ทำไมเราควรให้เด็กเล่นบอร์ดเกม

เดี๋ยวนี้ ไปที่ไหนก็เจอแต่ร้านบอร์ดเกมคาเฟ่ที่เปิดให้เราชวนเพื่อนๆ และครอบครัวไปนั่งเล่นเกมในร้านได้ อยู่เต็มไปหมด โดยเฉพาะในกรุงเทพฯ ที่น่าจะมีร้านบอร์ดเกมอยู่มากกว่า 30 ร้าน นอกจากนี้เรายังสามารถซื้อบอร์ดเกมจากร้านหนังสือทั่วไปได้อีกด้วย หลายคนคงมีคำถามนะคะว่า แล้วบอร์ดเกมมันคืออะไร? 

บอร์ดเกม คือ เกมที่มีกระดานเป็นองค์ประกอบ ส่วนที่ทำให้เกมแต่ละเกมแตกต่างกันขึ้นอยู่กับ กฎวิธีการเล่น และเนื้อเรื่องของเกมนั้นเอง ซึ่งบอร์ดเกมนั้นมีมาบนโลกนี้ตั้งแต่ยุคอียิปห์โบราณกันเลยทีเดียว โดยนักประวัติศาสตร์คาดว่าการเล่นบอร์ดเกมในยุคโบราณเป็นการฝึกซ้อมการวางกลยุกต์การรบ ในปัจจุบันนี้มีหลายเกมเช่นกันที่เป็นลักษณะนี้ เช่น หมากรุกจากหลากปลายประเทศ ไม่ว่าจะเป็นฝรั่ง ไทย จีน และญี่ปุ่น จะเห็นได้ว่าการเล่นบอร์ดเกมนั้น จริงๆ แล้วไม่ใช่เรื่องเล่นๆ เลย เพราะเหล่าผู้ที่เล่นต่างก็ทำไปเพื่อขัดเกลาความคิดให้เฉียบคม

ภาพ: เซเนต (Senet) จากหลุมพระศพราชินีเนเฟอติติ ©The Yorck Project (2002)/DIRECTMEDIA Publishing

บอร์ดเกมในยุคปัจจุบัน แตกต่างจากยุคก่อนอย่างไร เพราะบอร์ดเกมแบบหมากกระดานนั้นมีผู้เล่นได้เพียงแค่สองคน และมักเน้นเรื่องของการสู้รบเชิงศึก ซึ่งไม่ค่อยตรงกับสังคมในปัจจุบัน จึงได้มีการพัฒนาวิธีการเล่นแบบใหม่ๆ ที่คนสามารถเข้าถึง หรืออินกับเรื่องราวของเกมได้มากกว่า เกมในยุคปัจจุบันจึงเน้นไปที่การเล่นกับกลุ่มครอบครัวและเพื่อนๆ สามารถเล่นร่วมกันได้ตั้งแต่ 2 คนไปจนถึง 10 คน (บางเกมก็สามารถเล่นได้มากว่า 30 คนเมื่อนำหลายๆ กล่องมาเล่นร่วมกัน) นอกจากนี้เนื้อเรื่องของเกมยังมีความหลากหลายตามความสนใจของผู้เล่น ตั้งแต่เรื่องราวของยุคเกษตร ยุคล่าอาณานิคม ยุคอุตสาหกรรม ยุคสงครามโลก จนถึงยุคปัจจุบัน

ภาพ: เกมเศรษฐี (Monopoly) ©jack61/Boradgamegreek

ทำไมบอร์ดเกมถึงเป็นที่นิยมในปัจจุบัน โดยเฉพาะกับคนรุ่นใหม่

จริงๆ แล้วบอร์ดเกมเคยได้รับความนิยมอย่างมากในช่วง 20 - 30 ปีก่อน แทบทุกบ้านต่างมีเกมเศรษฐีเล่นกัน ทุกครั้งที่ญาติๆ มารวมตัวกันก็จะนำเกมนี้ออกมาเล่น เป็นช่วงเวลาที่เด็กและผู้ใหญ่ต่างล้อมวงพูดคุยและมีความสุขร่วมกัน แต่เมื่อเทคโนโลยีพัฒนาจนมีคอมพิวเตอร์และอินเตอร์เนต โดยเฉพาะการมีสมาร์ทโฟน ทำให้แม้เราจะนั่งอยู่ด้วยกันแต่ก็เหมือนไม่ได้อยู่ด้วยกันเพราะทุกคนต่างก้มหน้าก้มตาอยู่กับโลกส่วนตัวของตัวเอง บอร์ดเกมจึงกลายมาเป็นสิ่งเติมเต็มที่ทำให้ทุกคนวางโทรศัพท์มือถือลง แล้วมานั่งล้อมวงพูดคุยกันอีกครั้ง เพราะอย่างไรมนุษย์เราก็ต้องการการมีปฏิสัมพันธ์กับคนจริงๆ มากกว่าอุปกรณ์อิเล็กทรอนิก ผสมกับเด็กในยุค 20 - 30 ปีก่อน ได้เติบโตมาเป็นผู้ใหญ่ในวันนี้ ซึ่งพวกเขาต่างโหยหาช่วงเวลาดีๆ ในวัยเด็กที่ทุกคนได้นั่งล้อมวงเล่นเกมด้วยกัน จึงไม่แปลกที่ปัจจุบันคนรุ่นใหม่จึงนิยมการนั่งเล่นบอร์ดเกมกัน

ปัจจุบันนี้ มีการพบเด็กที่มีปัญหาด้านพัฒนาการโดยเฉพาะด้านสังคมมากขึ้น เกิดจากการที่พ่อแม่เลี้ยงลูกด้วยสมาร์ทโฟนเพราะสามารถทำให้เด็กไม่งอแงและมีเวลาส่วนตัว นักจิตแพทย์เด็กและวัยรุ่นหลายท่านต่างออกมาให้แนะนำว่าการทำแบบนี้ส่งผลในระยะยาวกับเด็กมาก โดยเฉพาะด้านพัฒนาการด้านสมองและความสัมพันธ์กับพ่อแม่เอง บอร์ดเกมจึงถือเป็นทางเลือกหนึ่งที่ผู้ปกครองและคุณครูสามารถนำมาใช้เพื่อเสริมพัฒนาการการเรียนรู้ของเด็กได้เป็นอย่างดี

ข้อดีของบอร์ดเกมต่อการเรียนรู้ของเด็ก

1. ทำให้เด็กไม่หมกมุ่นอยู่กับอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกเหล่านั้น แล้วมาใช้เวลากับครอบครัวหรือเพื่อนมากขึ้น และการเล่นบอร์ดเกมยังช่วยสร้างสมาธิที่ดีด้วย เพราะในหนึ่งเกมจะต้องใช้เวลาอย่างน้อย 15 - 30 นาที กว่าเกมจะจบ ซึ่งพ่อแม่สามารถสร้างเงื่อนไขได้ว่าอย่างน้อยต้องเล่นให้จบเกม 
2. บอร์ดเกมส่วนมากมักเป็นเกมที่ต้องวางแผนการเล่น ทำให้เด็กได้ฝึกฝนทักษะการคิด วิเคราะห์ และวางแผน เป็นการฝึกสมองที่ดีและสนุกอีกด้วย และในแต่ละเกมยังมีการจำลองเรื่องราวที่หลากหลาย ซึ่งเด็กๆ จะได้สมมติบทบาทเพื่อทำภารกิจที่แตกต่างกัน เช่น เกม The Settlers of Catan ก็จะได้สวมบทบาทเป็นผู้บุกเบิกดินแดนใหม่ที่จะต้องเกมเกี่ยวทรัพยากร และเปลี่ยนทรัพยากรกับผู้อื่น และสร้างเมืองเพื่อเก็บคะแนน หรือเกมเศรษฐีแสนคลาสสิคที่เด็กๆ จะได้สวมบทบาทเป็นนักลงทุนด้านอสังหาที่ต้องเลือกซื้อที่ดิน สร้างโรงแรมและเก็บค่าเช่ามาลงทุนเพิ่มนั่นเอง ความหลากหลายของเนื้อเรื่องเกมต่างๆ ทำให้เด็กๆ สามารถเรียนรู้ศาสตร์ความรู้หลายสายได้อย่างสนุกสนาน
3. การมีน้ำใจนักกีฬา รู้แพ้-รู้ชนะ ในการเล่มเกมแต่ละครั้งมักมีการแข่งขันหาผู้ชนะเสมอ แต่หากจะเล่นให้สนุกนั้นทุกคนที่เล่นจะได้รู้และเข้าใจว่า ทุกคนสามารถแพ้ได้ และไม่เก็บความผิดหวังนี้มาเป็นอารมณ์ แพ้ก็แพ้เพียงแต่ในเกม เริ่มเกมใหม่ก็แข่งขันกันใหม่ ซึ่งเราสามารถสอนให้เด็กเห็นได้ว่าการพ่ายแพ้ไม่ได้แย่มากมายนัก แถมเรายังสามารถเรียนรู้สิ่งต่างๆ ได้จากการแพ้อีกด้วย เราควรชวนเด็กคิดทุกครั้งว่าทำไมการเล่นรอบนี้ถึงแพ้ เป็นเพราะเราเล่นผิด หรือเพื่อนของเราเล่นได้ดีกว่า แล้วเพื่อนเราทำอย่างไรจึงชนะ การถามคำถามเหล่านี้จะทำให้เด็กได้พัฒนาความคิดที่เหนือไปกว่าความสนุก และเราควรย้ำกับเด็กในเรื่องของการโกงว่าเป็นสิ่งไม่ดี เด็กไม่ควรภูมิใจกัยชัยชนะของตนเองหากได้มาจากการโกง และเด็กๆ จะไม่สามารถเรียนรู้และพัฒนาการเล่นได้เลยหากมีการโกงเกิดขึ้น เพราะสุดท้ายแล้วหลังเล่นเกมจบไม่ว่าจะชนะหรือแพ้ เราก็ไม่ได้มีรางวัลอะไรให้
4. ฝึกฝนภาษาอังกฤษ โดยเราสามารถเริ่มต้นจากเกมที่ใช้ภาษาไม่เยอะเพื่อให้เด็กๆ ค่อยๆ จดจำคำศัพท์ที่เห็นทีละน้อย แล้วพัฒนาไปสู่เกมที่ใช้ภาษามากขึ้น ภาษาอังกฤษที่พบในเกมจะแบ่งเป็นสองส่วนคือ ภาษาเกมที่ใช้อธิบายการเล่นมักเป็นคำศัพท์ที่ไม่ยาก และเจอซ้ำได้บ่อย กับภาษาของเนื้อเรื่องเกม ที่เป็นคำศัพท์เฉพาะในด้านต่างๆ เช่น เกมเกี่ยวกับการเงินก็จะเจอศัพท์ทางการเงิน เกมเกี่ยวกับการค้าขายก็จะเจอคำศัทพ์ด้านการค้า เมื่อเด็กๆ ได้เล่นเกมไประยะหนึ่งแล้วจะสามารถแยกแยะได้เองว่าส่วนใดคือภาษาเกมที่เด็กจะได้เรียนรู้เรื่องรูปประโยคและภาษาเนื้อเรื่องที่เด็กจะได้เรียนรู้คำศัพท์ใหม่ๆ

ลองเปิดใจ แล้วมานั่งล้อมวงเล่นบอร์ดเกมกันนะคะ ในบทความต่อๆ ไปโบจะรีวิวบอร์ดเกมที่เคยเล่นมาว่าสามารถนำไปสอนในเรื่องอะไรได้บ้าง