เมื่อกลางเดือนที่แล้วผู้บันทึกทำหน้าที่พี่เลี้ยงให้กับกลุ่มเจ้าหน้าที่โครงการที่ผู้บันทึกทำงานอยู่ ทบทวนการจัดเก็บข้อมูลชุมชนที่ใช้กระบวนวิธี PRA จำนวน 2 หมู่บ้าน โดยแบ่งเป็นสองกลุ่ม กลุ่มละหนึ่งหมู่บ้าน และแยกกันไปต่างสภาพชุมชนกันเพื่อให้เกิดการเรียนรู้ที่หลากหลายก่อนที่จะนำเอาข้อมูลมาแลกเปลี่ยนกัน  

เรายึดหลักการเต็มที่ในการคัดเลือกชุมชน เชิญ Key Informant มาเข้าร่วมการสะท้อนข้อมูลชุมชน โดยมีการเตรียมชุมชนก่อนยกทีมเข้ามาดำเนินการ ซึ่งก็ได้รับความร่วมมือเป็นอย่างดียิ่งจากชุมชนทั้งกลุ่มผู้นำ ชาวบ้านผู้รู้ทั้งหลาย และตัวแทนกลุ่มต่างๆในชุมชน  เราได้ข้อมูลที่น่าสนใจมากมาย และที่หมู่บ้านหนองแวง ผู้บันทึกทำการสัมภาษณ์สตรีท่านหนึ่งเป็นตัวแทนผู้ยากจนในชุมชน ซึ่งกลุ่มผู้ให้ข้อมูลทั้งหมดเป็นผู้กำหนดเองว่าใครบ้างในหมู่บ้านเป็นผู้ที่จัดอยู่ในครอบครัวที่ยากจน 

ผู้บันทึกสัมภาษณ์สตรีท่านนั้น เธอยังอยู่ในวัยกลางคน หน้าตาดี และยังดูเข้มแข็ง การแต่งตัวดูธรรมดา แต่นัยน์ตาเธอส่อแววความทุกข์ออกมาให้สังเกตเห็นได้ทันทีที่เราไปพบเธอ  

ครอบครัวอยู่กันกี่คนครับ: อยู่กัน 4 คน มีพ่อบ้าน ฉันเอง และลูกชายลูกสาว ลูกชายเพิ่งเดินทางไปหางานทำที่ระยอง ลูกสาวยังเรียนชั้น ม.3 

อาชีพหลักคืออะไรครับ: รับจ้างทั่วไปในหมู่บ้าน แล้วแต่ว่าเพื่อนบ้านใครจะมาว่าจ้างให้ทำอะไร ทำทั้งนั้น.. 

อย่างนั้นรายได้ก็ไม่แน่นอนน่ะซีครับ: ค่ะ..นี่ไม่ได้ทำงานมานานเป็นเดือนแล้วค่ะ เพราะหน้านี้ไม่มีงานให้ทำ 

แล้วเอารายได้มาจากไหนครับ: ไม่มีรายได้อะไรเลยค่ะ .. 

แล้วทำการเกษตรอะไรบ้างครับ: ไม่ได้ทำอะไร เพราะไม่มีที่ดินเลย บ้านพักยังอาศัยอยู่บนที่ดินของเพื่อนบ้านเลยค่ะ 

พ่อบ้านไปรับจ้างที่ไหนหรือครับ: ไม่ได้ไปไหนค่ะ เขาเป็นอัมพาต ได้ 3 ปีแล้ว นอนอย่างเดียว ฉันต้องป้อนข้าวป้อนน้ำ และทำความสะอาดร่างกายให้ทั้งหมด วันนี้ก็ยังไม่ได้ป้อนอาหารกลางวันเลยค่ะ..???? 

ผู้บันทึกมองนาฬิกาแล้วตกใจนี่มันบ่ายสองโมงแล้ว สามีเธอที่เป็นอัมพาตยังไม่ได้กินอะไรเลย..ผู้บันทึกสัญญากับเธอว่าจะรีบสัมภาษณ์โดยเร็วแล้วให้เธอกลับไปให้อาหารกลางวันแก่สามีเธอ เธอบอกว่าไม่เป็นไรค่ะ ถึงกลับไปก็ไม่มีอะไรจะให้เขากิน เพราะฉันไม่มีเงินติดตัวเลย ของกินในบ้านก็หมดสิ้นแล้ว ฉันอยู่ให้สัมภาษณ์ได้... ผมเกือบกลั้นน้ำตาไม่อยู่ และรีบจบการสัมภาษณ์ทันที พร้อมกับมอบเงินให้เธอจำนวนหนึ่ง มากพอที่เธอจะอยู่ได้หลายวัน

เธอลากลับพร้อมกับขอบคุณผู้บันทึก.. แต่ผู้บันทึกต้องหลับตาพร้อมกับนึกว่า เราจะทำอย่างไรต่อไปดี... ผู้บันทึกเดินวนไปมาอยู่ครู่หนึ่งก็ไปคุยกับผู้ใหญ่บ้านเพื่อต้องการทราบรายละเอียดของเธอมากขึ้น     

สามีเธอเกิดอุบัติเหตุเมื่อสามปีที่แล้วและพิการมาตลอด ครอบครัวเธอได้รับเงินสนับสนุนจากกรมประชาสงเคราะห์เดือนละ 500 บาท แต่มันจะไปเพียงพออะไรกันเล่า..ลูกสาวก็ยังเรียน ค่าเล่าเรียนก็ยังไม่ได้เสียให้แก่โรงเรียน ลูกชายจบ ม. 3 ก็ออกไปหางานแต่ยังไม่ได้อะไรกลับคืนสู่ครอบครัวเลย งานในชุมชนก็ไม่มี เธอเที่ยวขี่จักรยานเก่าๆไปเก็บผักธรรมชาติรอบบ้านมากินจนเกลี้ยงหมดแล้ว ผู้ใหญ่บ้านดิ้นรนขอให้หน่วยงานองค์กรพัฒนาเอกชนแห่งหนึ่งเข้ามาช่วยเหลือ ก็กำลังอยู่ในขั้นตอนดำเนินการอยู่ คาดว่าจะได้รับการสนับสนุนเร็วๆนี้ แต่ไม่รู้ว่าจะได้รับอะไรบ้าง ...ชีวิตคนจนชนบท..คนนี้ช่างสุดๆจริง

เมื่อการเดินทางไกลของคุณแม่ผู้บันทึกเริ่มไปแล้ว ความยุ่งวุ่นวายต่างๆก็สงบลงฉับพลัน กลายเป็นความเงียบ..และ..โหวงเหวง ที่บ้านเราเข้าไปค้นสิ่งของที่คุณแม่ทิ้งไว้ ก็มีเสื้อผ้าต่างๆ ซึ่งก็ให้ญาติพี่น้องที่ต้องการแบ่งกันไป และนำไปบริจาคบ้าง แต่มีสองอย่างที่ไม่มีใครเอาไปคือ เตียงผู้ป่วยที่เราซื้อมาให้คุณแม่ ซึ่งเป็นเตียงแบบที่ใช้ในโรงพยาบาล  อีกอย่างคือ รถนั่งผู้ป่วย หรือคนชราที่เดินไม่ได้   

ผู้บันทึกนึกถึงชายพิการที่บ้านหนองแวงทันที เราเอาสิ่งเหล่านี้บริจาคให้เขาไปเถอะ เผื่อจะเป็นประโยชน์กับเขาบ้าง..ทุกคนเห็นด้วย  แต่เตียงแม้จะดีแต่ไม่เหมาะสำหรับสถานที่บ้านแบบบ้านนอก ชนบท คงเหลือแต่รถเข็นผู้ป่วย 

แค่นึกก็รู้สึกอิ่มใจขึ้นมาข้างใน  เราขอเวลาปรับปรุงให้อยู่ในสภาพดีที่สุดก่อนจะเอาไปเผื่อแผ่แก่ชายผู้พิการท่านนั้น....