แม่ซื้อ
ในสมัยก่อนที่จะมีโรงพยาบาลแบบตะวันตกนั้นการคลอดลูกถือว่าเป็นเรื่องสำคัญ และมีความเสี่ยงสูงมาก เนื่องมาจากการพยาบาลยังไม่มีระบบการดูแลรักษา และความปลอดภัยดีพอ หากผู้ทำคลอดไม่มีประสบการณ์หรือจัดการกับการทำคลอดไม่ดีแล้ว แม่หรือลูกอาจเสียชีวิตได้อันเนื่องมาจากการติดเชื่อต่าง ๆ นา ๆ เมื่อรอดมาได้ทารกก็ยังต้องเสี่ยงจากโรคต่าง ๆ เพราะยังไม่มีระบบวัคซีนภูมิคุ้มกันดั้งนั้นคนไทยจึงมีกุศโลบายความเชื่อเรื่องแม่ซื้อ เพื่อให้เกิดขวัญกำลังใจแก่แม่และญาติ โดยมีความหวังว่าลูกจะมีชีวิตรอดได้หากปฏิบัติดีพลีถูก นั่นเอง
ในหนังสือ "ชุมนุมพระนิพนธ์" พระนิพนธ์ของสมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงเล่าเรื่องแม่ซื้อไว้ว่า คติเรื่องแม่ซื้อ ทรงได้เคยพบในบทเสภาตอนขุนช้างเกิด มีการแสดงถึงความเชื่อว่าก่อนที่มนุษย์ที่จะเกิดขึ้นนั้น ผีจะปั้นรูปขึ้นอย่างปั้นหุ่นก่อนแล้วหาวิญญาณใส่เข้าไปในหุ่นแล้วมามาใส่ให้เข้ามาสู่ครรถ์มารดา เชื่อว่าแต่โบราณหากทารกเมื่อคลอดใหม่มักตายภายใน 3 วัน เชื่อกันว่า เป็นเพราะผีปั้นหุ่นเห็นทารกรูปงามชอบใจจึงอยากจะเอาไปเลี้ยงซะเอง จึงทำให้เด็กกลับไปเป็นผีอีกครั้งหนึ่ง
มูลเหตุนี้เองจึงให้มีการป้องกันมิให้ผีเอาทารกกลับคืน บ้างเอาสายสิญจน์มาล้อมบ้าน บ้างเอาผ้ายันต์ปิดที่ประตูห้อง โดยเฉพาะการประกอบอุบายเอาเด็กใส่กระด้งร่อน แล้วร้องถามว่า "สามวันลูกผี สี่วันลูกคน ลูกของใครมารับไปชม" เป็นการลวงให้ผีเข้าใจว่าทารกไม่น่าชม ไม่ได้งามถึงขนาดที่แม่ผู้ให้กำเนิดยังไม่ชอบ จะมีผู้อื่นทำทีรับซื้อทารกด้วยเบี้ย 32 เบี้ย ผู้รับซื้อนั้นก็คือ "แม่ซื้อ" และเรียกว่าแม่ซื้อตามกันมา
ทรงอธิบายเพิ่มเติมว่า อุบายที่ลวงให้ผีรังเกียจมีหลายอย่าง เช่น ชมว่าน่าชัง ตลอดจนให้ชื่อทารกว่า "เหม็น" ตั้งชื่อเป็นสัตว์บ้างเช่น "กบ" "เขียด" เป็นต้น อีกหนึ่งอุบายคือสาดข้าวข้ามหลังคาให้ผี หวังผูกไมตรีจิตกับผีด้วยการเซ่นสรวงนั่นเอง
ที่มา : ชุมนุมพระนิพนธ์
ของ : สมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพ
เรียบเรียง : วาทิน ศานติ์ สันติ
ความเห็น (2)
สวัสดีค่ะ
ส่วนใหญ่แต่โบราณทารกแต่เมื่อคลอดใหม่มักตายภายใน 3 วัน
สาเหตุน่าจะเนื่องจากการแพทย์ยังไม่เจริญพอ ทารกจึงตายบ่อยๆ เลยมีความเชื่อเรื่องแม่ซื้อขึ้นมา
ตอนนี้ก็ไม่มีแล้วค่ะ
คุณ sasinanda คะ ปัจจุบันก็ยังมีอยู่นะคะ เรื่อง แม่ซื้อ เพราะตอนที่น้องเล็กของดิฉันเกิด คุณย่าเองก็บอกเรื่องแม่ซื้อเหมือนกัน แล้วก็ต้องใส่กระด้งอย่างที่ได้อ่านเนี่ยแหละค่ะ