882. ศิลปะการมองตนเองแบบ NAIKAN

ผมดู Series ดังเพิ่งจบไป คือเรื่อง Stranger things เป็นหนังแนว Sci-fi ว่าด้วยการค้นพบเด็กสาวที่มีพลังจิตสูง ที่กลายมาเป็นผู้ปราบเหล่าร้ายที่มาจากต่างมิติได้ หนังตื่นเต้นอลังด้วยจินตนาการมากๆ แต่แน่นอนก็มีมุมเด็กมุมวัยรุ่น เพราะตัวละครในหนังทั้งหมดกำลังกลายเป็นวัยรุ่น เลยมีอะไรวุ่นๆ ตามมา เช่นผู้หญิงกลายเป็นวัยรุ่นเร็วกว่าผู้ชาย …จริงๆ ดูไป ถ้าใครมีลูกวัยรุ่น จะอินมากๆ …และจะเห็นว่าพ่อแม่เข้าไปมีบทบาทสำคัญอย่างไร เช่นสาวน้อยพลังจิต ตอนปราบเหล่าร้าย เธอเป็นเหมือนในหนัง X-men …แต่เมื่อเป็นวัยรุ่น ก็เป็นวัยรุ่นจริงๆ … เริ่มมีความรักมีแฟน และคุณพ่อก็เริ่มสติแตก… ไม่ Happy เริ่ม มีปัญหา เพราะเกรงทั้งสองจะเลยเถิดความสัมพันธ์ทั้งสองย่ำแย่… แต่ที่สุดด้วยการกลับไปคิดทบทวนมองตัวเองของพ่อ…ทั้งสองกลับมาดีกัน รักกัน สามารถบริหารความสัมพันธ์พ่อลูก แฟนของลูกได้ …

ถามว่าผมประทับใจอะไรเรื่องนี้ ก็นอกจากเรื่องจินตนาการสุดล้ำของเรื่อง ก็เรื่องการใคร่ครวญตัวเอง นี่หละ การใคร่ครวญตัวเอง หรือการทำ Reflection นี้เป็นอะไรที่สำคัญในการทำงานด้านพัฒนาองค์กร (Organization Development-OD) มากๆ

Reflection เป็นกระบวนการที่นักพัฒนาองค์กรใช้พัฒนาอาชีพตนเอง ทำอะไรไปแต่ละวันต้องทบทวนตัวเองว่าอะไรดีไม่ไดี อะไรดีก็ขยายผล อะไรไม่ดีก็ตัดออก…

Reflection เป็นศาสตร์สำคัญของฝั่งตะวันตก น่าจะได้อิทธิพลจากลัทธิ Stoic …จักรพรรดิ์โรมันเช่นมาคัส ออเรลเรียส ที่เป็นจักรพรรดิ์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดองค์หนึ่งของโรมันก็มักทำ Reflection ผ่านการบันทึกจนออกมาเป็นวรรณกรรมสำคัญชื่อ Meditation

Reflection จึงเป็นวิธีการที่มุนษย์ถอยออกมามองการกระทำของตนเอง เพื่อปรับปรุงตัวเอง..

ในวง OD เราก็มีการปลูกฝังให้คนทำ Reflection เช่น การใข้ After Action Review คือดูว่าวันนี้ทำอะไรไป work ไม่ work อะไรไม่ work ก็ตัดออก แล้วพัฒนาสิ่งที่ work …

คุณพ่อของสาวน้อยพลังจิตก็ทำแนวๆ After Action Review …

แต่แล้วผมก็ตื่นเต้นว่าไม่ใช่จะมีแต่ตะวันตกที่ทำ… ตะวันออกก็มีวิธีการคล้ายๆกัน เช่น NAIKAN ซึ่งน่าสนใจมากๆ Naikan เป็นวิธีการใคร่ครวญแบบหนึ่ง พัฒนามาจากศาสนิกในศาสนาพุทธนิกายเซ็นในญี่ปุ่น ราวๆ ปี 60-70 เน้นการตอบคำถามสามข้อ

1.เราได้รับอะไรจากคน (x) บ้าง
2.เราได้ให้อะไรกลับไปที่ คนนั้น (x) บ้าง 

3. แล้วอะไรคือความยากลำบากใจ/ปัญหาที่เราได้สร้างให้กับคนนั้นบ้าง…

x อาจเป็นเช่น..พ่อ แม่ พี่ น้อง ญาติ ครอบครัว คนที่ทำงาน เพื่อน เจ้านาย สังคม ประเทศเทศชาติ โลก

ลองตอบคำถามนี้ดู

แล้วคุณจะค้นพบอะไรบางอย่าง อาจตกใจเลย

NAIKAN เน้นการค้นหาว่าอะไรที่ท่านได้รับ อะไรที่ท่านตอบแทนกลับไป อะไรที่ที่ทำให้เกิดปัญหากับคนอื่น…ไม่เน้นที่อะไรที่คนอื่นสร้างปัญหาให้เรา…

ปัญหาในชีวิตความไม่สบายใจ มันอาจมาจากการที่เราเอาตัวเองเป็นศูนย์กลางโดยไม่รู้ตัว…

ตัวเราที่คิดว่าดูดี อาจทำอะไรที่ไม่น่าให้อภัยอยู่ก็ได้ ดีใน Version ของเรา แต่สร้างความไม่สบายใจให้คนอื่น

การใคร่ครวญแบบนี้เงียบๆ ทำให้เราหันกลับมาดูตัวเอง แล้วคิดใหม่ทำใหม่ได้อย่างน่าทึ่ง ลองทดลองดู เช่น

1.เราได้รับความสนใจ การส่งเสริมจากหัวหน้า

2. เรากลับให้ความชาชิน ความไม่ใส่ใจ ไม่ทำตามความคาดหวังของหน่วยงานกลับไป.. 

3.เราได้ได้สร้างความลำบากใจ ความไม่สบายใจให้หน่วยงาน…ทำให้เขาเสียโอกาสการเติบโต

Naikan ในแบบของผมเพิ่มเติมคือ

แล้วเราจะทำอะไรให้ต่างออกไป..

เช่นอาจลอง หันไปหาจุดร่วม ลองสร้างสรรค์อะไรร่วมกันดู ลองกลับไปคุยกับนายหาทางออกร่วมกัน

มาที่เพื่อนร่วมงาน

1.เราได้รับความเป็นห่วงเป็นใย

2.เรากลับพยายามยัดเยียดความรู้ให้เพื่อนร่วมงานทำตาม

3. บางทีเขาก็ไม่เข้าใจ ลำบากใจ เพราะความรู้เราอาจยังจำกัดวงอยู่ แน่นอนมันก็เสี่ยงสำหรับทุกคน

เราจะทำอะไรที่ต่างออกไป…

แก้ตัวใหม่..ความเป็นเพื่อน คือแสวงหาจุดร่วม สงวนจุดต่าง มี ทาน ปิยวาจาก อัตถจริยา สมานัตตา…

พ่อแม่

1.พ่อแม่…รักเราให้เวลาเราถนอมเรา อดทนเพื่อเรา

2.แต่เรากลับให้เวลากับท่านน้อยไป มัวแต่ยุ่งกับงาน ท่านก็คงดีใจ

3. แต่ก็อยากใช้เวลากับเรา..เราได้ทำให้ท่านต้องรอเรามาก

เราจะทำอะไรให้ต่าง ขยายเวลาคุยกับท่านเป็นมากกว่าเดิม ตั้งเป้าว่าโทรหาหลายเวลาหน่อย… เอาเรื่องภูมิใจไปคุยให้ท่านฟัง เรื่องที่มีความสุขไปเล่าให้ท่านฟัง วางแผนไปหาท่านมากกว่านี้

จริงๆ NAIKAN คือกาเรื่องมุฑิตาจิตนั่นเอง..

NAIKAN ทำให้เราถ่อมตัวลง ลดความแรงจากการเรียกร้องจากโลกของเรา ให้เราหันกับไปให้อะไรกับโลกมากกว่าเดิม…เป็นแบบฝึกหัดที่น่าทำมากๆ ลองทำกับคนรอบตัว คนที่เราไม่ชอบ หรือแม่กระทั่งชอบอยู่แล้ว คุณอาจตกใจว่าคุณใช้ตัวเองไปศูนย์กลางไป.. และนี่อาจเป็นจุดเริ่มที่คุณหันกลับไปสร้างสรรค์อะไรบางอย่างที่ต่างออกไป … นี่คือ Reflection อีกแนว…

ลองเล่นดูครับ

ขอบคุณหนังเรื่อง Stranger Things และหนังสือ NAIKAN มากๆ ที่ให้แนวคิดดีๆ กับผมครับ

บทความโดยดร.ภิญโญ รัตนาพันธุ์ www.aithailand.org

Note: ปลายปีนี้.. ผมมีหลักสูตรที่สอดคล้องกับ Purpose ของผมเองสองหลักสูตร สนใจมาเรียนได้ หรือไม่สะดวก ผมมีบทความ มี Youtube เกี่ยวกับเรื่องที่ผมทำเต็มไปหมด ลองให้ดูใน Google ถ้าเจอตัวยินดีสอนให้ นะครับ  

1.Positive Psychology Coaching รุ่น 2 ดูได้ที่นี่ https://www.facebook.com/byAIThailand/

2. Theory U for Coach ดูได้ที่นี่  https://www.facebook.com/Theory-U-Thailand-308440079616162/

[เขมจิรา จิตตะยโศธร]

ขอบพระคุณมากๆค่ะอาจารย์ปิ๊งแว๊บเลยค่ะ ตอนนี้เจออุปสรรคของการสอนลูกพอดีเลยค่ะ เย้ๆๆๆๆ