จากงานวิจัยชินกาลมาลีปกรณ์วัดที่ปรากฎในจังหวัดลำพูนตอน.พระธาตุเจดีย์หลวง (หรือพระธาตุหริภุญชัย) วัดพระธาตุหริภุญชัยวรมหาวิหารโดยอาจารย์สภัชชา.พันเลิศพาณิชย์

จากงานวิจัยชินกาลมาลีปกรณ์วัดที่ปรากฎในจังหวัดลำพูนตอน.พระธาตุเจดีย์หลวง (หรือพระธาตุหริภุญชัย) วัดพระธาตุหริภุญชัยวรมหาวิหารโดยอาจารย์สภัชชา.พันเลิศพาณิชย์

พระธาตุหริภุญชัยนี้ตั้งอยู่ภายในวัดพระธาตุหริภุญชัยวรมหาวิหาร ตำบลในเมือง อำเภอเมืองลำพูน จังหวัดลำพูน พระธาตุหริภุญชัยนี้ปรากฏในตำนานชินกาลมาลีปกรณ์ จามเทวีวงศ์ พงศาวดารโยนก และตำนานพระชินธาตุหริภุญชัยฉบับพื้นเมืองยุติสอดคล้องต้องกันว่า สร้างขึ้นในรัชกาลพระเจ้า อาทิตตราช ซึ่งปี พ.ศ.ที่สร้างนั้น ในพงศาวดารโยนกกล่าวว่า พ.ศ. ๑๕๘๖ หนังสือ ชินกาลมาลีปกรณ์ว่า พระเจ้าอาทิตตราชครองเมืองลำพูนในปีจุลศักราช ๔๐๙(พ.ศ.๑๕๙๐) และ เสวยราชได้ ๑๖ ปี จึงสร้างพระบรมธาตุ ตำนานมูลศาสนาว่า พระบรมธาตุผุดที่เมืองหริภุญชัย ในรัชกาลพระเจ้าอาทิตตราช ในเมื่อพระพุทธศาสนาล่วงแล้วได้ ๑,๐๐๘ ปี ดังนี้ 
การสร้างพระธาตุเจดีย์หลวง (หรือพระธาตุหริภุญชัย) ชินกาลมาลีปกรณ์กล่าวไว้ว่า 
“เมื่อพระเจ้าอาทิจจ์กำลังอาราธนาพระบรมสารีริกธาตุอยู่ ผอบทองอันพระเจ้าอโสกธรรมราชโปรดให้ทำไว้พร้อมด้วยพระบรมสารีริกธาตุ ก็ผุดขึ้นไปสูงประมาณ ๓ ศอก ด้วยเทวานุภาพ เปล่งพระฉัพพรรณรังสีลอยอยู่ ณ ที่นั้น พระราชาและชนชาวพระนครทั้งปวงเห็นปาฏิหาริย์ของพระบรมสารีริกธาตุ รู้สึกแปลกประหลาดอัศจรรย์ใจ มีความยินดียิ่งนัก ถวายสาธุการอย่างยิ่งสักการบูชาด้วยเทียนธูปของหอมพวงมาลัยและเครื่องประดับทั้งหลายสรรเสริญชมเชย ครั้งนั้นพระเจ้าอาทิจจ์ใคร่จะอัญเชิญย้ายผอบพระบรมสารีริกธาตุไปประดิษฐานที่อื่น จึงตรัสสั่งให้ขุดสถานที่นั้น ทันใดนั้นเองด้วยอานุภาพเทวดา ผอบ พระบรมสารีริกธาตุได้จมลงไปในแผ่นดินจนมองไม่เห็น พระราชทรงสักการยิ่งขึ้น อาราธนาพระบรมสารีริกธาตุอีก เมื่ออาราธนาพระบรมสารีริกธาตุด้วยประการต่างๆ พระบรมธาตุนั้นพร้อมทั้งผอบทั้งผุดขึ้นจากแผ่นดิน สูงประมาณ ๓ ศอก เปล่งพระฉัพพรรณรังสีลอยอยู่ในที่นั้น ครั้งนั้น พระราชาทรงบรรจุผอบพระบรมสารีริกธาตุที่พระเจ้าอโสกธรรมราชโปรดให้ ทำไว้ลงในสมุดอันวิจิตรด้วยรัตนะเป็นอเนกมีประการต่างๆ แล้วประดิษฐานบนแผ่นศิลาแห่งหนึ่ง โปรดให้สร้างสถูปทรงปราสาท สูง ๑๒ ศอก มี๔ เสา ประตู ๔ ด้าน พระเจ้าอโสกธรรมราชทรงเผยแพร่พระบรมธาตุไปทั่วชมพูทวีปในปีใด จากปีนั้นมาได้๑,๓๘๓ ปี เป็นปีที่พระเจ้าอาทิจจ์ทรงอภิเษกแล้วได้ ๑๖ ปี พระธาตุเจดีย์หลวงได้ปรากฏขึ้นในนครหริภุญชัย”