สถานที่ๆปรากฎในคัมภีร์ชินกาลมาลีปกรณตอน. เจดีย์มหาพล วัดพระยืนจ.ลำพูนโดยอาจารย์สุภัชชา.พันเลิศพาณิชย์

สถานที่ๆปรากฎในคัมภีร์ชินกาลมาลีปกรณตอน.เจดีย์มหาพล วัดพระยืนจ.ลำพูนโดยอาจารย์สุภัชชา.พันเลิศพาณิชย์

เจดีย์มหาพล(หรือมหาพลเจดีย์) เป็นโบราณสถานตั้งอยู่ภายในวัดพระยืน บ้านพระยืน หมู่ที่ ๑ ตำบลเวียงยอง อำเภอเมือง จังหวัดลำพูน สังกัดคณะสงฆ์มหานิกายมีเนื้อที่ประมาณ ๒๙ ไร่ ๒ งาน อยู่ทางฝั่งตะวันออกของแม่น้ำกวง
เจดีย์มหาพลเป็นเจดีย์ทรวงกรวยสี่เหลี่ยม จึงเรียกกันโดยทั่วไปว่าเจดีย์เหลี่ยมและเป็นเจดีย์ยอดกุดดังกล่าวแล้ว ฐานเขียงของเจดีย์รวมทั้งเรือนธาตุมีลักษณะสี่เหลี่ยม เรือนธาตุซ้อนเรียงกัน ๕ ชั้น สอบเล็กลงตามลำดับพร้อมกับมีเจดีย์ทิศที่มุมทั้งสี่ และแต่ละชั้นจะมีซุ้มจระนำด้านละ ๓ ซุ้ม ภายในประดิษฐานพระพุทธรูปปางประธานอภัยปูนปั้น รวม ๖๐ องค์ 

จากการประมวลข้อความในยุคตำนานต่าง ๆ เช่น ตำนานชินกาลมาลีปกรณ์ ตำนาน มูลศาสนา พงศาวดารโยนก พอที่จะสันนิษฐานได้ว่า วัดพระยืนแห่งนี้ถูกสร้างขึ้นในสมัยขอ พระเจ้าอาทิตยราช กษัตริย์ธรรมิกราช ผู้ทรงสร้างพระบรมธาตุเจ้าหริภุญชัยเป็นครั้งแรก ต่อมาภายหลังได้ทรงสร้างมหาพลเจดีย์และพระอารามไว้ทางเบื้องทิศตะวันออกแห่งนครหริภุญชัย โดยได้กำลังจากกองทัพชาวละโว้ของบุตริยะอำมาตย์ที่พ่ายแพ้แก่การศึกจากกองทัพชาวละโว้มาตีหริภุญชัยซึ่งด้วยความเป็นธรรมิกราชแห่งพระเจ้าอาทิตยราชจึงทรงใช้ธรรมยุทธเข้าครองใจกองทัพละโว้ ซึ่งเป็นบ้านพ่อเมืองลูกที่มีความเกี่ยวพันกันมาให้ร่วมมือร่วมใจกันสร้างพระเจดีย์ และพระอารามแห่งนี้ 
ชินกาลมาลีปกรณ์ กล่าวถึงเจดีย์มหาพล(หรือมหาพลเจดีย์) ไว้เพียงว่า 
“เมื่อทหารพระเจ้าลวะหนีไปแล้ว พระเจ้าลวะกริ้ว จึงส่งอำมาตย์ผู้หนึ่งชื่อปุตรี มาอีกเพื่อยึดเอานครหริปุญชัยให้ได้ อำมาตย์ปุตรีมีเหล่าทหารหาญแวดล้อมออกจากเมืองลวปุระมาถึงนครหริปุญชัย หลงทางด้วยอานุภาพเทวดา ก็แตกแยกกระจัดกระจายไปคนละทิศคนละทาง ครั้งนั้น พระเจ้าทิตตะทรงทราบการมาของปุตรีอำมาตย์ จึงเสด็จออกพร้อมด้วย จุรงคพลเสนา ได้ทราบว่าพระเจ้าทิตตะเสด็จออกมา ก็ตกใจกลัวพากันหนีกระจัดกระจายไปฝ่ายพระเจ้าทิตตะมีน้ำพระทัยกรุณามาก ประทานอภัยเชลยทั้งหลายเหล่านั้น และตรัสสั่งให้เชลยเหล่านั้นสร้างเจดีย์มหาพล” 
นอกจากนี้ชินกาลมาลีปกรณ์ยังได้กล่าวถึงวัดพระยืนว่า “พระสุมนเถรได้ปฏิบัติบำรุง(บูชา) โดยความเคารพ พระเจ้ากือนาโปรดให้สร้างพระพุทธรูป ๔ องค์ ประดิษฐานไว้ในพุทธมหาวิหารซึ่งตั้งอยู่ด้านทิศตะวันออกนครหริปุญชัย เมื่อจุลศักราช ๗๓๑ (พ.ศ. ๑๙๑๓)” ซึ่งผู้แปลได้อธิบายเพิ่มเติมว่า พุทธมหาวิหารนั้นอยู่ในวัดพระยืน จังหวัดลำพูน