โครงการพัฒนาทักษะชีวิตด้วยวิปัสสนา

โครงการพัฒนาทักษะชีวิตด้วยวิปัสสนา

ในศูนย์ศึกษาพระพุทธศาสนาวันอาทิตย์

๑.  คำสำคัญ :          

๒.  จังหวัด :           น่าน

๓.  กลุ่มเป้าหมาย :   เด็กและเยาวชนที่เข้ามารับการเรียนพระพุทธศาสนาในศูนย์ศึกษาพระพุทธศาสนาวันอาทิตย์ ๕ แห่ง รวมทั้งสิ้น ๒๘๐ คน

๔.  เป้าหมาย :         พัฒนา ทดลอง สร้างเครือข่ายการใช้หลักสูตรพัฒนาทักษะชีวิตด้วยวิปัสสนา

๕.  สาระสำคัญของโครงการ :

               สำนักวิปัสสนาวังกาบราง ตั้งอยู่ที่บ้านน้ำกุ๋ย ม.๑๐ ต.เมืองจัง อ.ภูเพียง จ.น่าน มีวัตถุประสงค์ในการจัดตั้งสำนักวิปัสสนาวังกาบรางเพื่อเป็นสถานที่เผยแผ่พระพุทธศาสนาด้านวิปัสสนากรรมฐาน เป็นที่ฝึกอบรมคุณธรรม จริยธรรมแก่เยาวชนและประชาชนทั่วไป รวมทั้งเป็นสถานที่ปลุกปลอบขวัญ ผู้ที่ท้อแท้สิ้นหวังให้เกิดกำลังใจและส่งเสริมยกย่องให้กำลังใจแก่คนดีที่เสียสละทำงานเพื่อพัฒนาสังคม สำนักฯ ตั้งอยู่บริเวณริมแม่น้ำน่าน มีทัศนียภาพสวยงาม ต้นไม้ที่ทางสำนักฯ ปลูก ก็เริ่มเติบโตสร้างความร่มรื่น พื้นที่กว้างขวาง มีอาคารสถานที่สำหรับรองรับผู้คนที่เข้ามาอบรมได้กว่า ๑๐๐ คน มีสถานที่พักเป็นสัดส่วน แยกชาย – หญิง

               กิจกรรมหนึ่งที่สำนักวิปัสสนาวังกาบราง ดำเนินงานมาโดยตลอดคือการสอนพระพุทธศาสนาวันอาทิตย์ให้แก่เด็กและเยาวชน และจากการสัมพันธ์กับองค์กรต่าง ๆ ที่ทำงานด้านสุขภาพก็พบว่าส่วนใหญ่การทำงานสร้างเสริมสุขภาพมักจะเน้นสุขภาพกาย แต่สุขภาพใจไม่ค่อยมีคนทำ

               ด้วยเหตุดังกล่าวสำนักฯ ซึ่งต้องการที่จะเป็นส่วนหนึ่งในการแก้ไขปัญหาดังกล่าว เนื่องจากสถาบันศาสนามีหน้าที่ด้านการอบรมจิตใจโดยตรง มีปัจจัยเอื้อหลายประการที่จะนำไปใช้ในการทำงาน เช่น การดำเนินงานศูนย์ศึกษาพระพุทธศาสนาวันอาทิตย์ที่ทำมาอย่างต่อเนื่อง การมีประสบการณ์ในการฝึกอบรมวิปัสสนาแก่ประชาชนทั่วไป ฯลฯ จึงได้จัดทำโครงการฯ นี้ขึ้น ซึ่งจะเน้นการพัฒนาและใช้หลักสูตรสอนวิปัสสนาที่สอดคล้องกับวิถีชีวิตในกลุ่มเด็กและเยาวชน

๖.  เครื่องมือที่ใช้ :

               ๑.   ยกร่าง ทดลอง ปรับปรุงและจัดพิมพ์หลักสูตรการอบรมวิปัสสนา

               ๒.   ประชุมทำความเข้าใจการใช้หลักสูตรแก่วิทยากรศูนย์ศึกษาพระพุทธศาสนาวันอาทิตย์

               ๓.   อบรมวิปัสสนาตามหลักสูตร

๗.  การจัดระบบ โครงสร้าง กระบวนการทำงาน :

               ดำเนินงานโดยสำนักวิปัสสนาวังกาบราง

๘.  ขอบเขตและระยะเวลาดำเนินโครงการ :

               ระยะเวลาดำเนินงานไว้ ๑ ปี ระหว่าง ๓ กันยายน ๒๕๔๖ - ๓ กันยายน ๒๕๔๗ 

๙.  การประเมินผลและผลกระทบ :

               ในส่วนของโครงการมีการประเมินผลโดยใช้แบบสอบถาม สำหรับการศึกษาพบผลการดำเนินงานดังนี้ ด้านผลลัพธ์ พบว่าการบรรลุวัตถุประสงค์ของโครงการฯ นั้น บรรลุเพียงข้อแรกเท่านั้นคือ การพัฒนาหลักสูตรพัฒนาทักษะชีวิตด้วยวิปัสสนา ซึ่งเป็นหลักสูตรที่พัฒนามาจากประสบการณ์สอนวิปัสสนาของสำนักวิปัสสนาวังกาบรางควบคู่กับการศึกษาค้นคว้าและการให้คำแนะนำทั้งจากผู้เชี่ยวชาญด้านวิปัสสนาและนักวิชาการด้านหลักสูตร สำหรับผลกระทบจากการดำเนินงานมี ๓ ประการคือ ๑) ผลที่เกิดขึ้นกับนักเรียน ได้แก่ ทัศนคติเกี่ยวกับการเรียนพระพุทธศาสนาและการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน และทักษะการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน ๒) การใช้หลักสูตร ได้แก่ การนำหลักสูตรไปใช้ในการเรียนการสอนรายวิชาในโรงเรียน และ การนำหลักสูตรไปปรับใช้ในโรงเรียนวิถีพุทธ และ ๓) การปรับการเรียนการสอนในศูนย์ศึกษาพระพุทธศาสนาวันอาทิตย์วังกาบราง

๑๐. ความยั่งยืน

               หลังสิ้นสุดโครงการฯ มีการดำเนินงานต่อเนื่องซึ่งมีการปรับใช้หลักสูตรที่พัฒนาขึ้นเพียงแห่งเดียวคือ ศูนย์ศึกษาพระพุทธศาสนาวันอาทิตย์วังกาบราง ความต่อเนื่องมาจากโครงการของศูนย์ฯ วังกาบรางดำเนินการใน ๒ ลักษณะ คือ การเรียนการสอนในศูนย์ศึกษาพระพุทธศาสนาวันอาทิตย์ และ การอบรมหลักสูตรระยะสั้นในลักษณะค่ายปฏิบัติธรรม

๑๑. จุดแข็งและอุปสรรค

               จุดเด่นของโครงการนี้อยู่ที่การกล้าริเริ่มและทดลองในสิ่งที่แปลกใหม่ แหวกแนวไปจากขนบเดิมที่เคยใช้ในการเรียนการสอนพระพุทธศาสนาวันอาทิตย์ ไม่ว่าจะเป็นการจัดเนื้อหาเหมาะสมกับวัยและความสนในของผู้เรียน, เน้นฝึกทักษะการคิด, เน้นให้ผู้เรียนได้ปฏิบัติจริงผสมผสานบูรณการเข้ากับชีวิตประจำวัน เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลางโดยที่ผู้สอนทำหน้าที่เป็นผู้กระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ ฯลฯ รวมไปถึงความพยายามในการผสมผสานจุดอ่อนและจุดแข็งใน ๒ เรื่องเพื่อนำมาพัฒนาคุณธรรมของเด็กและเยาวชนคือ การสอนพระพุทธศาสนาวันอาทิตย์และการสอนวิปัสสนา

               ในขณะที่จุดอ่อนของโครงการ คือประสบความสำเร็จตามวัตถุประสงค์เพียง ๑ ใน ๓ ข้อเท่านั้น กล่าวคือ มีการพัฒนาหลักสูตรและได้ใช้หลักสูตรในศูนย์ฯ วังกาบรางเท่านั้น ส่วนศูนย์ฯ อื่น ๆ ที่เข้าร่วมมีเพียงการนำเอาหลักสูตรไปปรับใช้เพียงบางส่วนเท่านั้น อีกทั้งโครงการฯ ยังไม่สามารถสร้างเครือข่ายการใช้หลักสูตรตามที่ตั้งใจไว้แต่ต้นได้ แม้ว่าจะมีการดำเนินงานให้ศูนย์ฯ ที่เข้าร่วมโครงการมีโอกาสได้พบปะเรียนรู้ซึ่งกันและกัน แต่ก็ยังไม่เกิดเครือข่ายฯ

๑๒.                 ที่ติดต่อ :

               สำนักวิปัสสนาวังกาบราง ตั้งอยู่ที่บ้านน้ำกุ๋ย ม.๑๐ ต.เมืองจัง อ.ภูเพียง จ.น่าน