กรณีศึกษาเหมืองทองอัครา(2)

11 ธันวาคม 2565

: ทีมงานหญ้าแห้งปากคอก(ท้องถิ่น)

เป็นคดีปกครองสิ่งแวดล้อมที่เกี่ยวข้องกับอนุญาโตตุลาการระหว่างประเทศ ที่น่าสนใจศึกษามาก 
ผู้เขียนได้รวบรวมข้อมูลดิบ (ตอนที่ 1 เมื่อ 25 กุมภาพันธ์ 2565) กรณีมหากาพย์เหมืองทองอัครา หรือเหมืองทองคำชาตรีตั้งอยู่ในพื้นที่รอยต่อ 3 จังหวัด คือ จ.พิจิตร จ.พิษณุโลก และ จ.เพชรบูรณ์ ดำเนินการโดย บ.อัครา รีซอร์สเซส จำกัด (มหาชน) ซึ่งเป็นบริษัทลูกของ บ.คิงส์เกตฯ ที่ คสช.สั่งระงับกิจการเหมืองแร่ทั่วประเทศ  ตามจากคำสั่งหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) ที่ 72/2559 ประกาศราชกิจจานุเบกษา เมื่อวันที่ 13 ธันวาคม พ.ศ.2559

มาดูข้อมูลต่างๆ ที่หลังจากการอภิปรายของ ส.ส.พรรคเพื่อไทย ตั้งแต่วันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2565 เป็นต้นมา

สืบเนื่องมาจากกฎหมายแร่ ปี 2560 เอื้อนายทุน NGO ค้านเหมืองทอง เพราะเป็นทรัพยากรธรรมชาติที่มีค่า มีเพียงไม่กี่ประเทศที่เปิดให้สัมปทานเหมืองทอง มีตัวอย่างแย่ๆ ที่ประเทศเปรู อเมริกาใต้ ชาวเมือง La Rinconada บนเทือกเขา Andes ต้องรับมลพิษไอปรอทมากเกินปริมาณที่ปลอดภัยถึง 3 เท่า ตัวอย่างไทย โดยบริษัท คิงส์เกท คอนโซลิเดเต็ด จำกัด จากประเทศออสเตรเลีย สัมปทานเหมืองทองอัครา

ยื้อคดีเหมืองทองอัครา ยืดเวลาเคลียร์ข้อพิพาท ถึงปี 2566
ครม. ถกวาระลับ (20 กันยายน 2565) โดยกระทรวงอุตสาหกรรม เสนอเรื่องผ่านนายวิษณุ เครืองาม รองนายกรัฐมนตรี เพื่อนำเสนอมายังที่ประชุมพิจารณา คดีเหมืองทองอัครา ยืดระยะเวลาการระงับข้อพิพาทระหว่างราชอาณาจักรไทย กับ บริษัท คิงส์เกตฯ จากเดิมกำหนดปี 2560 – 2564 เป็น ถึงปี 2566 โดยยังคงกรอบวงเงินค่าใช้จ่ายในการดำเนินการระงับข้อพิพาทระหว่างราชอาณาจักรไทย กับ บริษัท คิงส์เกต คอนโซลิเดเต็ด ลิมิเต็ด จากกรอบวงเงิน 731.13 ล้านบาท เป็น 796.67 ล้านบาท หลังจากทั้งสองฝ่ายรอ คณะอนุญาโตตุลาการชี้ขาดวันที่ 31 ธันวาคม 2565

รายงานข่าวจากทำเนียบรัฐบาล เปิดเผยว่า ที่ประชุมคณะรัฐมนตรี (ครม.) วันนี้ ได้พิจารณาวาระลับ โดยมีการแจกเอกสารและเก็บคืนภายในที่ประชุมทันทีหลังจากที่ประชุมมีมติ เรื่องของคดีเหมืองทองอัครา 
สำหรับการดำเนินการในเรื่องดังกล่าว กระทรวงอุตสาหกรรม ได้เสนอให้ครม. เห็นชอบการทบทวนมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 15 ธันวาคม 2563 จากเดิม เห็นชอบกรอบวงเงินงบประมาณจำนวน 796.67 ล้านบาท เพื่อเป็นค่าใช้จ่าย (ปีงบประมาณ 2560 - 2564) 
เปลี่ยนเป็น เห็นชอบกรอบวงเงินจำนวน 796.67 ล้านบาท เพื่อเป็นค่าใช้จ่ายในการดำเนินการระงับข้อพิพาทระหว่างราชอาณาจักรไทย กับ บริษัท คิงส์เกต คอนโซลิเดเต็ด ลิมิเต็ด (ปีงบประมาณ 2560 - 2566) พร้อมทั้งเห็นชอบให้สำนักงบประมาณสนับสนุนงบประมาณตามกรอบวงเงินงบประมาณที่ได้รับอนุมัติต่อไป
ทั้งนี้ที่ผ่านมา ที่ประชุม ครม. เมื่อวันที่ 15 ธันวาคม 2563 ได้เห็นชอบเพิ่มกรอบวงเงินงบประมาณ เพื่อเป็นค่าใช้จ่ายในการดำเนินการระงับข้อพิพาทระหว่างราชอาณาจักรไทย กับ บริษัท คิงส์เกต คอนโชลิเดเต็ด ลิมิเต็ด ไปแล้วโดยกำหนดระยะเวลาไว้ในช่วง ปีงบประมาณ 2560 – 2564 จากกรอบวงเงิน 731.13 ล้านบาท เป็น 796.67 ล้านบาท 
ล่าสุดคณะอนุญาโตตุลาการได้เลื่อนการออกคำชี้ขาดไปจนถึงวันที่ 31 ธันวาคม 2565 และในขณะนี้ทั้งสองฝ่ายยังอยู่ในระหว่างการเจรจาแก้ไขปัญหาข้อพิพาท เป็นผลให้การใช้จ่ายในกระบวนการอนุญาโตตุลาการชะลอลงตามไปด้วย 
อย่างไรก็ตาม ในระหว่างนี้ยังคงมีค่าใช้จ่ายบางส่วนเกิดขึ้น เช่น ค่าใช้จ่ายในการประชุมคณะกรรมการดำเนินการระงับข้อพิพาทระหว่างราชอาณาจักรไทย กับบริษัท คิงส์เกตฯ ค่าใช้จ่ายในการให้คำปรึกษาแนะนำของที่ปรึกษากฎหมายฝ่ายไทย เป็นต้น
ทั้งนี้ในการประชุม ครม. ครั้งล่าสุด เมื่อวันที่ 2 สิงหาคม 2565 ที่ประชุมได้รับทราบรายงานสถานการณ์ความคืบหน้าการแก้ไขปัญหาข้อพิพาทระหว่างราชอาณาจักรไทยกับบริษัท คิงส์เกตฯ กรณีเหมืองทองอัครา ซึ่งครั้งนั้นกระทรวงอุตสาหกรรม ได้เสนอเข้ามารายงานแล้ว
ความคืบหน้าของการแก้ไขปัญหาข้อพิพาทดังกล่าว ล่าสุดยังอยู่ในขั้นของการเจรจาเพื่อประนอมข้อพิพาทระหว่างไทย กับ คิงส์เกต ตามคำแนะนำของอนุญาโตตุลาการ และจะชี้ขาดอีกครั้งในช่วงสิ้นปี 2565 ดังนั้นในระหว่างนี้ก็คงต้องรอข้อสรุปผลการเจรจาออกมาก่อนว่าจะเป็นอย่างไร
นายวิษณุ ยอมรับก่อนหน้านี้ว่า ตอนนี้ทุกอย่างยังไม่ได้ข้อสรุป ส่วนแนวโน้มจะเป็นอย่างไรนั้น ตอนนี้ยังไม่ถึงเวลา เพราะอนุญาโตตุลาการยังไม่ชี้ขาด ดังนั้นในช่วงนี้ก่อนที่จะไปถึงสิ้นปี ถ้าผลการเจาจาเป็นที่น่าพอใจ เขาก็อาจถอนเรื่องออกจาก อนุญาโตตุลาการได้ แต่ก็ต้องรอข้อสรุปอีกที

นายกประยุทธ์ไม่ได้เป็นเจ้าหน้าที่รัฐ
ในกรณีเหมืองทองอัคราเป็นประเด็นในการวิพากษ์วิจารณ์มานานในเรื่องความรับชอบ แต่ไม่รับผิด เบี่ยงเบนให้คนอื่น ด้วยเกรงว่าจะถูกฟ้องแพ่งในฐานะเจ้าหน้าที่รัฐ จนมีข่าวดีลและเจรจาเสนอการแลกผลประโยชน์ชาติให้แก่บริษัทอัครา รวมทั้งถูกนำมาเปรียบเปรยหนึ่งในวาทกรรม "ชังชาติ" ทึ่ไม่สามารถเทียบได้กับกลุ่มคนรักประชาธิปไตยที่ถูกด้อยค่า เป็นหนึ่งในประเด็นการอภิปรายไม่ไว้วางใจนายกรัฐมนตรีในรอบปี 2565-2566

ล่าสุดข่าว (11 พฤศจิกายน 2565) นายกประยุทธ์ไม่ต้องเสียค่าโง่ 3 หมื่นล้านบาท บ.คิงส์เกตจ่อถอนฟ้องพร้อมเดินหน้าเปิดเหมือง ชาวบ้านแห่สมัครงานหลังปิดเหมืองมานาน 6 ปี

อ้างอิง

ย้อนรอยปัญหา "เหมืองทองอัครา" ทำเหมืองนอกเขตประทานบัตร : บ่ายโมง ตรงประเด็น, YouTube, Thai PBS, 9 มีนาคม 2565, https://m.youtube.com/watch?v=Bn2T1-2axFA 
เอกสารลับค้าน ‘ตู่’ ปิดเหมืองทองอัครา-ต้องรีบสั่งเปิดไม่เช่นนั้นจ่ายเพียบ!, เดลินิวส์, 21 กรกฎาคม 2565, https://www.dailynews.co.th/news/1274098/ 
ฝ่ายค้าน งัดเอกสารลับอัยการสุงสุด ซัดนายกฯ ปมเหมืองทองอัครา, ฐานเศรษฐกิจ, 21 กรกฎาคม 2565, https://www.thansettakij.com/politics/533551?as= 
'จิราพร' หัวร้อนซักฟอกเหมืองทอง มั่นใจส่งนายกฯเข้าคุก หากยังรอดจะฟ้อง ครม.ยกชุดไทยโพสต์, 21 กรกฎาคม 2565, https://www.thaipost.net/politics-news/185289/ 
กลุ่มประชาสังคมฯร้อง ‘ชวน’ ชงป.ป.ช.ฟัน ‘จิราพร’ อภิปรายเหมืองทองคำบิดเบือนข้อเท็จจริง, ไทยโพสต์, 22 กรกฎาคม 2565, https://www.thaipost.net/x-cite-news/185729/ 
คดีเหมืองทองอัครา อนุญาโตตุลาการ เลื่อนวันชี้ขาดไปสิ้นปี’65, ประชาชาติธุรกิจ, 2 สิงหาคม 2565, https://www.prachachat.net/politics/news-996562 
คดีเหมืองอัครายิ่งกว่า WIN-WIN 'บิ๊กตู่' สมใจ! ดันไทยเป็นฐานการผลิตทองคำแบบครบวงจร, ผู้จัดการออนไลน์, 5 สิงหาคม 2565, https://mgronline.com/specialscoop/detail/9650000074370 
วาระลับ ครม. ยื้อคดีเหมืองทองอัครา ยืดเวลาเคลียร์ข้อพิพาท ถึงปี 2566, ฐานเศรษฐกิจดิจิทัล, 20 กันยายน 2565, 15:40 น., https://www.thansettakij.com/economy/541026 
'ประวิตร' แจงเพิ่มงบสู้คดีเหมืองทองเป็นของเก่า!, ไทยโพสต์, 21 กันยายน 2565, https://www.thaipost.net/x-cite-news/226067/ 
เหมืองทองอัครา : อนุญาโตตุลาการเตรียมตัดสินข้อพิพาท ไทยต้องจ่าย 3 หมื่นล้านบาทให้คิงส์เกตหรือไม่, ประชาชาติธุรกิจ, 22 กันยายน 2565, https://www.prachachat.net/bbc-thai/news-1055295 
ชาวบ้านแห่สมัครงาน 'เหมืองทองอัครา' หลังหยุดกิจการไปเกือบ 6 ปี, ไทยโพสต์, 10 พฤศจิกายน 2565, https://www.thaipost.net/district-news/259989/ 
จับตา ‘บิ๊กตู่’ ไม่ต้องเสียค่าโง่ปิด ‘เหมืองทองอัครา’ แจง ‘คิงส์เกต’ จ่อถอนฟ้องพร้อมเดินหน้าเปิดเหมือง!, ผู้จัดการออนไลน์, 11 พฤศจิกายน 2565, https://mgronline.com/specialscoop/detail/9650000107662