เล่าเรื่องมหัศจรรย์เท้าเบาหวาน
...............หลังจากดิฉันกลับจากการทำ AAR ที่ รพ.เทพธารินทร์
ได้ประมาณ 7 วัน ทีมงานเบาหวาน ตกลงนัดหมายที่จะจัดกิจกรรมวันเบาหวาน
ขึ้นซึ่งปีนี้ เราจัดเรื่องเท้าเบาหวานในวันที่ 14 พฤศจิกายน
2548 กระบวนการทำกิจกรรม คงจะเป็นอะไรไปไม่ได้นอกจากใช้ knowledge
management ที่เราจะใช้กับกลุ่มเบาหวานในกิจกรรมนี้
เราเตรียมงานโดยใช้ ห้องเรียนรู้ ที่ศูนย์สุขภาพเมือง
เป็นห้องขนาดพอดี พอดี ไม่เล็กไม่ใหญ่จนเกินไป สามารถจุคนไข้ได้ประมาณ
20 กว่าคน
เช้าวันนั้นทีมงานเริ่มประชาสัมพันธ์ให้ผู้ใช้บริการที่ยินดีจะเข้ากลุ่มมาลงชื่อเข้าร่วมกิจกรรม
คนไข้เริ่มงงและถามว่าจะมาทำอะไรนะ “
แลกเปลี่ยนเรียนรู้เท้าเบาหวาน” สมาชิกบอก “
วันนี้หมอมีอะไรจะมาสอนป้า ป้าอยากฟัง แต่จะให้ป้ามาพูด
ป้าพูดไม่เป็นนะ ” บ้างก็บอกว่า
“ป้าไม่ได้มีอะไรจะมาบอกใครหรอก ป้าไม่ใช่หมอ”
คุณลุงติ๋ม ที่เป็นเบาหวานมา 1 ปี
บอกว่า “ลุงเป็นเบาหวาน เท้ายังดีอยู่
ต้องฟังด้วยหรือ” แต่คุณลุงก็เดินอมยิ้มตามเรามาในห้อง
ขณะเดียวกันดิฉันก็เริ่มทำการตรวจประเมินเท้าและบอกผลให้ผู้ป่วยเบาหวานทราบผลการตรวจเท้าของแต่ละราย
ผู้ป่วยที่เฝ้ามองดูอยู่ห่าง ๆ เริ่มมาขอตรวจ
และสุดท้ายขอเข้ากลุ่มด้วยความอยากรู้ ทั้งหมดจำนวน 20 ท่าน
เสริมเก้าอี้อีก 3 ท่าน (อีก 6 ท่านบอกขอดูอยู่ที่หน้าห้องก็ได้)
จนทีมงานต้องบอกจะเพิ่มกิจกรรมเป็น 2 รอบ
(แหม...เหมือนหนังเลยเพิ่มรอบด้วย)
ก่อนเข้าห้องเริ่มทำกิจกรรมดิฉัน เห็นคุณยายท่านหนึ่ง
คุณยายชื่อ สุดใจ อายุ 72 ปี
เป็นคนไข้เบาหวานที่พึ่งมาใช้บริการที่คลินิกของเราได้ไม่นาน
ถูกตัดเท้าข้างซ้ายได้ประมาณ 4 เดือน นั่ง
wheel chair ดิฉันยิ้มและคิดได้
เราเจอนางเอกของเรื่องเล่าวันนี้แล้ว
พอดีกับที่คุณยายเอ่ยปากขอเข้าร่วมกิจกรรมด้วย
ดิฉันตอบตกลงเสียงดังอย่างดีใจ
พร้อมกับเข็นรถคุณยายเข้าไปในห้องเรียนรู้ คุณยายยิ้มแก้มปลิ
อย่างมีความสุข
กิจกรรมของเราวันนี้ เริ่มจากกล่าวเปิด
และบอกเป้าหมายของการทำกิจกรรมในวันนี้
- สมาชิกทุกคนแนะนำตัวและทำความรู้จักกัน
จนเริ่มคุ้นเคยและกล้าพูดกล้าซักถาม
คุณยายสุดใจนางเอกของเรื่อง เล่าที่มาที่ไปของการตัดขา
ด้วยเสียงเจื้อยแจ้ว ยายเล่าว่า “วันนี้ชั้นดีใจจริงๆ
อยากบอกให้ฟังเอาบุญ มดมันกัดเท้าเท่านั้นจริงๆ
คุณยายเล่าว่า “ ยายเป็นเบาหวานมา 30 ปี รักษาสารพัดวิธี
เอาง่ายเข้าว่า เพราะอยู่กับลุง 2 คน ลูกหลานไม่ได้อยู่ด้วย
เท้าชาก็ไม่นึกว่าจะเป็นมาก ถูกมดกัดไม่รู้ตัว จนเป็นแผล
เป็นตั้งนานก็ยังไม่ยอมมาโรงพยาบาล ทนเอา จน 2-3 เดือน
แผลมันเยิ้ม-เหม็น ปวดมาก ทรมานมาก มานอนโรงพยาบาล
ต้องอ้อนวอนให้หมอตัดขา พอหมอตัดขารู้สึกโล่ง “
วันนี้ได้ยินว่ามีจะมีการพูดเรื่องแผลที่เท้าจึงอยากมาร่วมด้วย
ยายบอกว่า” “ยายไม่มีเงินทำบุญอะไรที่ไหน
ลำพังเงินค่ารถมาโรงพยาบาลแทบไม่มี เขียนหนังสือไม่ได้
จะเขียนบอกใครก็ไม่ได้ จึงมานั่งพูดคุย เอาบุญ
คุณยายเล่าเรื่องไปเรื่อยๆ
สลับกับการซักถามจากสมาชิกดิฉันสังเกตเห็นสีหน้าของสมาชิกท่านอื่น ๆ
ที่เริ่มให้ความสนใจตั้งใจ ฟังอย่างใจจดใจจ่อ
คุณยายจัดแจงถอดขาให้ดูเป็นตัวอย่าง พูดไปก็ยิ้มไปหัวเราะไป
คุณยายดูมีความสุขจนดิฉัน
ทีมงานและสมาชิกที่รับฟังสัมผัสได้
คุณป้าลำดวน บอกว่า เมื่อก่อนเคยชาเท้า
แต่ตอนนี้ไม่ชาแล้ว ใช้วิธีตื่นขึ้นมาตอนเช้า ยังไม่ต้องลุกนะ
ยกเหยียดขาอย่างนี้ อย่างนี้ พร้อมสาธิตท่าประกอบ (..ออกอาการมัน... )
ข้างละ 10 ครั้ง อาการก็ดีขึ้น
คุณลุงตุ๋ย ถามว่า เท้าชา ต้องทำอย่างไร
สมาชิกเล่าว่า “ช่วงไหนน้ำตาลขึ้น จะชาเท้าตอนเช้า ตอนนี้ไม่ชามา 6
เดือนแล้ว ลองให้น้ำตาลไม่สูงอาการก็จะดีเองแหละ”
คุณลุงตุ๋ย “ฟังแล้วบอกจะลองไปทำดู ทั้ง 2 อย่างนั้นแหละ
แล้วมาคราวหน้าจะมาเล่าให้ฟังว่าเป็นอย่างไร คุณลุง คุณป้า คุณตา
คุณยาย พลัดกันเล่า ผลัดกันถาม ด้วยน้ำเสียงกระตือรือร้นและแจ่มใส
เสร็จจากการพูดคุย ทีมงานเริ่ม สาธิตการตัดเล็บ
กิจกรรมการตรวจดูแลเท้าด้วยตนเอง ใช้ผ้าเย็น โลชั่น เช็ดถูตรวจเท้า
ทำมาจนถึง 11.30 น. จึง เสร็จสิ้น เป็นอันว่าวันนี้หนังรอบ 2
ของเราฉายไม่ได้ซะแล้วซิ
ต้องยกยอดไปคราวหน้า
11.20 น.
คุณหมอนิพัธ เสร็จภาระกิจ เข้ามาร่วมงาน รวมยอดทั้งกล่าว เปิด
และกล่าวปิด ไปในเวลาเดียวกัน
เสร็จจากกิจกรรม ดิฉันเห็นคุณลุง คุณป้าบางท่าน ยังคงนั่งพูดคุยกันต่อ
ดิฉันแอบแซวว่า เดี๋ยวได้ตรวจช้านะ เร็วๆ เข้า
ถึงคิวตรวจแล้ว ท่านตอบว่า “
เดี๋ยวอยู่คุยต่ออีกซักประเดี๋ยว หมอให้ตรวจคนสุดท้าย
กลับตอนเย็น-ค่ำก็ไม่ว่ากันแล้ว”พูดเสร็จก็หัวเราะกันทั้งกลุ่ม
ดิฉันแอบชื่นชม คุณยายสุดใจ สร้างคุณค่าให้ตนเอง
และเรียกความสุขกลับมาทุกครั้งที่เล่าเรื่องให้คนอื่นฟัง
คุณยายให้คุณลุงสามี
ไปขี่รถสามล้อรับจ้างต่อและให้มารับยายตอนเย็นก่อน รพ. เลิก
ยายจะนั่งคุยกับเพื่อนๆ
สรุปผลของการทำกิจกรรมวันนี้
1.
สมาชิกประเมินผลพอใจมาก 100% (หย่อนบัตรที่มีรูปคนยิ้มปากกว้างที่สุด)
และยินดีเข้าร่วมกิจกรรมอีกในครั้งต่อไป 100% อ้อ...
ทีมงานวางกล่องประเมินผลไว้ให้สมาชิกประเมินผลได้โดยไม่ต้องเกรงใจทีมงาน
2.
ในส่วนของคุณยายเอง เมื่อดิฉันได้พูดคุยกับคุณยายสุดใจก่อนกลับบ้าน
คุณยายบอกว่า “วันนี้มันอิ่มเอมหัวใจ” “มีความสุขและสนุกมาก”
“ยายไม่รู้หนังสือ อ่านไม่ออก แต่พูดอะไรไปคนเค้าก็ฟัง”
ดิฉันเห็นคุณยายน้ำตาคลอในระหว่างที่พูด
ดิฉันคิดว่านี้คงไม่ใช่น้ำตาเห็นความเศร้าแน่นอน
3.
สมาชิกได้เทคนิคการตรวจเท้าโดยใช้ผ้าขนหนูเช็ด-นวดโลชั่น
4. ท่าบริหารเท้าของป้าลำดวน
5. คุณลุงตุ๋ย ลดน้ำตาล ลดอาการชา
6.
อาการชาของจริงจากประสบการณ์ของคุณยายสุดใจ
(ที่พยาบาลเล่าได้ไม่เหมือนทั้งน้ำเสียงและสีหน้า)
7. หัวเราะและมีความสุข ลดน้ำตาลได้
จากลุงกมล
สิ่งที่สมาชิกต้องการในการเข้ากลุ่มครั้งต่อไป
1. การตัดเล็บที่ถูกต้อง 2. เท้าชาทำอย่างไร 3. อยากให้เพื่อนๆเบาหวานมาร่วมเล่าเรื่องกันเยอะๆ
4. อยากให้จัดแบบนี้หลายๆครั้ง
ผู้เล่าเรื่อง รัชดา พิพัฒน์ศาสตร์ กลุ่มงานเวชศาสตร์ครอบครัว
