การขับเคลื่อนเครือข่ายการท่องเที่ยวโดยชุมชนแห่งประเทศไทย ตอนที่ 3

ขออภัยที่หายไปนานคะ

ตอนที่ 2

          สำหรับในช่วงบ่าย  ซึ่งถือเป็นไฮไลต์ของผู้เขียน  คือ  การแบ่งกลุ่มย่อยล้อมวงแลกเปลี่ยนเวียนกันคิด  โดยแบ่งเป็น  8  กลุ่ม  คือ 
- ประสบการณ์จากอดีตถึงปัจจุบันของการจัดการการท่องเที่ยวโดยชุมชน 
- ผู้นำความเข้มแข็งสู่การอนุรักษ์และการจัดการทรัพยากรการท่องเที่ยว
- การจัดการการท่องเที่ยวโดยชุมชนอย่างยั่งยืน
- การประชาสัมพันธ์และการตลาด
- การบริการที่พักและการสื่อความหมายในชุมชน
- ผลิตภัณฑ์ชุมชน 
- การจัดการงบประมาณ 
- บทบาทขององค์กรภาคที่เกี่ยวข้อง 

          รูปแบบกิจกรรมผู้จัดได้มีความพยายามในการนำรูปแบบการจัดการความรู้  โดยเฉพาะการเล่าเรื่องและการสกัดขุมความรู้มาใช้  แต่เท่าที่เห็น  บางกลุ่ม  “คุณอำนวย”  ทำหน้าที่ได้ดี  เน้นการเล่าประสบการณ์จริงๆ  ตามประเด็นของกลุ่มย่อย  และสกัดออกมาเป็นขุมความรู้  แต่บางกลุ่มยังเป็นเพียงการประชุมกลุ่มย่อยเพื่อระดมความคิดเห็น 

          ผู้เขียนได้เข้าไปสังเกตการณ์ในกลุ่มที่ 1  คือ  กลุ่มที่แลกเปลี่ยนเรียนรู้ในเรื่อง “ประสบการณ์จากอดีตถึงปัจจุบันของการจัดการการท่องเที่ยวโดยชุมชน”  ซึ่งเริ่มแรก  “คุณอำนวย”  กลุ่ม  ได้ให้แต่ละคนแนะนำตัวเองสั้นๆ  โดยประเด็นที่  “คุณอำนวย”  ยกมาให้กลุ่มเล่าเรื่องแลกเปลี่ยนเรียนรู้  คือ  ประเด็นจุดเริ่มต้นของการท่องเที่ยวโดยชุมชน  แต่ละคนก็เล่าเรื่องของชุมชนตนเองได้อย่างน่าสนใจ  ซึ่งสามารถสรุปความรู้จากเรื่องของประเด็นนี้ได้ ดังนี้

          จุดเริ่มต้นของการท่องเที่ยวโดยชุมชน  เกิดขึ้นมาจาก
- ต้องการอนุรักษ์วัฒนธรรม
- ดำรงรักษาวิถีชีวิตดั้งเดิม
- มีพื้นฐานจากการทำวิจัย
- ความภาคภูมิใจในท้องถิ่น และต้องการเผยแพร่ให้คนภายนอกได้รับรู้
- ภาครัฐเข้ามาแนะนำช่วยเหลือ
- รายได้จากการท่องเที่ยวเป็นตัวกระตุ้น
- ในชุมชนมีทุนทางวัฒนธรรมที่น่าสนใจ
- ต้องการเผยแพร่และจำหน่ายผลิตภัณฑ์ของชุมชน
- มีทุนทางธรรมชาติที่น่าสนใจ
- ต้องการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
- ต้องการสร้างความมั่นคงให้กับอาชีพและการจัดการท้องถิ่น
- เป็นพื้นที่เรียนรู้ดูงาน
- เป็นหมู่บ้านที่มีการคมนาคมสะดวก 

          ประเด็นต่อมาเป็นเรื่องปัญหาที่พบและวิธีการแก้ไขในการจัดการท่องเที่ยวโดยชุมชน  ซึ่งสรุปประเด็นจากเรื่องเล่าได้ดังนี้
- ตลาด 100  ปี  สามชุก  พบปัญหาคนมาเที่ยวเยอะมาก  ชาวบ้านรับไม่ไหว  สิ่งอำนวยความสะดวกไม่เพียงพอ  มีคนภายนอกเข้ามาค้าขายแข่งกับชุมชน  การจราจรเป็นปัญหามาก  โดยเฉพาะในวันหยุด  ซึ่งชุมชนแก้ไขโดยจ้าง อปพร. หรือจราจร ให้ดูแลและจัดระเบียบจราจร  โดยใช้เงินส่วนกลางของชุมชน  และการวางกล่องรับบริจาคเงินจากนักท่องเที่ยว  ทำให้ปัญหาการจราจรลดน้อยลงไปบ้าง
- การท่องเที่ยวโดยชุมชน จากจังหวัดสระแก้ว  พบปัญหาเจ้าหน้าที่ของรัฐมาถ่ายรูปกับป้าย เพื่อนำมาเป็นผลงานบ่อยมาก  อีกทั้งยังเข้ามาก้าวก่ายการบริหารจัดการของชุมชน  จึงแก้ปัญหา โดยการทำจะหมายถึงผู้ว่าราชการจังหวัดให้แต่งตั้งคณะกรรมการชุมชนขึ้นมาทำหน้าที่อย่างรูปธรรม 
- การท่องเที่ยวโดยชุมชน บางน้ำผึ้ง จังหวัดสุมทรปราการ  พบปัญหาเรื่องที่จอดรถ  เนื่องจากมีนักท่องเที่ยวมาเยอะมาก  แก้ไขปัญหาโดยการขอให้เจ้าหน้าที่ อบต.  เข้ามาช่วยในการจัดระเบียบการจราจารให้
- การท่องเที่ยวโดยชุมชนเกาะสุกร  จังหวัดตรัง  พบปัญหาการตัดราคากันเองของคนในชุมชน  แก้ปัญหาโดยการจัดเวทีหาข้อตกลงร่วมกัน
นอกจากนั้น  พบปัญหาเรื่องของคน  ขาดช่วงการสืบทอดของคนรุ่นต่อไปของชุมชน  เด็กเยาวชนรุ่นใหม่ไม่รู้จักรากเหง้าของตนเอง  ปัญหาการขาดการกระจายรายได้ในชุมชน  ปัญหาการขาดจิตสำนึกในการรักษาประเพณีและวัฒนธรรมชุมชน  แก้โดยการจัดกิจกรรมร่วมของชุมชนอย่างต่อเนื่อง 

          ประเด็นต่อมา  คือ  เรื่องการกระตุ้นการมีส่วนร่วมของคนในชุมชน  มีประเด็นที่น่าสนใจ ดังนี้
- มีเวทีประชุม เพื่อชี้แจงภาระความรับชอบของคณะกรรมการชุมชน  มีการจัดตั้งทีมดูแลงานแต่ละด้านขึ้นมา  มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน
- มีการนำวัฒนธรรมท้องถิ่นเข้ามากระตุ้นจิตสำนึกของชุมชน
- มีการสะสมเงินร่วมกัน  (คล้ายวงแชร์  แต่ไม่มีดอกเบี้ย)  และนำเงินบางส่วนมาจัดเลี้ยงร่วมกัน  เพื่อสร้างสัมพันธภาพที่ดีของชุมชน
- บางชุมชน  มีสมาชิก 50  คน  ก็ให้สะสมเงินคนละ 110  บาท  จับสลากแต่ละวันว่า ใครจะได้เงินก้อนนี้  แต่จะหักไว้คนละ  10  บาทเป็นกองกลาง  และนำมาซื้อกับข้าวกินร่วมกัน 
- บางชุมชนสร้างจิตสำนึกโดยให้เยาวชนเข้ามามีส่วนร่วมในการท่องเที่ยวโดยชุมชน  โดยให้ทำหน้าที่เก็บข้อมูลวิจัย
- บางชุมชนใช้วัฒนธรรมเป็นเครื่องมือในการรวมตัวกัน
- บางชุมชนให้หลัก “บวร”  (บ้าน วัด โรงเรียน)   ประชุมร่วมกัน ทำกิจกรรมร่วมกัน
- ฯลฯ

โปรดติดตามตอนต่อไปคะ