ภาพความเป็นจริงต่างๆในสังคมเราก็เป็นเช่นนั้น ทุกท่านคงคุ้นกันกับคำว่ามองต่างมุม หากเราฝึกการมองต่างมุม เราจะพบความพิศวง ว่าโลกนี้หลากหลายมากกว่าที่เรารู้จักอีก และหลายมุมเป็นสิ่งที่ช่างแตกต่างจากที่เราเคยรู้ เคยเห็น เคยได้ยิน แม้เคยสัมผัส
วันนั้นผมขับรถคนเดียวจากกรุงเทพฯไปขอนแก่น โดยปกติผมจะพกกล้องถ่ายรูปด้วยเสมอเวลาเดินทาง เผื่อเห็นอะไรที่น่าสนใจก็จะได้ไม่พลาดเก็บรูปนั้นๆไว้
เวลา 7 โมงเช้าผมมาถึงลำตะคอง หยุดรถสูดอากาศสดชื่นตอนเช้าสัก 10 นาทีแล้วขับต่อไป เลยลำตะคองมานิดเดียวก็ถึงบริเวณที่มีช่างนำหินมาแกะสลักพระพุทธรูปในปางต่างๆเพื่อจำหน่าย มองไปข้างหน้าเห็นพระอาทิตย์กำลังขึ้นโผล่ยอดเขา ผมเล่นกล้องถ่ายรูปมาหลายปีนึกถึงซ้อตสวยๆของพระพุทธรูปที่แกะสลักนี้ได้ทันที น้องเบิร์ดหรือเพื่อนเชษฐ์ อาจจะเรียกสิ่งนี้ว่า “จินตนาการ"ก็ได้ครับ ผมจะเรียกมันว่า “มุมมอง”
รูปที่ สาม
ลองดูรูปที่หนึ่งนะครับ ผมถ่ายรูปนี้เมื่อเวลา 7.45 และรูปที่สองเมื่อเวลา 7.46 รูปเดียวกัน แต่มองคนละมุม หรือมองต่างมุม มันให้ความแตกต่างมากมายทีเดียวทางด้านคุณสมบัติของรูปที่เห็น ความรู้สึกที่มีต่อรูปทั้งสองต่างกัน อาจจะหมายถึงคุณค่า และมูลค่าของมันอีกด้วยที่ต่างกัน หากเราเอาสองรูปที่ไปวางขาย ผมเชื่อว่าคนจะซื้อรูปที่สองไปเพื่อความสวยงาม แต่คนที่ซื้อรูปที่หนึ่งเพื่อเคารพสักการะ ทั้งที่เป็นรูปเดียวกัน
ในทำนองเดียวกัน ดูรูปที่สามสิครับ ผมชอบรูปนี้มาก เพราะให้ความรู้สึกและคิดว่ามีศิลปะ และเกิดอารมณ์ศรัทธา และเลยไปไกลถึงความยิ่งใหญ่ขององค์พระพุทธเจ้า
ทั้งที่รูปจริงๆก็เหมือนรูปที่หนึ่ง หากเราขับรถผ่านและมองพระพุทธรูปนี้แค่ผ่านสายตาไป ก็จะรู้สึกเฉยๆ ก็เหมือนกับพระพุทธรูปอื่นๆทั่วไปที่เราเห็นมามากมาย แต่เมื่อเปลี่ยนมุมมองดังกล่าวมันให้ความแตกต่างมากมายครับ
ภาพความเป็นจริงต่างๆในสังคมเราก็เป็นเช่นนั้น ทุกท่านคงคุ้นกันกับคำว่ามองต่างมุม หากเราฝึกการมองต่างมุม เราจะพบความพิศวง ว่าโลกนี้หลากหลายมากกว่าที่เรารู้จักอีก และหลายมุมเป็นสิ่งที่ช่างแตกต่างจากที่เราเคยรู้ เคยเห็น เคยได้ยิน แม้เคยสัมผัส
บางมุมเราอาจจะรู้สึกว่าไม่น่าเชื่อจริงๆ ผู้บันทึกทำงานกับชนบท เรามักจะมีมุมมองที่เป็นคนมาจากภายนอก เป็นคนที่มาจากระบบการศึกษาสมัยใหม่ มาจากวิถีชีวิตแบบเมือง มีวิธีคิดที่ถูกหล่อหลอมมาจากระบบสังคม Civilization ทุกอย่างนั้นแตกต่างจากชุมชนชนบทอย่างสิ้นเชิง แรกๆเราจะมองเขา ต่ำกว่า สกปรก ล้าหลัง ไม่ทันสมัย ด้อย .... นั่นคือการมองชนบทเหมือนกับคนที่ขับรถผ่านองค์พระพุทธรูปที่ลำตะคองแบบผ่านไปเฉยๆ แต่ไม่เคยหยุดลงไปมองอีกมุมหนึ่งเลย
เมื่อผมเริ่มเปลี่ยนมุมมองชนบทจากเดิมมาเป็น “คนใน” มากขึ้น(แค่มากขึ้น แต่ไม่มีทางที่จะมองแบบคนในอย่างสิ้นเชิง) ผมก็พบอะไรซ่อนอยู่มากมายที่สวยงาม ที่มีคุณค่า เข้าใจมากขึ้น เพราะมุมมองเหล่านี้ผมไม่เคยมองมาก่อน ไม่เคยพบมาก่อน การมีมุมมองเพิ่มมากขึ้นทำให้เรามีภาพแบบองค์รวมมากขึ้น และเป็นประโยชน์ต่อการติดสินใจ หรือการกระตุ้นให้เกิดการริเริ่มทำกิจกรรมที่ชุมชนต้องการจริงๆมากขึ้น
เมื่อเป็นเช่นนี้ ผมก็เกิดประเด็นตามมาว่า
- เราควรจะมองจากมุมไหน
-
จำเป็นไหมที่ควรจะมีมุมมองแบบองค์รวม
- หรือ ฯลฯ
