ปรัชญามงคลสูตร ๑๒ : สิ่งจะต้องกระทำและการจัดลำดับความสำคัญ (ต่อ)

แม่ พ่อ ลูก ภรรยา(สามี) และการงาน ...๕ ประการนี้ คือการจัดลำดับความสำคัญของสิ่งที่จะต้องรับผิดชอบในการดำเนินชีวิต ซึ่งผู้เขียนได้เริ่มต้นไว้แล้วในครั้งก่อน (ดู ปรัชญามงคลสูตร ๑๑ : สิ่งจะต้องกระทำและการจัดลำดับความสำคัญ  ) ...ในโอกาสนี้ ผู้เขียนจะขยายความเพิ่มเติมในประเด็นว่า พระพุทธศาสนาให้ความสำคัญของแม่มากกว่าพ่ออย่างไร โดยย่อ...

ประการแรกด้านวรรณกรรมบาลี ...ตามสำนวนไทยเรามักจะเรียกว่า คุณพ่อคุณแม่ มากกว่าจะเริ่มต้นว่า คุณแม่คุณพ่อ ...และในภาษาพูดหรือภาษาเขียนก็ตาม จะใช้คำว่าพ่อหรืแม่ขึ้นก่อน ก็ไม่ถือว่าผิด เพียงแต่ความนิยมใช้คำว่าพ่อขึ้นก่อนมากกว่าแม่เท่านั้น...

แต่ตามสำนวนบาลี มาตา หรือมาตุ แปลว่า แม่... ปิตา หรือปิตุ แปลว่า พ่อ...โดยจะต้องใช้แม่ขึ้นก่อนพ่อเสมอ เช่น

มาตาปิตุอุปฎฺฐานํ การบำรุงมารดาและบิดา

พฺรหฺมาติ มาตาปิตโร มารดาและบิดา (ท่านเรียกว่า) เป็นพระพรหม (ของบุตร)

มาตาปิตุอาทินญฺจ แก่ญาติทั้งหลายมีมารดาบิดาเป็นต้น...

สำหรับนักเรียนนักสอบบาลีชั้นสูง ใครใช้ ปิตุ คือพ่อ ขึ้นก่อน มาตุ คือแม่ จะถูกปรับตก เรียกกันว่า กินภูมิ นั่นคือ พูมรู้ไม่ถึง เพราะในวรรณกรรมบาลี จะไม่มีศัพท์ที่ใช้ ปิตุขึ้นก่อนมาตุ หรือพ่อขึ้นก่อนแม่ ...

จากประเด็นนี้ บ่งชี้ว่า แม่มีความสำคัญมากกว่าพ่อ...

.....

ใน อนันตริยกรรม คือ  กรรมหนักฝ่ายที่เป็นโทษ มี ๕ ประการ คือ

• มาตุฆาต ฆ่าแม่
• บิตุฆาต ฆ่าพ่อ
• อรหันตฆาต ฆ่าพระอรหันต์
• โลหิตุปบาท การทำให้พระพุทธเจ้ามีพระโลหิตห้อ (ฟกช้ำ)
• สังฆเภท การทำลายสงฆ์

ประเด็นนี้ ก็ใช้ แม่ขึ้นก่อน ...

.....

ในพระสูตรหนึ่งบอกว่า ถ้าบุตรจะตอบแทนอุปการคุณของแม่และพ่อ โดยวางแม่ไว้บนจงอยบ่าเบื้องขวา และวางพ่อไว้บนจงอยบ่าเบื้องซ้าย ด้วยคิดว่าจะกระทำอุปการคุณตอบแทน...

ประเด็นนี้ คัมภีร์อรรถกถาอธิบายว่า เหตุที่ต้องวางแม่ไว้เบื้องขวา เพราะคนทั่วไปถนัดขวา และแม่มีความสำคัญกว่าพ่อ จึงต้องให้อยู่เบื้องขวาซึ่งมีความมั่นคงปลอดภัยกว่า... (ส่วนผู้เขียนหรือคนอื่นๆ ที่ถนัดซ้ายก็คงจะต้องไว้เบื้องซ้าย ...ประเด็นนี้ผู้เขียนคิดเพิ่มเติม ยังไม่พบที่อธิบายกรณีถนัดซ้าย)

.....

ถามว่า พ่อและแม่ ใครมีคุณมากกว่ากัน ? ประเด็นนี้คัมภีร์ก็อธิบายไว้ละเอียด เช่น ถ้าแม่มีคุณธรรมสูงกว่าพ่อ ก็ถือว่ามีคุณสูงกว่าพ่อ ...แต่ถ้าพ่อมีคุณธรรมสูงกว่าแม่ ก็ให้ถือว่าพ่อมีคุณสูงกว่าแม่ ....

ส่วนในกรณีมีคุณธรรมเท่ากัน ก็ให้ถือว่า แม่มีคุณสูงกว่าพ่อ ... (บางคนอาจสงสัยว่า ใครตัดสิน ?... ก็อาจตอบง่ายๆ ว่า ธรรมเป็นผู้ตัดสิน)

.....

ประการสุดท้ายในภูมิปัญญาไทย ก็มีแนวคิดเรื่องนี้ จากสำนวนว่า ขาดพ่อเมือนถ่อหัก ขาดแม่เหมือนแพแตก ....

มีอุปมาโวหารว่า ครอบครัวคล้ายเรือนแพที่ล่องลอยไปตามลำธารหรือแม่น้ำ โดยพ่อเป็นคล้ายๆไม้ถ่อที่คอยค้ำยัน คอยกำหนดทิศทางให้เรือนแพดำเนินไปได้โดยตลอดรอดฝั่ง...

ถ้าไม่มีไม้ถ่อ ก็คล้ายๆ กับครอบครัวที่ขาดพ่อ ย่อมจะไม่ค่อยราบรื่นนัก แต่ก็สามารถคุมกันและดำเนินไปได้ ยังไม่แตกสลาย...นั่นคือ ขาดพ่อเหมือนถ่อหัก

แต่ถ้า ไม่มีแม่ ซึ่งเป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจของลูกๆ ไว้แล้ว ครอบครัวนั้นก็จะแตกสลาย กระจัดกระจายไปคนละทิศละทาง... นั่นคือ ขาดแม่เหมือนแพแตก

.....

ตามเรื่องราวที่เล่ามา จึงเห็นได้ว่า การจัดลำดับความสำคัญนั้น ให้ถือ แม่ มีความสำคัญที่สุด โดยประการฉะนี้  

[वीर]

พ่อยึดเหนี่ยวจิตใจลูกไม่ได้หรือครับ?

[BM.chaiwut]

วีร์

พ่อ ก็สามารถยึดเหนี่ยวจิตใจของลูกๆ ได้...

แต่ที่อ้างถึง แม่ เพราะนั่น เป็นลักษณเด่นของความเป็นแม่....

เปรียบเทียบเกมส์ฟุตบอล มิใช่ว่า กองหน้าเท่านั้น ที่สามารถยิงประดูได้ กองกลาง กองหลัง หรือนายประตู ก็สามารถยิงประตูฝ่ายตรงข้ามได้...ฉันใด

ภายในครอบครัวก็ฉันนั้น พ่อ พี่น้องคนใดคนหนึ่ง โดยที่สุดแม้สัตว์เลี้ยงก็อาจยึดเหนี่ยวจิตใจของสมาชิกไว้ได้... แต่ทั่วๆ ไป ก็รู้ว่า แม่ จะทำหน้าที่นี้โดยธรรม...

เพิ่งตื่นนะ น้องวีร์  คิดเองบ้างซิ ที่พอคิดได้นะ หลวงพี่ขี้เกียจตอบ...

เจริยพร