จิตร ภูมิศักดิ์ และภาพลักษณ์ในบริบททางการเมือง ตอนที่ 7

จิตรในการเมืองไทย

จิตรเกิดก่อนการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาเป็นกษัตริย์ใต้รัฐธรรมนูญ ในช่วงชีวิตของเขาที่อยู่ภายใต้จอมพลพิบูลย์สงคราม และเผด็จการของสฤษดิ์ ภายในบริบทของสงครามเย็น พิบูลย์ ที่ไม่ได้เชื่อมโยงกับรัฐบาลของเขานัก กลับมีความสัมพันธ์อันแน่นแฟ้นกับสหรัฐ หนึ่งในนโยบายหลักๆคือการต่อต้านคอมมิวนิสต์ สฤษดิ์ที่รัฐประหารพิบูลย์ไปในปี 1958 ก็นำนโยบายต่อต้านคอมมิวนิสต์มาใช้จนเขาสามารถปราบปรามคู่แข่งทางการเมืองจนสำเร็จ ภายใต้นโยบายของรัฐบาล คอมมิวนิสต์ถูกมองว่าภัยร้ายจากต่างประเทศที่มาทำลายพุทธและกษัตริย์ วาทกรรมนี้สามารถทำให้เจ้าหน้าที่จับกุมผู้ต้องสงสัยแต่ไม่มีการพิจารณาได้เลย พรรคคอมมิวนิสต์เลยมาเป็นองค์กรใต้ดิน แต่เมื่อก่อนเคยมีอิสระภายใต้รัฐบาลพลเรือนหรือปรีดี พนมยงค์หลังจากสงครามโลกครั้งที่ 2

ก่อนหน้าการรัฐประหารของสฤษดิ์ จิตรเคยเขียนบทกวี และบทความจำนวนมากมาย ที่ได้วิจารณ์วัตถุนินมและจักกรวรรดินิยมซึ่งก่อให้เกิดความตื่นตัวทั้งในชีวิตทางการเมืองและสังคม ไม่น่าแปลกใจเลยว่าสิ่งนี้นำไปสู่การจับกุมและการขังคุกของจิตรและนักหนังสือพิมพ์ฝ่ายซ้ายอื่นๆ รวมทั้งผู้ไม่จงรักภักดีในปี 1958 และทศวรรษที่ 1970 ด้วยข้อหาการเป็นคอมมิวนิสต์และผู้ให้ความร่วมมือกับคอมมิวนิสต์ ดังที่ Reynolds ชี้ให้เห็น ความพยายามของรัฐบาลสฤษดิ์ให้ความคิดและกิจกรรมที่จิตรทำและฝ่ายซ้ายอื่นๆกับอำนาจคอมมิวนิสต์ที่เป็นของต่างชาติ คือการลดอันตรายของความคิดและกิจกรรม รวมทั้งให้สนใจแต่เรื่องอื่นๆนอกบ้านโดยไม่หันกลับมาดูปัญหาในบ้าน ในขณะที่อยู่ในคุกลาดยาว จิตรเรียกตนเองว่า “กวีการเมือง” และเริ่มต้นการเขียนบทกวีจำนวน 60 ชิ้นและงานวิชาการเพื่อให้มีการตระหนักรู้ถึงเผด็จการและยุคก่อนเผด็จการ ในคุก เขารู้จักกับสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์ ซึ่งอาจเป็นสาเหตุให้เขาเข้าร่วมกับพรรคในปี 1965 อย่างไรก็ตามความสัมพันธ์ระหว่างเขากับพรรคดูคลุมเครือ Reynolds ได้ชี้ให้เห็นว่า ความสัมพันธ์ระหว่างเขากับพรรคมิใช่ราบเรียบเสมอไป และจิตรไม่ได้เป็นสมาชิกของพรรคในช่วงที่มีชีวิตอยู่ และพรรคคอมมิวนิสต์มีการประชุมรับเขาเป้นสมาชิกหลังจากตอนตายไปแล้ว สมศักดิ์ให้ข้อโต้แย้งเกี่ยวกับเรื่องนี้ โดยการเสนอว่าจิตรมีความสัมพันธ์กับพรรคในหลาย ๆ ด้าน เช่น แต่งเพลงเพื่อพรรค และผู้นำพรรคหลายคนรู้จักเขา สมาชิกพรรคหลายคนสนิทกับครอบครัวของจิตร และนั่นเป็นเหตุผลว่าทำไมพวกเขาจึงรับต้นฉบับและพิมพ์ออกมาหลังจากการตาย ไม่ว่าข้อโต้เถียงจะเป็นอย่างไร อย่างน้อยเราสามารถยืนยันได้ว่าจิตรถูกถือว่าเป็นคอมมิวนิสต์ก่อนที่เขาจะเข้าร่วมกับพรรค และเป็นเพราะยุคต่อต้านคอมมิวนิสต์จึงทำให้เขาและคนอื่นๆเข้าร่วมกับพรรคคอมมิวนิสต์ในที่สุด

จาก Piyada Chonlaworn. Jit Phummisak and His Image in Thai Political Contexts.