ความหลากหลายในสวน

ความหลากหลายทางพันธุกรรม แก่นฝาง

     หยุดเขียน blog ไปหลายวัน ทั้งภาระส่วนตัว และส่วนรวม วันนี้นั่งฟังการบรรยายเกี่ยวกับการทำสวน ก็เลยเอามาขยายให้พรรคพวกใน gotoknow ได้อ่านกันครับ

     เมื่อก่อนเวลาจะทำสวนยาง สวนผลไม้ หรือสวนปาล์ม เรามักจะได้รับคำแนะนำว่า จะต้อง ตัดต้นไม้ที่มีอยู่ในสวนออกให้หมด (clear cut) แบบว่าอย่าเว้นไว้ให้มันเกะกะสายตา สวนยางก็ควรจะมีแต่ต้นยาง สวนมังคุดก็ควรจะมีแต่มังคุด ซึ่งเป็นการคิดแบบฝรั่ง

     ในสวนเก่าๆของเรา มักจะเป็นสวน สมรม หมายถึง สวนที่มีพืชหลายอย่างขึ้นอยู่รวมกัน เลียนแบบสภาพป่า ที่มีความหลากหลายทางชีวภาพ เพียงแต่เราคัดเลือกต้นไม้ที่เราจะเอามาปลูกว่า ควรจะมีต้นอะไรบ้าง แล้วปลูกปนๆกันไป ต้นไม้ที่เราเอามาปลูก มักจะเป็นต้นไม้ที่ให้รายได้เชิงเศรษฐกิจ เช่นเมื่อปลูกยางไปได้ 6-7 ปีก็สามารถกรีดยางได้ หากปลูกผลไม้ก็ราวสาม สี่ หรือห้า หรือหกปี แล้วแต่ชนิดของพืชนั้นๆ เรามักจะเอารายได้มาเป็นเกณฑ์ในการตัดสินใจกำหนดชนิดของพืชที่จะนำมาปลูก

     ในทางปฏิบัติ ต้นไม้แต่ละชนิดก็มีความหลากหลายในทางพันธุกรรมของเขา แม้จะเป็นพืชพรรณเดียวกันก็ตาม หาก Clone มาเป็นเวลานานๆ (เช่น ยางพันธุ์ RRIM 600) ก็อาจจะเกิดการแปรผันในต้นยางรุ่นหลังๆได้ นั่นเป็นเรื่องของพันธุกรรม

     อีกสิ่งหนึ่งคือ สิ่งแวดล้อม ในแต่ละสวน ต้นไม้ที่อยู่ริมแดน จะไม่โตเท่ากับต้นไม้ที่อยู่กลางสวน เพราะถูกต้นไม้อื่นบังแดด จนไม่สามารถเติบโตได้ ดังนั้นต้นไม้ริมแดน จึงควรจะเป็นต้นไม้ที่ไม่มีปัญหาเกี่ยวกับการได้รับแสงแดดน้อยแล้วเอนเอียง

     ปกติเวลาทำสวนมักจะกั้นรั้วลวดหนาม ทั้งลวดหนามและเสาปูนก็มีราคาแพง เราอาจจะใช้เสาไม้ที่มีชีวิตแทนได้ เช่น ปลูกระกำ เป็นรั้วกั้น วัว ควายไม่ให้เข้ามาเดินเล่นในสวนของเรา ระกำไม่ต้องเอาใจใส่มากนัก ไม่ต้องกลัวคนมาขโมย เพราะระกำเปรี้ยว ขายก็ได้ราคาดีกว่า สละ ซึ่งต้นทุนในเรื่องต้นพันธุ์ก็แพงกว่า ต้องดูแลรักษามาก ต้องระวังโขมยอีก

     นอกจากนี้เราอาจจะใช้ไม้อื่นๆเป็นรั้วได้เช่น หมาก ไม่กี่ปีก็เก็บผลขายได้ หากหาพันธุ์ที่มีผลฝาดมากๆ (กินแล้วยัน = ยันหมาก = คล้ายๆกับ เมา หรือมึน) ผลหมากแบบนี้ก็เอาไปทำน้ำหมักชีวภาพได้อีก มีฤทธิ์ในการป้องกันกำจัดโรคพืชได้หลายชนิด หรือปลูต้นเนียง (ลูกเนียง) เอาไว้ในสวน หรือริมสวน เอาเปลือกผลมาหมักน้ำชีวภาพได้ ผลลูกเนียงก็ขายได้ ราคาก็ดี เลี้ยงมดแดงบนต้นลูกเนียงก็ได้อีก การปลูกลูกเนียง ควรเอาเมล็ดไปฝังดินไว้เลย อย่าเพาะใส่ถุง แล้วย้ายไปปลูก เพราะระบบรากจะสู้แบบปลูกด้วยเมล็ดโดยตรงไม่ได้

     ต้นไม้ที่เป็นรั้ว น่าจะคิดถึงรายได้ในอนาคตด้วย หมายถึงเมื่อครบ 20 หรือ 25 ปีก็ขายต้นได้ หรือนำไม้ไปสร้างบ้านได้ ไม้ยาง ไม้ตะเคียนทอง หรือไม้อื่นๆในท้องถิ่น แม้กระทั่งลิ้นฟ้า หรือเพกาก็น่าปลูก เพราะเป็นสมุนไพรด้วย ไม้ฝางก็น่าปลูก เอาเนื้อไม้หรือแก่นฝางมาต้มทำน้ำยาอุทัยได้

 

[เม้ง สมพร ช่วยอารีย์]

สวัสดีครับท่าน อาจารย์

สบายดีไหมครับ ขอบคุณมากๆ เลยครับ เกี่ยวกับเรื่องเหล่านี้ครับ ที่บ้านปลูกยาง ก็ต้องทำรั้วลวดหนามครับ เพราะว่ารั้วธรรมชาติ กันวัวไม่ได้ผลครับ น่าเศร้าใจบางทีครับ ปลูกต้นไม้ แต่ต้องทำคอกป้องกันวัวหรือสัตว์เลี้ยงเพื่อนบ้าน อิๆๆ ต้นไม้เดินไม่ได้ ทำรั้วลวดหนามนี่ค่าใช้จ่ายสูงครับ ยอมรับเลยครับ วัวมันก็อยากหากินครับ คงเป็นเรื่องธรรมดาใช่ไหมครับ ปัญหาอยู่ที่เจ้าของวัวหรือสัตว์เลี้ยงครับ เรื่องนี้ลำบากครับ แก้ไขปัญหาอย่างไร วัวมากินยางแล้วเอาค่าเสียหายก็โกรธกันอีก มีไม้เด็ดๆ บ้างไหมครับ....

วันก่อนที่บ้าน ก็โดนวัวเพื่อนบ้าน กินไป 23 ต้นครับ ยางสามชั้น อิๆๆ ยางกำลังสวย ได้ยอดหักกลางท่อนแบบนั้น ก็คิดหนักครับ โชคดีที่ยังมีหญ้าในสวนยางอยู่บ้างครับ วัวได้กินหญ้าไปด้วยกินยอดยางไปด้วยครับ ไม่งั้นคงเดินกินหมดสวน ห้าๆๆๆๆ

เห็นด้วยมากๆ ครับ กับการปลูกรั้วธรรมชาติครับ และทำสวนยางให้เป็นสวนสมรมครับ เพราะว่ากว่าจะกรีดยางได้ ก็ได้ใช้ประโยชน์จากอย่างอื่นไปด้วยครับ และอีกอย่าง หากปลูกต้นอย่างอื่นไว้ในสวนยางด้วย ก็จะดีครับ หากวันหนึ่งยางราคาถูก เราคงไม่สามารถลอกขี้ยางมาผัดน้ำหอยได้ ตอนนี้แนวโน้มราคายางเป็นไงบ้างครับ พื้นที่ที่ปลูกกันตามแฟชั่นก็ทำกันใหญ่ครับ

ผมกำลังคิดว่าหากวันหนึ่ง จีนปลูกยางเต็มบ้านบ้านเค้า และไม่นำเข้าจากเรา รวมถึงประเทศอื่นด้วย เราจะทำกันอย่างไรต่อ เวียดนามก็ปลูก ลาวก็ปลูก...เราคิดจะพัฒนายางในบ้านเราเป็นผลิตภัณฑ์อย่างไร นอกจากส่งอยากดิบออกไปขายแล้วสั่งซื้อผลิตภัณฑ์เข้ามาอีกครั้ง สรุปคือ ขายยางเราซื้อยางเรา....

ขอบคุณมากๆ นะครับ

[ลุงพูน]

เม้ง สมพร ช่วยอารีย์

สวัสดีครับคุณเม้ง

     สวนผมที่ปลูกไปสองปีแล้วก็ต้องกั้นด้วยลวดหนามครับ แต่ก็กันวัวไม่ได้อีก คนเลี้ยงวัว เขาไม่รู้สึกว่าเขาต้องป้องกันไม่ให้วัวเขาไปกินยางคนอื่น เพราะเขาปล่อยให้วัวไปกินหญ้า ไม่ได้ปล่อยให้ไปกินยาง และก็ไม่ยอมชดใช้ให้อีก แรกๆผมก็โกรธ แต่ต่อมาก็เฉยๆ ผมก็ปลูกใหม่ ตอนหลังผมไม่ซ่อมด้วยยาง แต่ไปซ่อมด้วยต้นอื่น ได้มะฮอกกานีไปซ่อมแทนยาง เป็นไม้ต่างประเทศ ที่นำมาปลูกเมืองไทยนานแล้วครับ เป็นต้นไม้ที่ไม่เอนตามหาแสง ปลูกตรงไหนก็ขึ้นตรงเด๊ะเลยครับ ส่วนริมรั้วที่ตายไปบ้างก็ปลูกตะเคียนแทนยางครับ

     สวนสมรม มักจะทำในสวนผลไม้เป็นส่วนใหญ่ ในสวนยาง เขาไม่ค่อยทำกัน ยิ่งยางแปลงใหญ่ ก็ยิ่งไม่ทำ เพราะเจ้าของสวนไม่มีเวลามาเที่ยวเก็บเกี่ยวผลผลิตอื่นๆ ปกติเจ้าของสวนแปลงใหญ่ๆ ก็มักจะจ้างคนดูแลสวนอีกทีหนึ่ง ส่วนสวนเล็กๆ แบบของผม ก็จะต้องเข้าสวนเป็นประจำ หากไม่ไปไหน ก็เข้าสวนทุกวัน เที่ยวบงการให้คนกรีดยางฉีดน้ำจุลินทรีย์ชีวภาพ หลังฝนตก หรือให้ช่วยขึ้นสะตอ เก็บทุเรียนหล่น ได้มาแล้วก็แบ่งๆให้คนขึ้นไปกินกันก่อน อะไรทำนองนี้ครับ

     สำหรับเรื่องความยั่งยืนของการปลูกยางนั้น ผมว่าตอนนี้ลูกโป่งกำลังจะแตกครับ เพราะปลูกกันเต็มไปหมด อย่าว่าแต่เมืองไทยเลยครับ ทั้งจีนตอนใต้ พม่า ลาว เขมร ญวน เต็มไปด้วยยางคนแถวนาบอน ก็ไปปลูกที่เชียงแสน เพราะทำแผ่นเสร็จ ลงเรือที่ท่าเรือเชียงแสนเข้าเมืองจีนได้ทันที

     เรื่องการพัฒนาผลิตภัณฑ์ ผมว่าไม่ว่าผลผลิตทางการเกษตร ชนิดไหน ไม่ค่อยได้รับความสนใจจากรัฐหรือผู้ประกอบการ ความหลากหลายของผลิตภัณฑ์ มีน้อยมากครับ อะไรที่ทำแล้วขายดีก็ทำอยู่แต่แบบนั้น เช่น บะหมี่สำเร็จรูป ก็มีแต่บะหมี่ ยังมีเนว่ามีอาหารรูปแบบอื่นๆเลยครับ ที่ทำเก่งก็คือ แถวบ้านผมเขาขายน้ำยาง ไม่ทำแผ่นเหมือนที่อื่น ชาวสวนก็มักจะเติมน้ำลงไป เพื่อให้ได้น้ำหนัก แต่ลืมคิดไปว่าผู้ซื้อต้องไปหาค่า DRC (Dry Rubber Content) ก่อน คิดราคาตาม DRC แต่ว่าเมื่อน้ำยางมีน้ำปนลงไปมาก ขบวนการ Centrifuse เพื่อดึงน้ำออกจากน้ำยาง เพื่อทำน้ำยางข้น จะต้องใช้พลังงานมากขึ้น เนื่องจากมีน้ำผสมลงไปมากกว่าปกติ โรงงานจึงกดราคาลงมาอีก ครับ

[Boo]

สวัสดีหลังอาหารเที่ยง ค่ะ ท่านอาจารย์

อิ่มจัง ตังค์อยู่ครบ .. อาจารย์ทานข้าวหรือยังน๊า

อย่ามัวเพลินกับการดูแลสวน จนลืมทานข้าวเหมือนป๋าปูนะคะ  ....

สวนของป๋าปู อยู่บนควนค่ะ ไม่ต้องกั้นเขตแดน

อาศัยจำเอา ไม่ทราบเหมือนกันนะคะว่าใช้หลักอะไร

ที่สวนแม่จะปลูกเงาะ ทุเรียน มังคุด ลูกกำ (เอ รู้สึกว่า ลูกกำนี่มันขึ้นเองนะคะ ถ้าจำไม่ผิด)  ลูกตอ อย่างละนิด

... พอกิน แต่ส่วนมากจะแจกจ่ายค่ะ เพราะลูกๆ ไม่มีเวลาอยู่กิน 55 

.. ถ้าเป็นความคิดปู อยากปลูกชะบา - เป็นรั้วที่บ้าน เพราะไปเห็นที่พีพี มีแต่ชะบาเต็มไปหมด สวยดีค่ะ

... แต่ถ้าเป็นสวน อยากปลูกกฤษณา ค่ะ

 

[ลุงพูน]

poo
สวัสดีครับน้องปู

     เมื่อวานฟังคำบรรยาย วันนี้ขึ้นเวทีเอง ผมแนะนำให้เขาทำสารซักล้าง (เอนกประสงค์) และนำเอาดอกอัญชันมาต้มใส่ ให้มีสีน้ำเงิน ใส่ขวดออกสีฟ้าๆ ดูแปลกตาดี วันหลังจะเอาน้ำต้มแก่นฝางใส่ลงไป จะได้มีสีชมพู

     สมัยก่อน ชายแดนจะปักแก่นไม้ไว้เป็นหมุดหมาย ไม้แก่น จะไม่ค่อยผุพัง สาม สี่ สิบปี ก็ยังทนอยู่ได้ สวนยางจะสลับกันโค่นปลูกใหม่ ดังนั้น เขตแดนก็มักจะเห็นชัดเจน ว่าขนาดของต้นยางจะไม่เท่ากัน สวนที่ปลูกใหม่จะต้นเล็ก สวนที่ยังไม่โค่นปลูกใหม่ต้นจะโต แนวเขตสวน จะดูได้จากแนวปลูกต้นยาง

     แต่หากจะปลูกเป็นสวนสมรม ก็อาจจำเป็นต้องปลูกต้นไม้ชนิดใดชนิดหนึ่งเป็นเขตแดน

     คนไทยรับเอาของต่างประเทศมาเยอะ ต้นชบาที่น้องปูเห็นที่เกาะพีพีนั้น เข้าใจว่า จะเอาอย่างมาจากหมู่เกาะ ฮาวาย ของอเมริกา เพราะ ชบาหลากหลายชนิด มาจากที่นั่น โดยเฉพาะ ชบาฮาวาย

     กฤษณา เป็นพืชที่น่าปลูก เพียงแต่ความรู้ในการทำให้เกิดสารกฤษณาในต้นยังไม่แพร่หลาย มีคนจดสิทธิบัตรการทำให้เกิดสารกฤษณาในต้นกฤษณาไว้บ้างแล้ว แม้กระทั่งข้อมูลเกี่ยวกับกฤษณา ก็ยังไม่ชัดเจนว่า ระหว่าง มาลาคันซิส ที่โสทรไปเอามาจาก เขาช่อง กับ สับอินทริกร้า แถวปราจีน พันธุ์ไหน จะให้สารกฤษณามากกว่ากัน แต่ว่าต้องปลูกบนที่ดอนนะครับ ที่ลุ่มมีน้ำขังกฤษณาไม่ชอบ พาลจะตายเอาดื้อๆ

[บ้านสวนพอเพียง]

สวัสดีครับ อาจารย์

สวนหน้าบ้านผม มุมสวนผมปลูกลูกเนียงหมดทุกมุม รวมทั้งเขตแดนด้วย เกือบสิบต้น  เขตแดนอีกด้านลงกฤษณาไป 12 ต้น ตั้งใจจะทำสวนหน้าบ้านให้เป็นป่าไปเลยครับ  จะปลูกไปเรื่อยๆครับ 

[ลุงพูน]

โสทร

สวัสดีครับโสทร

     ลูกเนียง เอาเมล็ดปลูกเลยอย่าเพาะในถุง เพราะรากแก้วไม่หยั่งลึกลงไปในดิน ในสวนผม มีต้นนึง ฝนตก ลมแรงเมื่อวาน ล้มขวางทางอยู่

     กฤษณา ต้องปลูกบนที่ดอน อย่าให้น้ำท่วม ไม่งั้นจะตายได้ ยิ่งปลูกในนา ก็คงไม่รอด

     ช่วงนี้ฝนตก ลงแรง ยางก็ล้มสองสามต้น พรุ่งนี้ว่างๆ จะไปปลูกไม้ริมแดนอีก วันละสิบต้น ฝนกำลังตกๆ ปลูกแล้วจะรอดตายได้มาก