ศูนย์ฯวิทย์โฉมใหม่จ๊าบสุดใจ

                    สัปดาห์นี้ที่ได้ไปสำนักบริหารงานกศน.  ก็ได้พบกับพันธมิตรในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ที่กลุ่มพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน คืออาจารย์อนงค์ เชื้อนนท์ ที่สนใจจะแชร์ความรู้กับชาว Gotoknow กับกศน.แปดริ้ว  อาจารย์อนงค์ ได้ บันทึกเรื่อง ศูนย์ฯวิทย์โฉมใหม่จ๊าบสุดใจ ผมจึงนำมาเผยแพร่เพื่อแชร์ความรู้ความคิด ที่ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษากำลังพากันทำ ล้วนต้องมีการเปลี่ยนแปลง ตัวอย่างที่ดี ๆ มีไว้ให้เรียนรู้เพื่อนำไปสู่การประยุกต์ใช้ให้เหมาะสมกับบริบทของแต่ละหน่วยงาน/สถานศึกษา มาเจาะความคิดจากบันทึกของอาจารย์อนงค์กันครับ

  

 

              เมื่อวันอังคารที่ 24 เมษายน ที่ผ่านมานี้ดิฉัน (อนงค์  เชื้อนนท์) ได้มีโอกาสพูดคุยกับ ผอ.ชำนาญ เรียนเลิศอนันต์ (ศูนย์วิทย์ฯจังหวัดสระแก้ว)  คุยกันไปคุยกันมาก็เลยได้ความคิดในการปรับโฉมหน้างานของศูนย์วิทย์  เพื่อให้มองเห็นเป็นรูปธรรมเลยต้องจดบันทึกไว้เพื่อทบทวนความจำ ผลอีกประการหนึ่งคาดหวังว่าเพื่อจุดประกายให้กับศูนย์วิทย์ อีก 11 แห่ง (สำหรับศูนย์วิทย์รังสิต   ศูนย์วิทย์ท้องฟ้าจำลอง(สุขุมวิท) และศูนย์หว้ากอ  อาจต้องมองเลยไปถึงความเป็นศูนย์วิทย์ระดับประเทศ หรือระดับภาค  ควรมีมุมมองแนวทางการดำเนินงานที่กว้างขวาง)   ก็เลยเขียนมาเล่าให้ฟังประสาคนช่างคิดช่างฝัน....

ปรับรูปโฉมด้านกายภาพ                1.  บริเวณรอบ ๆ ศูนย์วิทย์จัดเป็นสวนหย่อมให้หน้าตาน่ารักน่าเอ็นดู เข้าไปดูแล้วให้เหมือนสวนสาธารณะ ต้นไม้ต่าง ๆ ติดป้ายให้ทราบชื่อ  ต่อไปก็จัดทำสวนสมุนไพร สวนต้นไม้แปลกหายากให้คนมีโอกาสมาศึกษาเรียนรู้รวมทั้งเป็นแหล่งพักผ่อนหย่อนใจได้อีกด้วย  (เปิดศูนย์ฯเช้า ๆ ปิดเย็น ๆ หน่อยเพื่อให้คนมาออกกำลังกาย  ต่อไปก็จัดให้มีครูฝึกอาราบิค  ไท้เก๊ก  โยคะ)   อันนี้เรียกว่า  ได้กำไรสุดสุด มาออกกำลังกายที่ศูนย์วิทย์ เราก็ได้โอกาสประชาสัมพันธ์ศูนย์ไปในตัว และใช้สถานที่ได้คุ้มค่า) 

                2.  จัดตั้งแสดงนิทรรศการกลางแจ้ง  เช่น  หิน ดิน ทราย  สิ่งประดิษฐ์  เพื่อให้คนที่มาเดินเล่นออกกำลังกายและออกกำลังสมองได้เรียนรู้ไปด้วย

                3.  เมื่อศูนย์วิทย์เปิดเร็วปิดเย็น ๆ  แล้วน่าจะจัดเป็นมุมสำหรับแวะพักหลังออกกำลังกายให้ดื่มน้ำ/น้ำผลไม้ปั่น หรือผลิตภัณฑ์ที่เสริมสุขภาพ(อาจเป็นของกลุ่มแม่บ้าน/อาสาสมัคร/นักเรียน)นำมาจำหน่ายเพื่อสนับสนุนสินค้าในชุมชนเป็นการกระจายรายได้ และเปิดโอกาสให้นำสินค้ามาแสดงได้อีกด้วย  เมื่อตลาดติดดีแล้วต่อไปเราอาจจะจัดเป็นตลาดนัดผลไม้แปรรูป ผลิตภัณฑ์ สิ่งประดิษฐ์ฝีมือคนไทย(ปราชญ์ชุมชน/ภูมิปัญญา) ของคนในชุมชนได้อีกด้วย

ปรับรูปโฉมนิทรรรศการ 

                1.  กรอบเนื้อหาสาระที่จัดแสดงวิทยาศาสตร์สำหรับนักศึกษาทั้งนอกและในระบบโรงเรียน  เพิ่อเป็นแหล่งเรียนรู้ที่สนองตอบต่อการเรียนการสอนตามสาระการเรียนรู้ วิชาวิทยาศาสตร์

                                1.1  วิทยาศาสตร์ระดับประถมศึกษา  1  ห้องนิทรรศการ

                                1.2  วิทยาศาสตร์ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น  1  ห้องนิทรรศการ

                                1.3  วิทยาศาสตร์ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย (พร้อมห้องทดลองวิทยาศาสตร์)

1 ห้องนิทรรศการ

                เมื่อนักศึกษา/นักเรียน มาชมนิทรรศการต้องมีใบงาน/การประเมินผล มีครูวิทยาศาสตร์มาด้วย  เรียนแล้วได้ความรู้จริง สามารถตีค่าเป็นหน่วยการเรียนในวิชาวิทยาศาสตร์ได้

                2.  กรอบเนื้อหาสาระที่จัดแสดงวิทยาศาสตร์สำหรับประชาชนทั่วไป  จัดแสดงตามหัวข้อประเด็นร้อน ของสังคมที่ต้องการให้ความรู้เฉพาะ     ยกตัวอย่างเช่น

                 หน้าร้อน อากาศร้อน (เดือนมีนาคม/เมษายน/พฤษภาคม) ก็ควรจัดแสดงเกี่ยวกับเรื่อง  ภาวะโลกร้อน  การเคลื่อนที่ของดวงอาทิตย์/ดวงจันทร์   กลุ่มดาวในช่วงนี้ มีดาวอะไรให้ดูบนฟากฟ้า   ต้นไม้ชนิดใดออกดอกออกผล   การระเหยของน้ำ การระเหิด  จุดเดือด จุดเยือกแข็ง  ฯลฯ  ระบบนิเวศน์กับมนุษย์  วิธีการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ต้นน้ำลำธารต่าง ๆ    ผ้าชนิดของผ้าต่าง ๆ ที่ควรใช้ในหน้าร้อน  อาคารบ้านเรือนที่ปลูกอย่างไรให้เหมาะกับลัษณะภูมิอากาศ  อาคารประหยัดพลังงานทำได้อย่างไร  บ้านเรือนในอนาคตเป็นอย่างไร

                โทรศัพท์/ดาวเทียม และอาชญากรรมทางอากาศ   ที่มีการขโมยข้อมูล  แอบดักฟังโทรศัพท์ก็ควรจัดแสดงให้ความรู้เกี่ยวกับวิทยุโทรคมนาคม/ดาวเทียม/โครงข่ายใยแก้ว   ให้เห็นทั้งประโยชน์ของโทษสิ่งเหล่านี้ เป็นต้น

หมายเหตุ    ความรู้ด้านวิทยาศาสตร์มีมากมาย ควรจัดแสดงตามความเหมาะสมตามโอกาสที่สังคมชุมชนเกิดคำถามและต้องการคำตอบ  เพราะนี่คือสิ่งประชาชน และสังคม คาดหวังจากศูนย์วิทยาศาสตร์ และคำตอบที่ให้กับประชาชนและสังคมต้องเป็นหลักวิชา น่าเชื่อถือ ศูนย์ฯวิทย์จะเป็นมือที่ส่งผ่านความรู้ไปยังประชาชนและสังคม  เมื่อศูนย์วิทย์ทำอย่างนี้ต่อไปเรื่อย ๆ (ต้องขยันที่จะส่งผ่านความรู้เรื่องต่าง ๆ มากมาย สิบเรื่อง ร้อยเรื่อง พันเรื่อง ก็ต้องทำไปเรื่อย ๆ ตามประเด็นร้อนที่สังคมต้องการ )  จะส่งเสริมให้สังคมป็นสังคมแห่งการเรียนรู้

                3.  กรอบเนื้อหาสาระเกี่ยวกับวิทยาศาสตร์ประยุกต์   (เราอาจตั้งชื่อห้องว่า ห้องนักประดิษฐ์ /ห้องนักคิด/ห้องนักทดลอง/ห้องนักค้นคว้า)   จัดแสดงอีก 1 ห้องนิทรรศการ  เพื่อให้เกษตรกร เห็นแนวทางแล้วนำไปใช้ในชิวิตประจำวันได้  สามารถนำความรู้ด้านวิทยาศาสตร์เพื่อใช้ในงานเกษตรกรรม  สุขภาพอนามัย  สิ่งประดิษฐ์คิดค้นต่าง ๆ   ที่เกิดจากการนำฐานความรู้ด้านวิทยาศาสตร์แล้วเกิดสิ่งประดิษฐ์ ผลิตภัณฑ์  ผลิตผล ด้านการเกษตร สุขภาพอนามัย  รวมทั้งเชื่อมโยงภูมิปัญญา/ปราชญ์ชาวบ้าน เพื่อให้ผู้ที่มาศึกษาเรียนรู้สามารถติดต่อกับท่านเหล่านี้ได้ เมื่อจัดค่ายวิทยาศาสตร์อาจนำนักเรียน/นักศึกษาไปดูงานในพื้นที่นา บ้านเรือนของปราชญ์ชาวบ้าน ก็จะเป็นการยกย่องเชิดชูเกียรติผลงานสิ่งประดิษฐ์ที่เป็นวิทยาศาสตร์ประยุกต์ได้อีกทางหนึ่งด้วย

หมายเหตุ   ห้องนิทรรศการนี้เป็นหัวใจสำคัญที่เราสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับสิ่งประดิษฐ์ ข้อคิดค้นของปราชญ์ชาวบ้าน/ภูมิปัญญา ให้โดดเด่น เพื่อให้เกิดการเสริมแรงให้ประชาชนทั่วไปสามารถสัมผัสได้ว่า วิทยาศาสตร์ไม่ใช่สิ่งไกลตัว วิทยาศาสตร์เป็นสิ่งใกล้ตัวสามารถเรียนรู้ ปรับปรุง พัฒนา ได้ตลอดเวลา นี่จะเป็นการส่งเสริม

ให้นักเรียน/นักศึกษา/ประชาชน เป็นนักคิด  นักค้นคว้า นักหาคำตอบ นักทดลอง  นักประดิษฐ์  เมื่อทำได้เช่นนี้เป็นการเตรียมพร้อมให้นักเรียน/นักศึกษา/ประชาชน เป็นนักวิทยาศาสตร์

การแสดง                เกี่ยวกับวิทยาศาสตร์                1.  วิทยาศาสตร์โชว์  (Science Show)    เน้นการแสดงที่สนุกสนาน ตื่นเต้น  น่าฉงน  ให้สาระความรู้แก่ผู้ชมเป็นหลัก  (คล้าย ๆ  ที่ สสวท.จัด  รายการฉลาดสุดสุด)

                2.  มายากลวิทยาศาสตร์ (Science Magic) เน้นการแสดงที่น่าทึ่ง สนุกขบขัน ขณะเดียวกันก็ต้องเฉลยให้ผู้ชมทราบด้วยหลักการของวิทยาศาสตร์

                3.  วิทยาศาสตร์แสนสนุก (Science Fun)  เน้นการแสดงที่สนุกสนาน ตื่นเต้น  น่าฉงน  ต้องให้ผู้ชมเข้ามาร่วมเป็นส่วนหนึ่งของการแสดงด้วยไม่ใช่เพียงแค่แสดงให้ดูเท่านั้น (คล้าย รายการโทรทัศน์ชุด ดาดฟ้าท้าทดลอง)

ค่ายวิทยาศาสตร์                1.  ค่ายสำหรับเด็กประถมศึกษา  (ค่ายหนูน้อยนักสืบ  ค่ายนักสำรวจรุ่นจิ๋ว  ค่ายสัตว์โลกแสนรู้ ฯลฯ)                2.  ค่ายสำหรับเด็กมัธยมศึกษา     (ค่ายนักสืบ   ค่ายนักสำรวจ  ค่ายเปิดโลกแมลง ฯลฯ)                3.  ค่ายสำหรับกลุ่มเกษตรกร  เรียนรู้เกษตรวิทยาศาสตร์ (ค่ายเกษตรอินทรีย์  ค่ายเกษตรชีวิตพอเพียง ฯลฯ )                4.  ค่ายสำหรับครอบครัว   (ค่ายชมนกชมไม้     ค่ายรักษ์ต้นน้ำลำธาร  ค่ายรักษ์ธรรมชาติ ป่าไม้ ภูเขา ฯลฯ)                    การจัดทำนิทรรศการ  อาจทำได้โดย..

                1.  มอบหมายให้บุคลากรในศูนย์วิทยาศาสตร์จัดทำ

                2.  ขอความร่วมมือไปยังผู้อำนวยการโรงเรียนมัธยม/ครูวิทยาศาสตร์/นักเรียน มาช่วยจัดทำห้องวิทยาศาสตร์สำหรับชั้นประถมศึกษา  มัธยมศึกษาตอนต้น มัธยมศึกษาตอนปลาย  โดยศูนย์วิทย์จัดสรรงบประมาณให้ดำเนินการ เป็นการทำงานแบบมีส่วนร่วม สำหรับนักเรียนและครูวิทย์ที่จะมาช่วยจัดห้องนิทรรศการและห้องทดลองวิทยาศาสตร์ก็จะถูกใจผู้ใช้บริการเอง เพราะ แล้วโรงเรียนเหล่านี้ก็จะเป็นลูกค้าผู้ใช้บริการของศูนย์วิทย์ตลอดปีและตลอดไป

                3.  จ้างให้เอกชนมาจัดทำนิทรรศการบางเรื่องที่มีความชำนาญ  เช่น  ห้องนักประดิษฐ์(ภูมิปัญญา)

หรืออื่น ๆ

                4.  ขออาสาสมัครมาช่วยจัดทำนิทรรศการบางเรื่อง  อาจเป็นกลุ่มสตรี กลุ่มแม่บ้าน อาจจะมาช่วยจัดนิทรรศการเรื่องผ้าพื้นบ้าน การแต่งกายตามประเพณีของท้องถิ่น   การแปรรูปผลผลิต  เป็นต้น  ข้อนี้จะได้ใจของชาวบ้านมาก เพราะนี่คือสุดยอดของความร่วมมือในระหว่างรัฐและประชาชน  ทำให้ประชาชนทุกคนเป็นเจ้าของศูนย์วิทยาศาสตร์   ไม่ใช่ให้แค่รู้สึกว่าเป็นเจ้าของ  แต่ให้เป็นเจ้าของจริง ๆ มีอะไรมาช่วยกันทำ ประชาสัมพันธ์

                1.   ประชาสัมพันธ์แบบปากต่อปาก   ศูนย์วิทยาศาสตร์เป็นเหมือนสวนสาธารณะกลาย ๆ  เป็นแหล่งเรียนรู้  เป็นพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์   ประชาชนที่มาออกกำลังกายจะบอกกันปากต่อปากว่าให้มาดู ให้มาใช้บริการ

(ศูนย์วิทย์ดีจริง ๆ นะจะบอกให้)                2.  ประชาสัมพันธ์แบบรุกเร้า    เมื่อทำศูนย์วิทย์ให้สะสวยสมใจแล้ว  ก็เปิด รอบแหล่งเรียนรู้ใกล้บ้านกับศูนย์วิทย์   โดย ผอ.ศูนย์วิทย์ ทำหนังสือเชิญ/เชิญด้วยตนเอง/โทรศัพท์เชิญ ตั้งแต่ผู้ว่าราชการจังหวัด หัวหน้าส่วนราชการ     ผู้อำนวยการสถานศึกษาทุกแห่งทั้งนอกและในโรงเรียน   พี่น้องนักข่าว ให้มาชมแล้ว ผอ.นำชมด้วยตนเอง เป็นรอบพิเศษ                  3.  ประชาสัมพันธ์แบบรุกล้ำ    รอบต่อไปให้เชิญครูสอนวิทย์/ครูวิชาอื่น ๆทั้งนอกและในโรงเรียนของจังหวัดให้มาชมศูนย์วิทย์ เพื่อครูวิทย์จะได้นำเด็ก/ผู้เรียนมาใช้บริการที่ศูนย์วิทย์ได้ (ผอ.สถานศึกษา และครูวิทย์ จะเป็นผู้ออกแบบและนำนักเรียน/นักศึกษา มาเรียนวิทยาศาสตร์ที่ศูนย์วิทย์ต่อไป)

                4.  ประชาสัมพันธ์แบบลึกล้ำ   รอบต่อไปให้เชิญ อบต. ผู้นำหมู่บ้าน กำนัน  ผู้ใหญ่บ้าน  ผู้อาวุโสของหมู่บ้าน ชาวบ้านเวณบ้านใกล้เรือนเคียงของ ศูน์ฯวิทย์มาชมให้หมด ให้ทุกคนรู้จักและใช้บริการ

                5.  ประชาสัมพันธ์แบบแผ่ขยาย   รอบต่อ ๆ ไปให้เชิญ อบต.หมู่บ้าน กำนัน  ผู้ใหญ่บ้าน  ผู้อาวุโสของหมู่บ้าน หมู่บ้านถัดไป ๆ ๆ  ๆ ๆ ให้มาชมศูนย์วิทย์ให้ทุกคนรู้จักและใช้บริการ

                6.  ค้นให้พบสัญลักษณ์ของศูนย์วิทย์ของตนเอง แล้วสร้างเป็นตัวเด่นเพื่อเป็นตัวประชาสัมพันธ์งานของศูนย์วิทย์   เช่น  ศูนย์วิทย์ฯรังสิต  อาจใช้  น้องพลูโต (ศูนย์วิทย์อื่น ๆ ต้องค้นให้พบเอกลักษณ์และสัญลักษณ์ของตนเอง)  เป็นตัวชูโรงประชาสัมพันธ์  ออกแบบตัดชุด(เหมือนน้องพลูโต)ให้พนักงานใส่ทำหน้าที่ประชาสัมพันธ์รับแขก รับนักเรียนนักศึกษา 

                7.  แต่งกายโฉมใหม่ให้ถูกใจวัยเรียน/ดึงดูความสนใจของผู้เข้าชมนิทรรศการ  ถือว่ามัคคุเทศก์มีความสำคัญเท่า ๆ กับนิทรรศการเป็นส่วนหนึ่งของนิทรรศการที่ต้องโชว์  ด้วยการออกแบบชุดมัคคุเทศก์ให้เหมาะสมกับห้องนิทรรศการ   ยกตัวอย่างเช่น 

 

ห้องภูมิปัญญา/เกษตร  มัคคุเทศก์นำชมแต่งตัวเป็นหนุ่มสาวจากเรื่อง มนต์รักลูกทุ่ง 

                                 ห้องนิทรรศสำหรับระดับประถมศึกษา  มัคคุเทศก์ นำชมแต่งตัวเป็น ปังปอนด์  หนุมาน ก้านกล้วย

                                ห้องนิทรรศการสำหรับระดับมัธยมศึกษา  มัคคุเทศก์ นำชมแต่งเป็น นักฟุตบอล  นักเทนนิส

ที่อยู่ในความชื่นชมของผู้คน

                                ห้องนิทรรศการเกี่ยวกับดาวเทียม/โทรคมนาคม   มัคคุเทศก์นำชมแต่งตัวเป็น ตัวละครในนิยายวิทยาศาสตร์ที่หลาย ๆ คนชื่นชอบ เช่น  อัศวินลุค   แฮรี่พอตเตอร์    หรือแต่งเป็นนักวิทยาศาสตร์ที่โลกรู้จัก                 หากใครมีอะไรดี ๆ ก็เล่าสู่กันฟังบ้างนะคะ

[เบิร์ด]

สวัสดีค่ะคุณดิศกุล โอย! ชอบจัง...อยากไปดูที่สุดเลย..เป็นกำลังใจให้นะคะ..อยากเห็นอย่างนี้ให้เต็มพื้นที่เลยค่ะ

[ชูวิทย์ ศบอ.บางปะกง]

     ในหลายประเทศเกือบทั่วโลกมีการส่งเสริมและสนับสนุนแนวคิดด้านวิทยาศาสตร์อย่างมากและจริงจัง  ถ้าหากเป็นไปได้ในประเทศของเราเอง   ทั้งแนวคิดและวิธีการรวมทั้งการสนับสนุนจากภาครัฐในหลายส่วน  คงมีความสำคัญอย่างมากต่อการเติบโตหรือการดับสลายของมวลมนุษย์บนโลกอย่างแท้จริง    

[นลินทิพย์ สังข์เจริญ ศบอ.แปลงยาว]

รับทราบค่ะ

                 วิทยาศาสตร์อยู่คู่กับมนุษย์ตลอดไปอยู่แล้วค่ะ....มันมีความสำคัญอย่างมาก

 

[ดร. ดิศกุล เกษมสวัสดิ์]

สวัสดีครับคุณเบิร์ด

         ขอบคุณครับ ที่มาเยื่อนให้กำลังใจ  กศน.มีกิจกรรมหลากหลายครับ คุณเบิร์ดเป็นเพื่อนเรียนรู้   ของเราชาวกศน.คนหนึ่งครับ

[นภัส]

ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาจังหวัดสระแก้ว นับว่าได้รับการพัฒนาให้ก้าวหน้ายิ่งขึ้น บริเวณรอบๆตัวอาคาร ได้รับการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ภายใน มีการจัดฐานการเรียนรู้ในเรื่องต่างๆมากขึ้น และฐานการเรียนรู้ภายนอกมีการปรับปรุงพัฒนามากขึ้น ดีใจกับบุคลากรศูนย์ฯวิทย์ที่พัฒนาในด้านต่างๆให้เป็นแหล่งการเรียนรู้ ทางด้านวิทยาศาสตร์ ต่อไป

[เด็กบ้านสามขา]

วิทยาศาสตร์เป็นสิ่งที่สำคัญต่อเราทุกคน

[nemesis_ka]

ขอบคุณผอ.ที่นำความรู้ดีๆมาให้ค่ะ

[นางสาววราภรณ์ ทรัพย์ศฤงศิริ]

      หลายประเทศ ให้ความสำคัญกับ  วิชาวิทยาศาสตร์  เช่น  ประเทศอินเดีย  ที่เคยดูในรายการ  TV   สร้างห้องทดลองทางวิทยาศาสตร์  ให้กับนักศึกษาได้เรียนรู้ในสิ่งที่ตนเองอยากรู้  เป็นสิ่งที่ประเทศไทยควรนำมาประยุกต์ให้กับ  นักเรียน  นักศึกษาของประเทศไทย  ได้ศึกษาแบบนี้บ้าง  แต่ก็คงจะมีแค่บางโรงเรียนเท่านั้นที่เสียค่าเทอมแพง  นักเรียน นักศึกษาก็จะได้รับสิ่งที่ทันสมัย   แต่ก็ขึ้นอยู่กับผู้เรียนที่แสวงหาความรู้   

      ขอบคุณ  ผอ.ดิศกุล  ที่ได้นำข้อมูลข่าวสาร มาประชาสัมพันธ์  ให้กับชาว  กศน. แปดริ้ว  ได้รับทราบข้อมูล