ชีวิตที่พอเพียง ๓๙๙๔. ข้อจำกัดของมนุษย์

 

หนังสือที่กำลังโด่งดังมากเล่มหนึ่ง สำหรับนักอ่านแนวประเทืองปัญญา คือ Noise : A Flaw in Human Judgement  เขียนโดย Daniel Kahneman, Oliver Sibony, และ Cass R. Sunstein (2021) (1)  และมี book review ลงใน The Washington  Post โดย ศาสตราจารย์ Robert Sutton (2)  ที่ประเทืองปัญญาพอกัน 

โลกสมัยนี้แหล่งประเทืองปัญญามีมากมาย เช่น การคุยกันเรื่องหนังสือเล่มก่อน (Thinking Fast and Slow)  กับเรื่องหนังสือเล่มนี้ ระหว่าง Daniel Kahneman  Ben Newell ศาสตราจารย์ด้าน Cognitive Psychology  แห่ง UNSW, Sydney เมื่อวันที่ ๑๘ พฤษภาคมนี้เอง (๓)

ก่อนหน้านั้นเมื่อวันที่ ๒๔ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๔ ก่อนหนังสือออกตลาด     ก็มีรายการสัมภาษณ์ผู้เขียนหนังสือพร้อมกัน ๓ คน ทางออนไลน์ (๔) โดย John Brockman   

หนังสือเล่มนี้ว่าด้วยการตัดสินใจ   ที่มีปัญหาความไม่แม่นยำ ๒ ด้านคือ bias (อคติ)  กับ noise (ความไม่แน่นอน)    โดยที่เรื่องอคติเราเรียนกันมามาก   โดยเฉพาะตอนเรียนวิชาสถิติ   อาจารย์ก็บอกว่า เป็นวิชาที่ช่วยให้เรารับรู้สิ่งต่างๆ ได้อย่างแม่นยำ    ตัดเอาอคติออกไป    หรือรู้เท่าทันอคติ   

ในการเสวนาออนไลน์ (๔) ทีมผู้เขียนหนังสือ ทำกราฟิกการยิงกระสุนไปยังเป้า มาแสดงความแตกต่างระหว่าง bias กับ noise    ว่าต่างก็พลาดเป้า   แต่การตัดสินใจภายใต้ bias จะไปกระจุกอยู่ที่หนึ่ง เพราะเป็นปรากฏการณ์เชิงระบบ (systematic)   ส่วนการตัดสินใจภายใต้ noise จะกระจัดกระจายเอาแน่เอานอนไม่ได้ (random)  

เรื่องตัดสินใจไม่ตรงเป้าเพราะ bias นี้  รู้จักกันมานาน   แต่เรื่อง noise คนไม่ให้ความสนใจจริงจัง    เท่ากับหนังสือเล่มนี้จุดพลุขึ้น    จากการวิจัยอย่างเป็นวิชาการ    โดยศาสตราจารย์ชั้นยอด ๓ คนผู้เขียนหนังสือเล่มนี้     ท่านสื่อว่า ความไม่แม่นยำในการตัดสินใจจากสาเหตุ noise มีมากกว่าที่คิดเป็นสิบเท่า     

Noise มีหลายแบบ    ที่เขาสนใจคือ systems noise   ที่หากลดลงได้ก็จะช่วยให้การตัดสินใจให้ผลตรงเป้า    เช่นเรื่องศาล    และผมมองว่ารวมทั้งมติคณะรัฐมนตรี   

ผลงานวิจัยบอกว่า เรื่องเดียวกัน ผู้พิพากษาคนเดียวกัน   ตัดสินตอนเช้ากับตอนบ่าย ไม่เหมือนกัน   หรือคนคนเดียวกัน   ตัดสินตอนอารมณ์ดีเพราะเมื่อคืนทีมฟุตบอลล์ที่ตนเป็นแฟนแข่งชนะ กับตัดสินตอนอารมณ์ขุ่นมัวเพราะทีมฟุตบอลล์แพ้    การตัดสินใจไม่เหมือนกัน  นี่คือ noise   

ค้นไปพบว่า Kahneman และคณะอีก ๓ ท่านได้เคยเขียนเรื่อง Noise ลง HBR ไว้ตั้งแต่ปี 2016 (5)    

ในการเสวนาตอบคำถามของศาสตราจารย์ Ben Newell (๓)  Kahneman บอกว่าข้อมูลช่วยลดปัญหา noise    และการตัดสินใจเป็นองค์คณะช่วยลด noise หากสมาชิกแต่ละคนไม่ถูกสมาชิกคนอื่นมีอิทธิพลจูงใจ   

วิจารณ์ พานิช

๗ พ.ค. ๖๔