เตาเผาถ่านแบบถังครึ่งขั้นบันได ทดลองเผาครั้งที่ ๒

การทดลองเผาครั้งที่ ๒ ของเตาเผาถ่านแบบถังครึ่งขั้นบันได ติดหัววัดอุณหภูมิในเตา ๓ จุด และปากปล่องอีก ๑ จุด ดังรูป การเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิแสดงดังกราฟ

หนึ่งวันก่อนจะเริ่มการทดลองเผาครั้งที่ ๒ นี้ ผมได้เรียนรู้จาก อ.ปัน (ไร่รู้รักษ์) และ เถ้าแก่ขายกระท่อมไผ่ ผู้มีประสบการณ์เผาถ่าน ๑๒ ปี  หลังจากที่ผมทดลองเผาแบบถังครึ่งไปแล้วถึง ๑๒ เตา (ไม่น่าเชื่อว่าจะไม่รู้หลักการนี้) ว่า "ยิ่งหรี่ให้กระบวนการเผาไหม้เป็นไปอย่างช้าค่อยเป็นค่อนไป จะทำให้ได้ถ่านที่เนื้อแกร่งมากขึ้น"

การทดลองเผาครั้งนี้ จึงเป็นครั้งแรกในการหรี่ให้เล็กที่สุด เพื่อควบคุมอุณหภูมิไม่ให้เกินสิ่งที่ผมคิดว่าใช่ (ผมมารู้ภายหลังว่า ทำแบบนั้นไม่ถูก) ดังนั้น ลองดูคลิปนี้ครับ แล้วลองเดาว่า ผมคิดผิดเรื่องอะไร 

สิ่งที่เข้าใจผิด

• ผมพยายามจะควบคุมอุณหภูมิที่จุด ๑ และ ๒ (ใกล้เพดานถัง) ไว้ให้ต่ำกว่า ๔๒๕ องศาเซลเซียส ด้วยยึดเอาทฤษฎีว่า น้ำมันดินจะแตกตัวกลายเป็นสารก่อมะเร็งปนออกมากับน้ำส้มควันไม้ ...  มาทราบทีหลังว่า อุณหภูมิบนเพดานนั้น เป็นอุณหภูมิของก๊าซติดไฟที่ปลดปล่อยออกมาจากเนื้อไม้ เนื้อไม้ย่อมมีอุณหภูมิต่ำกว่านี้ 
• ผมพยายามจะควบคุมอุณหภูมิใกล้เพดานถัง แต่ไม่สนใจอุณหภูมิของควัน ... อาการหนักถึงขั้นเข้าใจว่า ที่บอกกันว่าให้เก็บน้ำส้มที่ ๘๕ องศาเซลเซียส ...   เฒ่าเผาถ่าน มาตรฐานการเก็บน้ำส้มอุณหภูมิควันจะอยู่ที่ ๘๕ องศาฯ แต่ก็พอจะอนุโลมให้เก็บที่ ๘๒ ได้ 

ความสัมพันธ์ระหว่างอุณหภูมิและเวลา

คำอธิบายและข้อสังเกตจากกราฟ

• สังเกตว่า กราทุกเส้นอยู่ต่ำกว่า ๔๕๐ องศาเซลเซียส จนหยุดเก็บน้ำส้มควันไม้ สังเกตว่า อุณหภูมิควัน (เส้นสีเหลือง) อยู่ต่ำกว่า ๘๕ องศาเซลเซียส เกือบจะตลอดการเก็บน้ำส้มควันไม้ 
• เวลาประมาณตีสองครึ่ง ผมเริ่มกระบวนการเปิดช่องหรี่ โดยทดลองค่อยเปิดช้า ๆ ไม่ให้อุณหภูมิสูงเร็วเกินไป จนเปิดเต็มช่องหรี่ ๑๐๐ เปอร์เซ็นต์ อุณหภูมิอยู่ที่ ๘๑๑ องศาเซลเซียสที่จุดที่ ๓ (จุดเอาถ่าน) ก่อนจะต่อปล่องขึ้น ๑.๒ เมตร จากหลังเตา เพื่อช่วยเพิ่มอุณหภูมิขึ้น รอจนอุณหภูมิคงที่จึงปิดเตา พบว่าอุณหภูมิสูงสุดเพิ่มขึ้นถึง ๙๐๒ องศาเซลเซียสเท่านั้น ... การทดลองเผาครั้งที่ ๓ ผมปรับให้ช่องควันออกขนาดกว้างขึ้น ให้เท่ากับพื้นที่หน้าตัดของท่อ ๔ นิ้ว 
• สังเกตอุณหภูมิจุดที่ ๓ (เหนือพื้นเตา ๑๕ เซนติเมตร) อุณหภูมิจะสูงกว่า การเผาด้วยเตาแบบถังครึ่ง แม้ว่าจะวางฟืนในแนวนอน 

สภาพและคุณภาพของถ่าน

• ความบริสุทธิ์ของถ่านสูง มีความต้านทานต่ำกว่า ๑๐ โอห์ม 
• คงรูปประพรรณไว้ได้ แต่ผิวยังไม่สวย 

เมื่อชั่งน้ำหนักของถ่าน การทดลองเผาครั้งนี้ได้ถ่านมากที่สุดเท่าที่เคยได้มา คิดเป็น ๑๔ เปอร์เซ็นต์ของน้ำหนักไม้ฟืน 

ยังต่อทดลองกันต่อไปครับ ...  เจอกันใหม่บันทึกหน้าครับ