การเดินทางอันแสนไกล เพื่อนำหัวใจมาใกล้กัน กับคำยกโทษครั้งสุดท้าย

การเดินทางไกล…. เพื่อนำหัวใจมาใกล้กัน… กับคำยกโทษครั้งสุดท้าย……..เสียงโทรศัพท์มือถือของฉันที่ดังเตือนขึ้นมองเห็นเลขปลายทางเป็นเบอร์ของศูนย์ดูแลต่อเนื่อง ของโรงพยาบาล ฉันฉุกคิดว่าคงมีเคสส่งต่อมาให้รับการดูแลที่บ้านกะมัง พลันที่ฉันรับโทรศัพท์ก็ได้รับการแจ้งเคสส่งต่อเพื่อมารับการดูแลระยะสุดท้ายที่บ้าน“เป็นเคส ca breast ระยะสุดท้ายนะคะ ผู้ป่วยมีปัญหาที่เหลืออยู่ต้องนอนโรงพยาบาลแค่เรื่องการทำแผล อยากให้ทีม มาดูเรื่องการทำแผล และให้ผู้ป่วยกลับไปที่บ้าน เพราะหมอเกรงว่าอยู่โรงพยาบาลคนไข้จะติดเชื้ออย่างอื่น” ฉันรับโทรศัพท์แล้วพลางคิดวางแผนการออกไปล้างแผลให้ผู้ป่วยในใจ พร้อมเตรียมตัวในวันรุ่งขึ้นที่จะออกไปเยี่ยมเคสเพื่อเตรียมประเมินและวางแผนการพยาบาล ภาพตรงหน้าที่ฉันเห็นทำให้ฉันตกใจไม่น้อย ภาพผู้หญิงผมสั้นติดหนังศรีษะแขนข้างซ้ายบวมโตมีผ้าพันแผลพันอยู่จนรอบ แต่กระนั้นแผลที่ถูกพันไว้ก็ยังเปียกซึมไปด้วยสารคัดหลั่งที่ออกจากแผลที่ฉกาจฉกันแม้ฉันจะผ่านการทำแผลคนไข้มะเร็งมากต่อมากแต่เคสผู้ป่วยคนนี้ก็ทำให้ฉันกังวลบ้าง ฉันคิดในใจว่าฉันจะไปทำแผลที่บ้านป่วยท่าไหน อย่างไร บริเวณไหนแม้ความเป็นพยาบาลชุมชนจะสอนให้ฉันมีทักษะการประยุกต์และจัดลำดับความสำคัญและมองปัญหาเป็นจุดเริ่มต้นและไม่มีอะไรที่เป็นไปไม่ได้ก็ตามฉันเองก็ยังแอบกังวลอยู่ในในลึกๆ“สวัสดีค่ะคุณ……… เสียงฉันทักออกไป” ภาพผู้หญิงในชุดคนไข้สีขาวของโรงพยาบาลพยายามพลิกตัวพลางใช้มืออีกข้างที่ผู้ป่วยใช้ได้พยายามประครองแขนข้างที่บวมโตจากพยาธิสภาพของมะเร็งเต้านมที่ทำให้ต่อมน้ำเหลืองอุดตันนำสู่การบวมโตขนาดมโหราฬเช่นนี้ ริมฝีปากแห้งผาก ผิวแห้งแตก สายตาซีดเชียวเหมือนคนผ่านการอดนอนมาทั้งคืน“ค่ะ” เสียงแหบพร่าของผู้ป่วยที่ดูเหมือนพยายามเค้นให้ผ่านลำคออกมา อย่างยากลำบาก“ ชื่อหมอแมวนะคะ จริงๆเป็นพยาบาลที่จะออกไปให้การดูแลคุณ…พร…เมื่อออกไปอยู่ที่บ้าน วันนี้เป็นอย่างไรบ้างค่ะ ปวดมากไหม” ฉันยิ้มภายใต้ mask ที่สวมอยู่พลางถามออกไปผู้ป่วยพยักหน้าแทนการตอบรับ
“วันนี้พวกเรามาจากศูนย์สุขภาพชุมชนจะมาคุยกับคุณ…พร……เพื่อเราจะได้ดูว่ามีอะไรที่เราจะช่วยเหลือกันได้บ้าง ในการที่คุณพร..จะได้กลับไปอยู่ที่บ้านแล้ว เป็นไงค่ะดีใจไหมค่ะ”คนไข้มองมาที่ฉันด้วยสายตาที่ฉันผิดคาดมากๆ ฉันเองคาดว่าคนไข้น่าจะมีสายตาดีใจที่จะได้กลับบ้าน แต่สายตาที่มองมาที่ฉัน มองอย่างไรก็ไม่ใช่สายตาแห่งความดีใจแน่ๆ แล้วมันคืออะไรความเงียบของการสนทนาเกิดขึ้นชั่วระยะเวลาที่ฉันเองรู้สึกว่ามันเนิ่นนาน กับการรอคอยการตอบกลับการสนทนาจากคนไข้ “ คุณพยาบาลค่ะ ฉันยังไม่กลับบ้านได้ไหมค่ะ ” เสียงของคนไข้พูดออกมาในที่สุดฉันจำได้ว่าในนาทีนั้นฉันพยายามตั้งสติและพยายามดึงเอาความรู้ในเรื่องการใช้คำถามเพื่อที่จะสามารถดึงเอาข้อเท็จจริงจากผู้ป่วยในระยะเวลาของการสร้างสัมพันธภาพอันสั้นที่สุดได้อย่างไร “ดูเหมือนว่าคุณพร…มีความกังวลเกี่ยวกับการที่จะได้กลับบ้าน” คำถามนั้นผ่านจากปากของฉันออกไปเพื่อสือสารกับคนไข้โดยผ่านกระบวนคิดว่าฉันจะได้คำตอบที่จริงหรือใกล้ความจริงที่สุดที่คนไข้รู้สึก ครั้งนี้ดูเหมือนความเงียบจะเนินนานกว่าคำถามครั้งแรกที่ฉันถามออกไป
“ที่บ้านไม่สะดวกและไม่มีใครดูแล พ่อก็ป่วยเป็นอัมพฤต แม่ก็เป็นเบาหวานตอนนี้แม่ก็นอนอยู่ที่โรงพยาบาลค่ะคุณหมอ” เท่าที่ฟังข้อมูลจากคนไข้ จึงนำสู่การทำผังครอบครัวตามหลักการประเมินที่สำคัญของพยาบาลชุมชนอันเป็นอาวุธที่ติดตัวอันสำคัญของฉันเสมอมา นอกจากพ่อกับแม่แล้วคุณพร มีพี่น้องไหมค่ะ “ดิฉันมีน้องชาย 1 คนเคยเป็นนักมวยตอนนี้สมองก็ไม่ค่อยดี ส่วนพี่สาวก็….ฉันจับได้ถึงความผิดปกติบางอย่างเมื่อผู้ป่วยพูดถึงพี่สาว พี่สาวก็ไปอยู่ต่างอำเภอไม่มีใครสะดวกดูแลดิฉันค่ะ ขอดิฉันอยู่โรงพยาบาลต่อเถอะค่ะ” วันนั้นฉันพูดคุยกับคนไข้อยู่ระยะเวลาหนึ่งจึงขอตัวกลับ ในใจคิดว่ามันต้องมีอะไรแน่ๆในชีวิตคนไข้ จึงได้คุยกับทีมพยาบาลที่ตึกเรื่องคนไข้ไม่พร้อมที่จะออกไปอยู่บ้าน ดิฉันในฐานะพยาบาลชุมชนขอเวลา ออกไปประเมินครอบครัวคนไข้ก่อนแล้วจะประสานกลับมา ฉันและน้องทีมศูนย์สุขภาพชุมชนจึงได้มุ่งหน้าไปที่บ้านของผู้ป่วยรายนี้ ภาพบ้านชั้นเดียวเต็มไปด้วยเสื้อผ้าเก่าและรองเท้าเก่าจำนวนมาก วางระเกะระกะ ชายสูงอายุรูปร่างผอมสูงแขนข้างซ้ายงอเข้าแบบเหยียดได้ไม่สุดและข้างซ้ายเดินเท้าลากแบบคนไข้อัมพฤก เดินออกมาต้อนรับฉันและน้อง “มันเอามาขายแล้วก็ขนมารกที่นี้ เวลาฝนตกก็เปียกทั้งหมด” น้ำเสียงไม่พอใจ แต่คุณตาก็ไม่ลืมที่จะยิ้มให้ฉันและน้อง คุณหมอมาทำอะไร คุณตาถาม “มาเยี่ยมและมีเรื่องคุยกับคุณตา” ฉันบอกวัตถุประสงค์ไป อีกประมาณ 1 สัปดาห์ คุณพรจะกลับมาอยู่ที่บ้านนะค่ะ คุณตา เสียงคุณตาถอนหายใจ “ใครจะดูแลเขาได้ ผมเองก็ไม่มีเรียวแรง ที่เราลำบากอยู่ทุกวันนี้ก็เพราะเขา ผมต้องหมดสิ้นทุกสิ่งอย่างก็เพราะเขา ครั้งแล้วครั้งเล่า บ้านที่เขายึดไปผมไถ่ถอน 2 ครั้งสุดท้ายเขาก็เอาไปจำนองอีกจนถูกยึดจนต้องเร่รอนมาอยู่ที่นี้” คำพูดต่างๆพรั่งพรูราวกับเขื่อนแตก ฉันเองก็ต้องยอมรับว่าตกใจกับเรื่องที่ได้ฟัง เพราะมันทำให้ฉันกังวลว่าฉันจะช่วยคนไข้อย่างไร เพราะดูเหมือนว่ารอยร้าวของครอบครัวนี้เป็นรอยร้าวที่ใหญ่มาก แน่นอนการประสานก็คงยากลำบากตามมา ฉันปล่อยให้ความเงียบเป็นพระเอก ฉันแค่เพียงตั้งใจฟังและฟังเพื่อให้คุณตาได้พูดในสิ่งที่อัดอั้น ฉันบอกตัวเองนี้คือปัญหาของระดับครอบครัวที่จำเป็นต้องได้รับการเยี่ยวยา เพียงแต่ข้อมูลที่ฉันมีตอนนี้น้อยนิดแต่สิ่งที่ฉันมีมากและมากที่สุดคือความต้องการอยากจะช่วย ช่วยเพื่อให้คนไข้ที่ป่วยในระยะท้ายได้จากไป ไปในดินแดนที่ไม่ใครล่วงรู้อย่างเบาใจที่สุด
“คุณตาโกรธมาก” ฉันถามออกไป คุณตาซึ่งขณะนั้นนั่งหันด้านข้างเข้าหาฉันพยักหน้า “คุณตาทราบใช่ไหมค่ะว่าคุณพรป่วยด้วยโรคอะไรหนูเลยอยากลองถามคุณตาว่าคุณตาให้อภัยคุณพร.ได้ไหม” ฉันยิงคำถามเพื่อประเมินความเป็นไปได้ในการนำเอาผู้ป่วยรายนี้กลับมาอยู่ที่บ้าน “ให้อภัยได้….แต่ไม่ให้กลับมาอยู่ที่นี้” เสียงคุณตาตอบกับฉันมาอย่างชัดเจน การสนทนาของฉันวันนั้นจบลงแค่นั้นเพราะคุณตาดูเหนื่อยเพลียมากๆฉันและน้องจึงได้ขอตัวกลับพร้อมๆกับความหนักอึ้งของปัญหาที่ยังหาทางแก้ไม่ได้ สามวันต่อมาฉันและน้องได้เข้าไปพบผู้ป่วยอีกคราวนี้สภาพทั่วไปผู้ป่วยแลดูเหนื่อยมากกว่าครั้งก่อนที่เราเจอกัน “เป็นอย่างไรบ้างคุณพร. มีอะไรพอให้ช่วยเหลือได้บ้างไหม” “ใช่ค่ะฉันเหนื่อยและคิดว่าฉันคงอยู่ได้ไม่นาน คุณหมอคงพอทราบเรื่องฉันแล้ว ฉันอยากไปอย่างสงบ ฉันรู้ว่าสิ่งที่ฉันเป็นอยู่ทุกวันนี้คือกรรม หากฉันจะไปจริงๆฉันอยากพบพี่สาวและกราบขอโทษพ่อกับแม่ค่ะ” หากสิ่งที่คนไข้พูดจะเรียกว่าคำขอครั้งสุดท้ายก็คงไม่ผิดนักสิ่งที่คนไข้ขอ ถ้าจะตีความว่าไม่ใช่เรื่องที่พยาบาลจะทำก็คงได้ แต่ฉันและทีมไม่ได้คิดอย่างนั้น เราทุกคนคิดว่าการที่เราจะช่วยคนคนหนึ่งที่อยู่ในวาระที่อาจจะเรียกได้ว่าในระยะสุดท้ายในทางพยาธิสภาพของชีวิตคนคนหนึ่งนั้นเป็นเรื่องใจเขาใจเรา
…….และการเดินทางของทีมเราจึงเริ่มขึ้น เราออกเดินทางตามคำบอกเล่าของคนไข้ ถึงที่อยู่ของพี่สาวของคนไข้ เราข้ามอำเภอผ่านท้องทุ่งนาผืนใหญ่ไปอย่างมีความหวัง จนเราได้มาถึงบริวณหน้าบ้านซึ่งตั้งอยู่กลางท้องทุ่งนา ภาพเสาร์ทรงโทริอิแบบญี่ปุ่นซึ่งเป็นทรงที่แปลกตาทำไมมาตั้งอยู่ในชุมชนชนบทอีสานแบบนี้ ฉันมาเข้าใจก็ต่อเมือได้ทราบว่าพี่สาวของคนไข้แต่งงานกับชายชาวญี่ปุ่น ภาพวาดเขียนสีถูกเขียนและวางไว้ ภายในบ้านของพี่สาวคนไข้ที่ค่อนข้างแปลกใจกับการเดินทางมาของเรา พวกเราได้แนะนำตัว ว่าเรามาเพื่อจุดประสงค์อะไร เสียงพี่สาวของคนไข้พูดกับเราอย่างเหนื่อยหน่ายว่า “มันพูดแบบนี้ทุกครั้งแหละ ทำงานซื้ออะไรมาไว้ก็ไม่มีเหลือ คราวนี้ถ้ามันจะตายจริงๆ ฉันก็จะไปหามัน” อย่างน้อยการมาของเราก็ไม่สุญเปล่า ฉันคิดพลางปลอบใจตัวเอง เมื่อด่านพี่สาวสำเร็จเราจึงไม่ลดละความพยายาม เราตัดสินใจแวะไปหาพ่อของคนไข้อีกครั้ง คราวนี้เราก็นำเอาคำพูดของผู้ป่วยมาเล่าให้คุณตาฟัง อย่างน้อยการมาของเราครั้งที่แล้วก็ยังทำให้เรามีความหวังอยู่ที่ว่า คุณตาพร้อมให้อภัย ถึงแม้จะมีเงื่อนไขว่ายังไม่ให้คนไข้เข้าบ้าน ก็ยังมีคำว่าอภัย โชคเข้าข้างเราการเจรจาและพูดคุยเป็นไปด้วยดีคุณตา พร้อมที่จะให้โอกาศลูกสาวขอขมาเมือได้ความดังนั้นเราจึงประสานไปที่ตึกผู้ป่วย พี่หัวหน้าตึกซึ่งเข้าใจกระบวนการการดูแลผู้ป่วยระยะท้ายเป็นอย่างดีได้จัดเตรียมสถานที่ อุปกรณ์การขออขมาและทำพิธี ส่วนเรารับหน้าที่นำเอาคุณตา คุณยาย มาเพื่อให้ผู้ป่วยได้ทำสิ่งที่ค้างคาใจ เพื่อในวันหนึ่งซึ่งไม่รู้ว่ามันจะใกล้หรือไกลมาถึง ผู้ป่วยจะเดินทางอย่างไม่ต้องห่วงกังวลและค้างคาใดๆ และแล้ววันนั้นก็มาถึง ภาพของครอบครัว การกราบและภาพที่พ่อแม่ กอดลูกสาวและน้ำตาแห่งความค้างคาได้หลั่งไหลออกมาพร้อมกับอ้อมกอดที่พ่อแม่ได้สวมกอดให้กับบุตรสาว เป็นภาพที่พยาบาลอย่างเราๆได้เรียนรู้และเห็นสัจธรรมทั้งการใช้ชีวิตและในแง่ของวิชาชีพ หลายครั้งการดูแลแบบองค์รวมอาจถูกกล่าวอ้างถึงอยู่บ่อยครั้ง ครั้งนี้สิ่งเหล่านั้นชัดเจนการดูแลแบบองค์รวมซึ่งคลุมทับถึงการดูแลด้วยหัวใจความเป็นมนุษย์อันงดงาม …….หลายเดือนต่อมาเราทุกคนได้มีโอกาสมาส่งคุณ…พร.สู่การเดินทางอันแสนไกลสิ่งหนึ่งที่พวกเราพยาบาลชุมชนภาคภูมิใจคือการได้ช่วยเหลือให้ผู้ป่วยได้เดินทางอย่างเบาใจไร้สิ่งค้างคา คงเหลือแต่พวกเราที่ต้องมุ่งมั่น ร่วมกันสร้างสิ่งดีกันต่อไป

[สุจิตรา]

เศร้านะค่ะ เป็นความไม่เข้าใจกันระหว่างคนในครอบครัว ซึ่งทุกคนก็มีเหตุผลต่างกันไป ท้ายที่สุดคนในครอบครัวนั่นแหล่ะที่อยู่กับเรา