ความรู้สึกนึกคิดของคนในสังคมปัจจุบันเรื่องความตาย

โจทย์ชุดแรกของเรามีสามข้อคือ

1. รู้สึกอย่างไรเมื่อเผชิญกับความตาย

มีคำตอบหลากหลายแบบ

• แล้วแต่บริบท บางทีก็รู้สึกว่าน่าสนใจ คนรอบๆข้างเขากำลังรู้สึกอย่างไรหนอ คิดอะไรอยู่ แต่ถ้าใช้ตัวตนเองเป็นหลัก ก็จะรู้สึก อืม.. ความตายใกล้ตัวเราจริงๆ ชีวิตมันเปราะบาง คนนี้เราก็พึ่งคุยด้วยอยู่แหม็บๆ ไปเสียแล้ว หรือบางทีถ้าอยู่ในที่ทำงาน ส่วนใหญ่ก็จะต้องคอยใช้สมอง ประคับประคองคนอื่น ไม่มีเวลาใคร่ครวญตอนนั้นเท่าไหร่ (นี่กระมังที่คนเขาบอกว่าหมอ พยาบาล ชินชา คนอื่นเขากำลัง emotional พวกนี้ก็คอยยื่นผ้าเช็ดหน้า กระดาษทิชชู ลูบหลัง ลูบไหล่ คนอื่นได้ เหมือนไม่มีอะไรเกิดขึ้น)
• บางทีก็รู้สึกเหมือนกับว่าเรากำลังเป็นพยานในเหตุการณ์สำคัญอะไรสักอย่างหนึ่ง
• บางทีก็รู้สึกสังเวชในทุกขเวทนาของผู้กำลังจะตาย หรือของคนรอบๆข้างทีปลงไม่ตก
• ถ้าตายแบบฉุกละหุกจะรู้สึกเสียใจ คิดว่าน่าจะทำอะไรได้มากกว่านี้ เพราะยังไม่มีใครมีเวลาเตรียมตัวเลย แต่ถ้าเป็น case ที่เรื้อรัง เป็นมานาน รู้มานาน ก็คงไม่เท่าไหร่

2. ถ้าความตายอยู่เบื้องหน้า เราจะรู้สึกอย่างไร และเพราะอะไร?

• อยากจะทบทวนว่าเราได้ทำอะไรไปบ้าง ณ ขณะนี้ตัวเราเองเป็นใคร กำลังทำอะไรอยู่ ณ ขณะนี้เรากำลังรู้สึกอย่างไร อยากจะเฝ้าสังเกตความรู้สึกนึกคิดของตนเองขณะที่เหตุการณ์แห่งความตายนั้นกำลังเปิดเผยออกทีละน้อย สาเหตุเป็นเพราะมีความเชื่อว่า การสังเกตอารมณ์ ความรู้สึก ความคิดนี้ จะเป็นหนทางที่ทำให้เราตายอย่างมีสติ ไม่ทุกข์ทรมาน
• ยอมรับได้ เพราะทุกคนต้องตาย เป็นแค่การเปลี่ยนรูปลักษณ์ เช่น จากตัวเรา ก็สลาย กลายเป็น DNA เป็น proteins เป็นธาตุต่างๆ บังเกิดเป็นตัวตนใหม่ในสัตว์ หรือ พืชอื่นๆ หมุนเวียนกันไปไม่หมดสิ้น (ความเห็นนี้เกือบจะคล้ายๆของอลิซาเบธ คูเบลอร์ รอส ที่ว่าการตายนั้นเหมือนผีเสื้อกำลังหลุดออกจากซากดักแด้ที่เลิกใช้แล้ว ไปสู่ภพใหม่ ร่างใหม่ที่ประภัสสรกว่าเดิม)
• รู้สึกหมดภาระ หมดทุกข์ หมดหน้าที่ ไม่ได้รู้สึกเศร้าอะไร ไม่ได้กลัวอะไร
• ไม่รู้สึกเลย !!!

3. ถ้ามีเวลาพอทำ 1 อย่าง อยากจะทำอะไร? และชั่วโมงสุดท้ายจะทำอะไร?

• คุยกับลูกและภรรยา ไม่ทราบเหมือนกันว่าจะคุยอะไร เรื่องอะไร แต่คิดว่าถึงเวลาก็คงนึกเรื่องออกเอง แต่อยากจะทำอะไรกับลูกกับภรรยาในช่วงนี้ เพราะมีความสัมพันธ์ลึกซึ้งที่สุด ส่วนชั่วโมงสุดท้ายอยากทำสมาธิ เพราะจะได้มีสติ และเฝ้าสังเกตความเป็นไปของความตายได้ตั้งแต่ต้นจนจบ ตลอดรอดฝั่ง
• clear งานที่คั่งค้าง
• ทำบุญ
• ตระเตรียมญาติ เตรียมพ่อแม่ หวังว่าเขาเหล่านี้จะสามารถเข้าใจ และยอมรับในความตายของเราอย่างดี อย่างสงบ ไม่เศร้าเสียใจเกินไป
• อยากให้คนอื่นรู้ว่าไม่ต้องเสียใจ เราคิดว่าเรากำลังไปสงบ
• อยากอยู่กับคนที่รัก
• อยากให้พ่อแม่อยู่กับเรา
• อยากอยู่คนเดียว

รายการที่ร่างออกมานี้ ก็อาจจะไม่เหมือนรายการจริง (ที่จริงก็ จริง พอสมควร เพียงแต่บริบทน่าจะมีผลเยอะ) เพราะเมื่อถึงเวลานั้น หลายๆอย่างอาจจะเปลี่ยนไปแล้ว เช่น ไม่มีบางคนอยู่ด้วย เพราะเขาได้ตายไปก่อน หรือไม่อยู่ ณ ที่นั้นๆ แต่การที่ ได้เขียน ลงมานี้ มีประโยชน์ ได้ "หยุดคิด" ถึงเรื่องแบบนี้ ยิ่งถ้าตั้งใจคิดจริงๆ ตั้งใจใคร่ครวญจริงๆ บางอย่างก็เป็นคำถามที่ค่อนข้างยาก และอาจจะต้องการการฝึก การเตรียมตัวที่นาน การได้รู้ก่อนตั้งแต่ตอนนี้ก็ช่วย เช่น หากจะฝึกจนกระทั่งสามารถ มีสติ จนถึงวาระสุดท้าย อันนี้ไม่ได้ทำง่ายๆ อ.เต็มศักดิ์บอกว่ามีรายงานจากผู้ป่วยที่เสียชีวิตที่บ้าน และตายโดยมีสตินี้น้อย แค่ประมาณ 10% อย่างมาก ที่เหลือก็หมดสติไปก่อนเป็นเวลานานพอสมควรจึงตายไป