The Selfish Gene - ยีนที่เห็นแก่ตัว ทำทุกวิธีเพื่อให้มันอยู่รอด

หนังสือเล่มนี้ว่าด้วยวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิต โดยกล่าวถึงเจ้าสิ่งหนึ่งที่วิวัฒนาการตัวเองมาเป็นเวลาหลายล้านล้านปี นับตั้งแต่โลกใบนี้เกิดขึ้นมาก็ว่าได้ จนถึงตอนนี้มันก็ยังไม่มีวี่แววที่จะหยุดวิวัฒนาการเลย  

สิ่งนี้เกิดขึ้นมาจากวัตถุดิบง่าย ๆ ที่โลกใบนี้มีอยู่เมื่อหลายล้านล้านปีที่แล้ว นั่นก็คือ น้ำ แสงแดด และอากาศ รวมตัวขึ้นเป็นโมเลกุลเล็ก ๆ และพัฒนาความซับซ้อนขึ้นเรื่อย ๆ ตามเวลาที่ผ่านไปจนถึงปัจจุบันมันก็ยังวิวัฒนาการตัวเองไม่หยุดยั้ง นักวิทยาศาสตร์ยังต้องตามค้นหาปริศนาและความสามารถอีกหลาย ๆ อย่าง และสิ่งนี้ปัจจุบันถูกตั้งชื่อที่เรารู้จักกันดีว่า ยีน (Gene)  

ต่างคนต่างมองวิวัฒนาการในต่างแง่มุม Richard Dawkins มองว่า สิ่งที่สำคัญที่สุดในวิวัฒนาการคือ ยีน ในขณะที่สิ่งมีชีวิตทุกชนิดในโลกใบนี้ รวมทั้งมนุษย์เอง เป็นเพียงแค่พาหนะ (survival machines) ที่ถูกสร้างขึ้น ถูกควบคุม และถูกใช้ไปโดยยีนเท่านั้น 

ยีนสร้างดีเอ็นเอและโครโมโซมขึ้นมาให้เป็นที่อยู่ของมัน ยีนสร้างเซลล์ขึ้นมาเพื่อป้องกันตัวเอง และเซลล์เหล่านี้รวมกันในรูปแบบที่ซับซ้อนขึ้นเป็นสิ่งมีชีวิต จุดมุ่งหมายก็เพื่อปกป้องยีนผู้เป็นเจ้านายของสิ่งมีชีวิต ให้ปลอดภัยจากสิ่งแวดล้อมภายนอกและคู่ต่อสู้ของยีน เพื่อให้ยีนอยู่รอดจากรุ่นหนึ่งไปสู่อีกรุ่นหนึ่งได้อย่างปลอดภัย

Richard Dawkins เสนอทฤษฎีว่า สิ่งมีชีวิตรวมทั้งมนุษย์เราเกิดมาและตายไป เช่นมนุษย์ที่มีชีวิตอยู่เฉลี่ยไม่ถึงร้อยปี แต่สิ่งที่อยู่มาเป็นล้านปี ยังคงอยู่ต่อไปและวิวัฒนาการตัวเองอย่างไม่รู้จักสิ้นสุดคือ ยีน นั่นเอง

แล้วทำไม Richard Dawkins ถึงมองว่ายีนเป็นสิ่งที่เห็นแก่ตัว (selfish gene) นั่นก็เพราะยีนทำทุกอย่างเพื่อให้ตัวมันเองอยู่รอด กำจัดยีนที่ไม่ดีทิ้ง และเก็บยีนที่ดีไว้ในที่พักหรือพาหนะ (ซึ่งก็คือสิ่งมีชีวิต) ที่เหมาะสม 

ตัวอย่างเช่น ยีนที่ทำให้มีจงอยปากแหลม ถูกเก็บไว้ในสิ่งมีชีวิตที่เรียกว่านก ยีนที่ทำให้ปีนป่ายต้นไม้ได้ไม่ร่วงตกมาง่าย ๆ ก็ถูกเก็บไว้ในสิ่งมีชีวิตที่เรียกว่าลิง ยีนที่ทำให้ว่ายน้ำได้ถูกเก็บไว้ในสิ่งมีชีวิตที่เรียกว่าปลา ยีนที่ทำให้ใช้ประโยชน์จากแสงแดดได้ถูกเก็บไว้ในสิ่งมีชีวิตที่เรียกว่าต้นไม้

ทั้งนก ลิง ปลา และต้นไม้ จึงจัดเป็นเพียงแค่ survival machines ให้กับยีน เพราะสิ่งมีชีวิตเหล่านี้ไม่สามารถวิวัฒนาการตัวเองได้ มันเกิดขึ้นมาและมันก็ตายไป แต่สิ่งที่ถูกถ่ายทอดจากรุ่นหนึ่งไปสู่อีกรุ่นหนึ่งต่อไปเรื่อย ๆ นั่นคือยีน ฉะนั้น แม้ปลารุ่นพ่อจะตายไป แต่ยีนสำหรับว่ายน้ำไม่ได้ตายไปด้วยเพราะปลารุ่นลูกยังว่ายน้ำต่อไปได้ เช่นเดียวกันกับปลารุ่นหลาน รุ่นเหลนยังคงว่ายน้ำต่อไปได้เช่นกันแม้ปลารุ่นก่อนหน้ามันจะตายไป เพราะปลาเป็นเพียงแค่ survival machine ให้ยีนสำหรับว่ายน้ำให้วิวัฒนาการตัวเองและอยู่ต่อไปเท่านั้นเอง

ในขณะเดียวกัน หากมีการกลายพันธุ์ของยีนสำหรับว่ายน้ำเกิดขึ้นระหว่างที่มีการถ่ายทอดยีนจากรุ่นพ่อไปรุ่นลูก การกลายพันธุ์นี้อาจจะทำให้ปลาว่ายน้ำไม่ได้อีกต่อไป แน่นอนว่าถ้าปลาว่ายน้ำไม่ได้ ยีนว่ายน้ำก็จะหายไปด้วย ฉะนั้น วิธีง่าย ๆ ที่ยีนว่ายน้ำใช้เพื่อไม่ให้ตัวมันสูญหายไปจากโลกนี้ก็คือ กำจัด survival machine ที่มียีนกลายพันธุ์ทิ้งไปซะ ที่เห็นชัดก็เช่น ทำให้ปลาตัวที่มียีนกลายพันธุ์ตัวนี้ฟักออกจากไข่ไม่ได้ ถ้ามันยังฟักออกมาได้ก็ให้มันตายไปตั้งแต่เกิดได้ใหม่ ๆ  หรือถ้าปลาตัวนี้ยังมีชีวิตรอดต่อไปได้ ก็ทำให้มันเป็นหมันซะจะได้ไม่มีรุ่นลูกรุ่นหลานปลาที่ว่ายน้ำไม่ได้ เหล่านี้เป็นต้น

นี่เป็นเพียงแค่ส่วนหนึ่งจากหนังสือเล่มนี้ ยังมีสิ่งที่น่าสนใจในหนังสือเล่มนี้อีกหลายแง่มุม เช่น การต่อสู้กันระหว่างยีนเพื่อให้ยีนที่ดีที่สุดเท่านั้นอยู่รอด ยีนที่แพ้ต้องถูกกำจัด แต่เช่นเดียวกับนักรบ ยีนไหนล่ะจะยอมแพ้ง่าย ๆ ยีนที่แพ้ครั้งแรกพยายามหาวิถีทางอื่นเพื่อให้ตัวมันเองอยู่ได้และกลับมาต่อสู้กับยีนอื่น ๆ อีกครั้ง

ถ้ามีโอกาสเหมาะ ๆ จะแวะเวียนมาเล่าเพิ่มเติม หากใครสนใจหาหนังสือเล่มนี้มาอ่านเพิ่มเติมได้จากอ้างอิงที่ให้ไว้ค่ะ    

อ้างอิง Title: The selfish gene, Author: Richard Dawkins, Publisher: Oxford University Press 3Rev Ed edition (16 Mar 2006), ISBN 978-0199291151