ชีวิตที่พอเพียง 4625. กุศโลบายใช้งาน dopamine และ endorphin

 

บทความ Just One All-Nighter Can Rewire The Brain And Reverse Feelings Of Depression For Days เตือนผมว่า คนเราต้องรู้จักชักนำให้ dopamine หลั่งออกมาสร้างความรู้สึกมีความสุข ความพึงพอใจในชีวิตแก่เรา   

ผมจึงถาม Generative AI สามตัวคือ ChatGPT, bard, และ Bing ว่า I am a 81 year old man. How can I booster my dopamine in my body?  ได้คำตอบที่ให้ความรู้ดีทีเดียว    ท่านที่สนใจลองถามเองก็ได้นะครับ   สนุกดี และได้คำตอบที่ไม่เหมือนกันทั้งหมด   

สรุปว่า คนเราทุกคนสามารถสั่งการให้สารเคมีในร่างกายรับใช้เราได้    เพื่อช่วยให้เราดำรงชีวิตอย่างมีความสุข และความพึงพอใจในชีวิต

คนที่เครียดจัด จนถึงกับซึมเศร้า เป็นเพราะสมองขาด dopamine   ไม่รู้จักวิธีดำรงชีวิตแบบที่กระตุ้นการหลั่ง โดปามีนโดยอัตโนมัติ   ที่ร่างกายและจิตใจจะได้รับประโยชน์จาก โดปามีน ฟรีๆ   

ผมจึงเกิดความคิดว่า คนเราต้องพัฒนาวิถีปฏิบัติตนในชีวิตประจำวันให้ร่างกายหลั่งสารสุข ออกมาให้เราเสพฟรีๆ    โดยที่สารสุขมี ๒ อย่างหลัก คือโดปามีน กับ เอ็นดอร์ฟิน (endorphin)   ซึ่งเป็นสารสื่อประสาท (neurotransmitter) ทั้งคู่    แต่ทำหน้าที่ต่างกัน 

โดปามีนหลั่งจากสมอง   ทำหน้าที่เกี่ยวข้องกับความรู้สึกพึงพอใจ แรงบันดาลใจ การเคลื่อนไหว และการเรียนรู้   ตัวกระตุ้นให้สมองหลั่งคือความพึงพอใจ และรางวัล (reward)     มีฤทธิ์กระตุ้นความพึงพอใจ  แรงบันดาลใจ และความสนใจ    ผลเสียคือก่อการเสพติด และเป็นสาเหตุของโรคพาร์คินสัน

เอ็นดอร์ฟิน  ทำหน้าที่ลดปวด    หลั่งจากต่อมใต้สมอง   ตัวกระตุ้นให้หลั่งคือความเจ็บปวด  ความเครียด การออกกำลังกาย    มีฤทธิ์ลดความเจ็บปวด  ทำให้อารมณ์ดี   กระตุ้นภูมิคุ้มกัน  และลดความเครียด    มีผลต่อสุขภาพจิตคือช่วยลดความวิตกกังวล และอาการซึมเศร้า   

ที่สำคัญคือ การออกกำลัง และการปฏิบัติสติภาวนา ช่วยกระตุ้นการหลั่งสารทั้งสองชนิด    เขาแนะนำให้ทำสม่ำเสมอทุกวัน    ปัจจัยอย่างอื่น ได้แก่ การมีกัลยาณมิตรหรืออยู่ในแวดวงสังคมที่ดี    การรับประทานอาหารที่ถูกสุขลักษณะ    การนอนหลับเพียงพอ   การมีกิจกรรมที่ให้ความสุขความพึงพอใจ               

 มีบางแหล่งแนะนำให้กิน probiotics   และให้ได้รับแสงแดด 

จะเห็นว่า หากฝึกฝนตนเองให้ดีๆ  การมีชีวิตที่มีความสุขความพึงพอใจไม่ใช่เรื่องยาก    เพราะมีกลไกภายในร่างกายคอยทำหน้าที่    หากเราปฏิบัติตัวถูกต้อง    สารสุขเขาหลั่งเอง 

วิจารณ์ พานิช

๒๑ พ.ย. ๖๖