ยุทธศาสตร์การจัดการปัญหาสถานะและสิทธิของบุคคล : วันนี้ถึงไหนแล้ว ?
ในราวกลางปี พ.ศ.๒๕๔๗ หลังจากปรากฏการณ์ความไร้สัญชาติของนายยุทธนา ผ่ามวัน สภาความมั่นคงแห่งชาติหรือที่เราเรียกกันสั้นว่า “สมช.” ได้ระดมความคิดเห็นจากทุกภาคส่วนของสังคมในการยกร่าง “ยุทธศาสตร์” เพื่อจัดการปัญหาสถานะบุคคลตามกฎหมายของมนุษย์ในสังคมไทย
ผลการการกระทำนี้ ก็คือ “ยุทธศาสตร์การจัดการปัญหาสถานะและสิทธิของบุคคลซึ่งได้รับการยอมรับโดยมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ ๑๘ มกราคม พ.ศ.๒๕๔๘”
ยุทธศาสตร์ที่ยกร่างขึ้นนี้มีความงดงามด้วยแนวคิดมนุษย์นิยมและความมั่นคงของมนุษย์ เป้าหมายของยุทธศาสตร์ ก็คือ การแก้ไขปัญหาความสถานะบุคคลตามกฎหมายให้แก่มนุษย์ในสังคมไทยในทุกสถานการณ์ ซึ่งมนุษย์ในสังคมไทยประสบปัญหาสถานะบุคคลตามกฎหมายใน ๒ ลักษณะ กล่าวคือ (๑) ปัญหาความไร้รัฐหรือไร้สัญชาติอันทำให้มนุษย์ตกอยู่ในความไร้สถานะทางกฎหมาย เพราะไร้รัฐเจ้าของตัวบุคคล อันได้แก่ ไร้รัฐเจ้าของสัญชาติ และ (๒) ปัญหาความไร้ความคุ้มครองจากรัฐทั้งที่มีรัฐเจ้าของสัญชาติ ซึ่งอาจจะเป็นเพราะถูกเข็ญฆ่าโดยรัฐเจ้าของสัญชาติ หรือไม่มีความสัมพันธ์ทางข้อเท็จจริงกับรัฐเจ้าของสัญชาติ นอกจากนั้น ยุทธศาสตร์นี้ยังกำหนดให้กระบวนการแก้ปัญหาเป็นไปอย่างครบวงจร
กระบวนการยกร่างยุทธศาสตร์จึงเป็นไปอย่างที่ควรจะเป็น มิใช่การทำแบบขอไปที ความดีงามนี้คงเกิดไม่ได้ หากประธานการยกร่างจะมิใช่ “คุณจาตุรนต์ ฉายแสง” และเลขานุการการร่างจะมิใช่ “คุณจิราพร บุนนาค”
แต่ในเมื่อถึงตอนที่ต้องลงมือทำ รัฐบาลทักษิณกลับให้คนอื่นมาดูแลแทนคุณจาตุรนต์ และเมื่อคนดูแลมิใช่คุณจาตุรนต์ เลขานุการฯ จึงมิใช่คุณจิราพร ผลก็คือ แม้จะเข้าถึงปี พ.ศ.๒๕๕๐ การจัดการปัญหาสถานะบุคคลตามยุทธศาสตร์นี้ก็ยังไม่คืบหน้าเท่าที่ควร
อุปสรรคของปัญหามีอยู่อย่างมากมาย แค่ความล่าช้าทั้งปวงน่าจะมาจากการที่รัฐบาลในช่วง พ.ศ.๒๕๔๘ – ๒๕๔๙ ได้แต่งตั้งให้บุคคลที่ไม่มีความเชื่อในมนุษย์นิยมมาดูการปฏิบัติการยุทธศาสตร์นี้ ดังนั้น จึงเป็นไปไม่ได้อยู่เองที่จะมีการผลักดันให้ยุทธศาสตร์นี้มีผล
จนใน พ.ศ.๒๕๕๐ ที่คุณจิราพร บุนนาค รองเลขาธิการสภาความมั่นคงแห่งชาติ ซึ่งเป็นแม่งานในการยกร่างยุทธศาสตร์นี้ ได้รับมอบหมายให้กลับมาผลักดันยุทธศาสตร์นี้อีกครั้งหนึ่ง ท่านผู้นี้มีแนวคิดเรื่องมนุษย์นิยมที่แจ่มชัด เราจึงหวังว่า ยุทธศาสตร์นี้จะส่งผลอย่างเต็มประสิทธิภาพในปีนี้
พรุ่งนี้ (๑ มิถุนายน พ.ศ.๒๕๕๐) คุณจิราพรจัดประชุมเพื่อขอหารือร่วมกับผู้ทรงวุฒิ ภาควิชาการ และองค์กรพัฒนาเอกชนที่เกี่ยวข้องเพื่อรับฟังความเห็นและข้อเสนอแนะจากภาควิชาการและองค์กรพัฒนาเอกชนต่อร่างหลักเกณฑ์และแนวทางดำเนินการเร่งรัดให้สถานะภายใต้กรอบแผนปฏิบัติการยุทธศาสตร์การจัดการปัญหาสถานะและสิทธิของบุคคล ซึ่งคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ ๒๐ กุมภาพันธ์ พ.ศ.๒๕๕๐ เห็นชอบให้ใช้ต่อไปจนถึงวันที่ ๑๗ มกราคม พ.ศ.๒๕๕๒ การประชุมดังกล่าวจะทำ ณ ห้องประชุมวิจิตรวาทการ สำนักงานสภาความมั่นคงแห่งชาติ ทำเนียบรัฐบาล
สำหรับผู้เขียน การประชุมครั้งนี้น่าจะเป็น “อิฐก้อนหนึ่ง” ที่จะทำให้คนไร้รัฐอย่างเช่นอาจารย์อายุ นามเทพ หรือน้องวิษณุ ซึ่งเป็นคนไร้รัฐ ได้รับสถานะบุคคลที่ชอบด้วยกฎหมายไทยในไม่ช้า
ขอให้เราเอาใจช่วยคุณจิราพรให้ทำงานนี้ได้สำเร็จด้วยเทอญ
ความเห็น (2)
สวัสดีครับอาจารย์
archanwell
อาจารย์ครับ พอดีทราบว่าอ.ชอบแม่น้ำโขง บังเอิญผมอาศัยอยู่ริมน้ำโขง เชียงแสนครับ เคยผ่านมาเที่ยวไหมครับ
ผมอนุญาตินำข้อความหรือคัดบางข้อความดีๆบางตอนของอาจารย์นำไปรวมใน http://gotoknow.org/blog/mrschuai/99502 นะครับ
ขอบคุณมากๆครับ