วิถีชาวบ้าน “คำสอนหญิง” : วาทกรรมแยบเย้าลูกสาวไทยใต้ในวรรณกรรมมุขปาฐะเพลงร้องเรือ– เพลงกล่อมลูกของภาคใต้


กลับมานั่งแลใจ กับวิถีประชา กันบ้างดีไหมครับ แม่ พ่อ ลูก และทุกๆ คน รักกันถึงไหนกันบ้างแล้ว ผมอ่านอย่างครุ่นเคล้า ผู้หญิงในเรือน ผู้หญิงของโลก เรารู้ในรักของเธอ อย่างไร ?

..อา เอ้อ..ไก่เถื่อนเหอ... ขันเทือนทั้งบ้าน

โลกสาวขี้คร้าน... นอนให้แม่ปลุก

ฉวยได้ด้ามขวาน...แยงวานดังพรุก

นอนให้แม่ปลุก...โลกสาวขี้คร้าน เหอ.. 

..อา เอ้อ..ไก่แจ้เหอ... ว่ายน้ำต้อแต้มาขอเมีย

ขันหมากลอยเสีย...   อี้เอาไหร่ขอเมีย อ้า เห้อ..

          เพลงร้องเรือ 2 บทที่ผมจำได้จากวัยเด็ก   แม่,แม่แก (ยาย) ร้องให้ฟัง   มาอาทิตย์นี้ ผมนั่งรื้อเข่งอินเทอร์เน็ต หาเพลงกล่อมลูก เลยได้เรื่องเอามาบอกเล่า รอบก่อนลง เพลงกล่อมเด็กสี่ภาคไปแล้ว  กอบมาได้จากที่ท่านผู้ใช้อินเทอร์เน็ตโพสต์ไว้หลายๆ แห่ง นั่งอ่านทั้งของสี่ภาค เลยเอามาเล่าต่อ เฉพาะของภาคใต้ เพราะได้เห็นคำร้องที่ว่าด้วยการสอนลูกสาว 

          ทำไม มีคำร้องที่สอนลูกสาวมาก  ผมนั่งนึกคิด

          ลองคิดแลสิครับ 

          ผมรื้อหาหนังสือเกี่ยวกับบทวิตรึกวิตรองเพลงเรือที่เคยซื้อไว้อ่านหลายเล่ม แรกเมื่อสัก10 กว่าปีก่อน  หาไม่เจอ ไม่รู้ว่าอยู่ในลังไหน จำได้ว่า มีวิเคราะห์ถึง ธรรมะในเพลงกล่อมเด็กนี่แหล่ะเล่มหนึ่ง  สืบเนื่องมาจากสวนโมกข์  กับบทร้องที่ชื่อ มะพร้าวนาฬิเก ที่ท่านอาจารย์พุทธทาส นำมาแสดงให้เห็นปริศนาธรรม

          อาจกล่าวได้ว่า ท่านอาจารย์พุทธทาส เป็นท่านแรกก็ได้ที่ทำให้เกิดการนำเพลงร้องเรือภาคใต้ มาวิเคราะห์ 

          ในที่นี้ ผมเอามาเล่าในส่วนที่เกี่ยวข้องกับลูกสาว- ผู้หญิงของโลก มารดาผู้สร้างโลก   ชีวิตทั้งชายและหญิง  

          อ่านเนื้อ คำเพลงกันครับ มองในแง่คติชนวิทยา สังคมชุมชนพื้นถิ่น  บอกเล่าให้เห็นถึงความสัมพันธ์ทางสังคม วิถี วาทกรรม การพัฒนา การสรรค์สร้าง การจัดวางขนบ และยิ้มหัวใน ชีวิต 

          อารมณ์ปัจเจกชน อารมณ์ครัวเรือน อารมณ์ชุมชน อารมณ์สังคม อารมณ์ประเทศชาติและอารมณ์ชาติพันธุ์  ปัจจุบันชักจะห่างหายไปบ้างในคราวครั้ง

          เพราะ...? 

          กลับมานั่งแลใจ กับวิถีประชา กันบ้างดีไหมครับ 

          แม่ พ่อ ลูก และทุกๆ คน รักกันถึงไหนกันบ้างแล้ว  ผมอ่านอย่างครุ่นเคล้า

          เราบอกรักประเทศชาติ.. 

          แล้ว เรารักพ่อ รักแม่ รักลูกหมาตากริบกันอย่างไรบ้าง ?

          ผู้หญิงในเรือน ผู้หญิงของโลก เรารู้ในรักของเธอ อย่างไร ?

......

เพลงลูกสาว

"..อา เอ้อ..ลูกสาวเหอ ลูกสาวชาวบ้านหัวนอน
ใช้ให้แกงบอน โก้เช้าโก้เที่ยง
ให้แกงปลาดุก ดอกทองมันจุกลงทั้งเงี่ยง
ดอกทองหน้าเกลี้ยง หน้ามันอี้เลี้ยงผัว เห้อ.."

..อา เอ้อ..ลูกสาว ชาวเรินตีน

พอได้ผัวจีน นอนสาดเจ็ดชั้น

แรกได้ผัวไทย ผืนไหนผืนนั้น

นอนสาดเจ็ดชั้น โลกสาวชาวเรินตีน เห้อ..  

"..อา เอ้อ..ลูกสาวเหอ ลูกชาวเรินตีน

เดินไม่แลตีน เหยียบลูกไก่ตาย

หนวยตาสองหนวย หวงไว้แลชาย

เหยียบลูกไก่ตาย ลูกสาวชาวเรินตีน เห้อ.."

ศัพท์ 

เริน = เรือน (บ้าน)
บ้านหัวนอน = บ้านทางทิศใต้

ตีน = ทิศเหนือ (เรินตีน - บ้านอยู่ทางทิศเหนือ)

หนวยตา = ลูกตา

หวง = ห่วง
โก้ = กู่ , ตะโกน

คนที่กล่อมเด็ก น่าจะให้บทเพลงนี้กล่อมเด็กผู้หญิง เป็นการเปรียบเปรยผู้หญิงที่ไม่ดี ไม่มีความเป็นแม่เหย้าแม่เรือน ใช้ให้แกงก็ตะโกนเรียกตั้งแต่เช้ายันเที่ยงก็ไม่ได้เรื่อง ให้แกงปลาดุกก็ใส่ลงไปทั้งเงี่ยง หน้าอย่างนี้จะทำให้ผัวกินได้หรือ

ท่อน 2  บอกเล่าถึงหญิงสาวที่อยู่กินกับสามี แตกต่างกันที่ว่าพออยู่กับคนจีน วางตัวร่ำรวย ทำตัวไม่เหมือนก่อนนั้นได้คนไทยอยู่อย่างไรก็ได้

ท่อน 3 เป็นการสั่งสอนเด็กผู้หญิง ที่ไม่มีกิริยามารยาท จะเดินจะเหิรก็ไม่มีการสำรวมกิริยามารยาทหยาบ มีลูกกะตาสองลูกก็มัวแต่มองผู้ชาย จนเหยียบลูกไก่เล็กๆ ในลานบ้านตาย เป็นเด็กสาวที่ไม่ได้เรื่องได้ราว

----------------

เพลงปลูกรัก  

"อา เอ้อ..ปลูกรักเหอ ปลูกไว้ที่ลุ่ม

ฝนพลัดมืดคลุ้ม โอนรักไปไว้ที่ชายควน

พ่อแม่เขาไม่สมัคร เด็กเหอมันรักกันแต่สวน

ปลูกรักเรรวน ไปหน้าอย่าควรปลูก เห้อ.."  

ศัพท์ 

ฝนพลัด= ฝนตก

ชายควน = ชายเนิน, ชายเขา

แต่สวน = ตามลำพัง,คนเดียว

ไปหน้า = ต่อไปภายภาคหน้า  

เพลงบทนี้ หมายถึงความรักที่ไม่หนักแน่นของคนหนุ่มสาวที่รักกันเอง โดยที่พ่อแม่ไม่เห็นดีเห็นงามด้วย เป็นความรักที่ลุ่มๆ ดอนๆ (คืออยู่บนควนบ้างอยู่ในที่ลุ่มบ้าง) เป็นความรักที่เปลี่ยนใจง่าย ไม่สมควรจะปลูกความรักแบบนี้อีกในวันข้างหน้า

เนื้อเพลงท่อนต่อมาร้องเตือนลูกสาวเรื่องการมีคู่ครอง ควรให้พ่อแม่รับรู้มีส่วนในการตัดสินใจด้วย ไม่ใช่พบใครเป็นชายแล้วเอาเพ หากเป็นแบบนี้ จะไปได้ดีสักแค่ไหนกัน 

----------------            

เพลงลูกสะใภ้ 

“..อา เอ้อ..ไก่แจ้เหอ.......ขึ้นไปชายรั้ว

ร้องเรียกแม่ผัว......ทำไหรให้แม่ผัวกิน

แกงเป็ดสักขา.......แกงปลาสักชิ้น

ลืมใส่ขี้หมิ้น.........หอมรินแม่ทูนหัว  เห้อ..

..อา เอ้อ..ไก่แจ้เหอ...

ขึ้นไปริมรั้ว...

โลกใภ้...กวาดตาหาทั่ว

ไก่ถูกจับคั่ว...ให้แม่ผัวกิน เห้อ..

..อา เอ้อ..แม่ผัวกินไก่...

กระดูกไก่...แหลมทิ่มปลายลิ้น

โลกใภ้หัวร่องอดิ้น

อร่อยถูกปลายลิ้น...ฤาแม่เอย..เห้อ..

                    

ศัพท์

ไก่เถื่อน= ไก่ป่า

ขันเทือน= ขันดังลั่น

โลกสาว= ลูกสาว

แยงวานดุงพรุก= แหย่ก้น

เหอ=เอย

ขี้หมิ้น= ขมิ้น

โลกใภ้= ลูกสะใภ้

--------------

เพลงนกคุ้ม

..อา เอ้อ..นกคุ้มเหอ หางหลุ้มตีนเทียน

เทียมได้ผัวเหมียน นั่งเขียนแต่เล็บ

ผักบุ้งชายเลก็ไม่ต้อง ผักบุ้งชายคลองก็ไม่เก็บ

นั่งเขียนแต่เล็บ กินของกำนัลผัว เห้อ..

ศัพท์

หางหลุ้ม = หางสั้น

เทียม = ตั้งแต่

เหมียน = เสมียน

เป็นบทเพลงที่เปรียบเปรยผู้หญิงที่ไม่ทำการทำงาน เอาแต่นั่งเขียนเล็บ แต่งหน้าทาปาก งานบ้านงานเรือนไม่ยอมทำ จะหาผักหาปลาไว้แกงก็ไม่เคยทำ คอยแต่กินของใต้โต๊ะที่เป็นสินบนหรือของกำนัลผัว

---------------

เพลงอ้อยตง

"..อา เอ้อ..อ้อยตงเหอ โฉมยงมาเห็นเข้าก็ติดใจ

อี้กินสักลำไม่สาไหร เพราะหระอยู่ในพ่อทูนหัว

อี้กินสักลำที่ดีดี ไม่ต้องราคีพอยังชั่ว

สาวน้อยทูนหัว กินอ้อยไม่แลหระ เห้อ.."

ศัพท์

อ้อยตง = พันธุ์อ้อยลำใหญ่เกือบเท่าไม้ไผ่ตง

อี้กิน = จะกิน

ไม่สาไหร = ไม่อร่อย, รสไม่เอาไหน

หระ = หรา หรือหนอนไช

เป็นบทเพลงที่กล่าวสั่งสอน ให้เด็กสาวรู้จักเลือกคู่ครองที่ดีๆ ไม่เห็นแต่ความหล่อของชาย (เปรียบอ้อยลำใหญ่น่ากิน แต่ข้างในมีหนอนเจาะ) มีความหล่ออย่างเดียว แต่นิสัยไม่ดีก็ใช้ไม่ได้

--------------------

เพลงรอกไต่ราว

..อ่ เอ้อ..ไปบ้านออกเหอ ไปแลลูกรอกมันไต่ราว

แม่ม่ายทำสาว อี้งามอี้แง่สักแค่ไหน

ตัวของเรานี้ รู้ดีอยู่ในใจ

อี้งามอี้แง่สักแค่ไหน แม่ม่ายมันทำสาว เห้อ..

ศัพท์ 

ลูกรอก = ลูกรอกที่จุดแสดงตามงานวัด

อี้งามอี้แง่ = จะงามจะแง่

หมัน = มัน

ในสมัยโบราณ มีการยกย่องหญิงม่ายที่ยังคงซื่อสัตย์ต่อสามี แม้สามีจะตายจากไปแล้ว ก็ยังซื่อสัตย์มั่นคงในรัก ในประเทศอินเดียถึงกับมีการฆ่าตัวตายตามสามี ประเทศจีนในสมัยโบราณก็จะไม่แต่งงานใหม่เลย บทเพลงนี้เป็นการล้อเลียน ถากถางหญิงม่าย ที่แต่งตัวล่อชาย เป็นการสั่งสอนเรื่องทางเพศ เรื่องการวางตัวของผู้หญิง

--------------

เพลงฝนตก 

 ...อ้า เอ้อ เหอ ฝนตกลงมาแพร่ ๆ

ลูกไม่ฟังแม่ จะดีแค่ไหน

พบแขกได้แขก พบไทยได้ไทย

จะดีแค่ไหน ลูกไม่ฟังคำแม่ เห้อ..

  

................................................................... 

ปรุง/เรียงข้อมูลจาก : เมืองลุงดอทคอม

                          นสพ. ผู้จัดการออนไลน์

                          และเวบบอร์ด หลายแห่งครับ ฯ

หมายเลขบันทึก: 122121เขียนเมื่อ 26 สิงหาคม 2007 02:30 น. ()แก้ไขเมื่อ 13 ธันวาคม 2012 14:19 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (15)

แทงค์กิ้วๆจ๊..++กำลังหายุ๋พอดีเรย

DDDDDDDDDDมากๆๆๆๆๆๆๆๆๆล่ะ

สุดยอดค่ะ/คับ

ลูกสาวเหอ....ลูกสาวชาวบ้านตก

หัวนมไม่ทันงอกบอกแม่อี้เอาผัว

เดี่ยวก่อนแล้อี้สาวเหอ ให้บาวหลบจากแลวัว

บออกแม่อี้เอาผัว

ดอกบัวไม่ทันบาน

ขอบคุนจร้า พอดีเลยครูสั่งให้หาพอดีเลย

เก่งมมาาก

ขอบคุณมาก  ข้อมูลสุดยอดเลย

ถูกใจมากเลย


ถูกใจมากเลย

หดหกดหกดกดหหกด

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท