SWOT นั้นสำคัญไฉน SWOT นั้นสำคัญฉะนี้ # 01

What is the environment ?

      สภาพแวดล้อมเป็นอย่างไร ?

บทความนี้กล่าวถึงการ  SWOT  ว่าเป็นอย่างไร สำคัญอย่างไร เราจะได้ประโยชน์อะไร โดยมุ่งเน้นไปที่สถานศึกษาเป็นหลัก

 การศึกษาสถานภาพของสถานศึกษา   1.   การวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายใน        2.   การวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายนอก

3.   การประเมินสถานภาพสถานศึกษา

การศึกษาสถานภาพของสถานศึกษา

                             การศึกษาสถานภาพของสถานศึกษา  เป็นการศึกษาวิเคราะห์สภาพแวดล้อมของสถานศึกษา ( School environment ) ในด้านต่าง ๆ ทั้งที่เป็นปัจจัยภายในและปัจจัยภายนอกสถานศึกษา  โดยศึกษาถึงปัจจัยที่มีผลกระทบต่อสถานศึกษา ทั้งในแง่เชิงบวก และเชิงลบ ข้อมูลจากการวิเคราะห์สภาพแวดล้อม เป็นข้อมูลที่ถูกนำมาใช้ในการประกอบการพิจารณาตัดสินใจ ในการประเมินสถานภาพของสถานศึกษาว่า มีสภาพเป็นอย่างไร มีศักยภาพมากน้อยแค่ไหน และมีความพร้อมหรือไม่พร้อมที่จะพัฒนาสถานศึกษาไปในทิศทางใด  ซึ่งจะทำให้เกิดความมั่นใจในการดำเนินการในด้านต่าง ๆ  ในการที่จะก้าวเดินไป ในข้างหน้า

ถ้าสถานศึกษา ไม่รู้ศักยภาพของตนเอง ก็ไม่รู้ว่าจะต้องทำอย่างไร และตนเองมีพละกำลังมากน้อยแค่ไหน  ในการที่จะก้าวไปข้างหน้า

การละเลยไม่สนใจต่อสภาพแวดล้อมของสถานศึกษา ย่อมส่งผลต่อการอยู่รอด และ การเจริญเติบโตของสถานศึกษา ทั้งนี้เนื่องจากสภาพแวดล้อมในด้านต่าง ๆ มีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลาซึ่งการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นย่อมมีอิทธิพลส่งผลต่อสถานศึกษาทั้งทางตรงและทางอ้อม  ถ้าผู้บริหารสถานศึกษาทราบ ติดตามและตระหนักถึงการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น และศึกษาแนวโน้มของการเปลี่ยนแปลงในอนาคต ตลอดจน จุดแข็ง จุดอ่อน ของสถานศึกษา  จะช่วยให้ผู้บริหารสถานศึกษาสามารถกำหนดเลือกหา กลยุทธ์ในการดำเนินงาน และดำเนินกลยุทธ์ได้อย่างเหมาะสม   อีกทั้งยังเป็นการขจัดปัจจัยต่าง ๆ อันอาจจะนำไปสู่ความล้มเหลวของสถานศึกษานั้นด้วย  

1. สภาพแวดล้อมภายในสถานศึกษา ( Internal environment )                          เป็นการศึกษาถึงปัจจัยต่าง ๆ ภายในสถานศึกษา ที่ส่งผลต่อการปฏิบัติงานของสถานศึกษา โดยตรง โดยเป็นการศึกษาถึงสิ่งที่เป็นจุดอ่อน ( Weaknesses )   และจุดแข็ง ( Strengths )ของสถานศึกษา สถานศึกษาจะต้องทราบว่าตัวเองมีอะไรที่เป็นจุดแข็ง  มีอะไรที่เป็นจุดอ่อน   จุดแข็งจะเป็นปัจจัยด้านบวกที่ส่งเสริมให้สถานศึกษาดำเนินงานในด้านต่าง ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ สำหรับจุดอ่อนจะเป็นปัจจัยด้านลบที่มีผลกระทบ และเป็นสิ่งบั่นทอนการดำเนินงาน  ทำให้การดำเนินงานในด้าน ต่าง ๆ ไม่สามารถดำเนินการคืบหน้าไปได้อย่างมีประสิทธิภาพ  

                     บทบาทหน้าที่ของผู้บริหารสถานศึกษา ก็คือ   ทำอย่างไรจะกำจัดปัจจัยที่เป็นจุดอ่อนให้หมดไป   และ ค้นหาปัจจัยที่เป็นจุดแข็งที่มี นำมาใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อสถานศึกษาให้มากที่สุด

 

                     ข้อมูลเกี่ยวกับ สภาพแวดล้อมภายในสถานศึกษา  ควรจัดหาหรือจัดเก็บด้วยวิธีการที่หลากหลาย  เช่น การประชุมระดมพลังสมอง การสำรวจความคิดเห็น  การสัมภาษณ์  การสอบถามการสำรวจข้อมูล  เชิงประจักษ์จากร่องรอยหลักฐานที่ปรากฏในสถานศึกษาประเด็นที่จะนำมาศึกษาจุดแข็ง จุดอ่อนนั้น ควรเปิดกว้างให้ผู้เกี่ยวข้อง  (  Stakeholder ) ได้แสดงความคิดเห็นอย่างเต็มที่

                      การประเมินว่าสิ่งใด เป็นจุดอ่อนหรือสิ่งใดเป็นจุดแข็งนั้นทำอย่างไร 

                      การที่จะประเมินว่าสิ่งใดจะเป็นจุดอ่อนหรือสิ่งใดจะเป็นจุดแข็งนั้น เราจะต้องมองที่แนวโน้มของประเด็นนั้น ๆ ที่เรานำมาวิเคราะห์ ดังนี้

 1.  เปรียบเทียบสิ่งนั้น ๆ ว่าด้านไหนมีน้ำหนักมากกว่ากัน ระหว่างผลกระทบทางบวก

หรือ   ผลกระทบทางลบ  ( จะไม่เป็นทั้งสองด้านในประเด็นเดียวกัน  )

  2.  เปรียบเทียบปริมาณด้านดีกับด้านไม่ดี ว่ามีสิ่งไหนมากกว่ากัน

  3.  เปรียบเทียบสิ่งที่ขาดกับสิ่งที่เกิน  ว่ามีสิ่งไหนมากกว่ากัน

  4.  เปรียบเทียบด้านมีคุณภาพกับด้านไม่มีคุณภาพ  ว่ามีสิ่งไหนมากกว่ากัน

  5. เปรียบเทียบจุดที่เด่นกับจุดที่ด้อย  ว่ามีสิ่งไหนมากกว่ากัน

  6.  เปรียบเทียบประสิทธิภาพ ว่ามีมากมีน้อยกว่ากัน

เปรียบเทียบสิ่งที่เป็นจุดแข็งและจุดอ่อน
จุดแข็ง	จุดอ่อน
ผลกระทบทางบวกมากกว่าผลกระทบทางลบ  ด้านดี มากกว่า ด้านไม่ดี สิ่งที่เกิน  (พอ) จุดที่เด่น (ดีกว่า ) มีคุณภาพ มากกว่า มีประสิทธิภาพดีกว่า ชำนาญมากว่า	ผลกระทบทางลบ  มากกว่าผลกระทบทางบวก ด้านไม่ดี มากกว่า ด้านดี สิ่งที่ขาด (ไม่พอ) จุดที่ด้อย  ( ด้อยกว่า ) ไม่มีคุณภาพ  น้อยกว่า มีประสิทธิภาพด้อยกว่า ชำนาญน้อยกว่า

  ข้อควรระวัง

             สิ่งที่วิเคราะห์ในแต่ละประเด็น จะต้องเป็นจุดอ่อนหรือจุดแข็ง อย่างใดอย่างหนึ่งเสมอ  โดยจะไม่เป็นทั้งสองด้าน(แข็ง – อ่อน  )ในประเด็นเดียวกัน         ในเวลาที่เปลี่ยนไป สิ่งที่เป็นจุดอ่อนอาจกับกลายมาเป็นจุดแข็งในภายหลัง หรือจุดแข็งกับกลายมาเป็นจุดอ่อน ก็ได้  ( ซึ่งจะต้องมีการทบทวนเป็นระยะ ๆ ไป)

เมื่อนึกถึงสิ่งที่เป็นจุดอ่อนและจุดแข็ง  ให้นึกถึง “ กว่า ”