

                                                      พรหมมา

[ชาตรี เสงี่ยมวงศ์ (ครูชา เปิงบ้าน)]

• สวัสดีครับลุงหนานพรหมมาครับ
• เอาของดีมาฝากถึงที่
• ขอบคุณมากครับ