สูงวัยลั้นลาชีวาเปี่ยมสุขที่เมืองจัง

        กลิ่นไอของสมุนไพรบ้านๆ อย่างตะไคร้ ไพล ใบมะกรูด ที่คละคลุ้งไปทั่วบริเวณศาลาอเนกประสงค์ กลางหมู่บ้านเมืองหลวง หมู่ 4 ต.เมืองจัง อ.ภูเพียง จ.น่าน เร่งเร้าให้ผู้สูงอายุหลายคนเดินเข้ามารวมตัวกันก่อนเวลาออกกำลังกาย เพื่อจะได้มีเวลาแช่มือ แช่เท้า ในน้ำสมุนไพรก่อนเริ่มต้นรำวงย้อนยุค

          หมู่บ้านเมืองหลวงมีทั้งหมด 162 หลังคาเรือน ประชากร 620 คน  เป็นผู้สูงอายุและผู้พิการ 105 คน ในจำนวนนี้ติดเตียง 5 คน ติดบ้าน 8 คน หลายคนเป็นโรคความดันโลหิตสูงและเบาหวาน

            เมื่อสำรวจลึกลงไปก็พบว่าผู้สูงอายุไม่ค่อยมีความสุขในชีวิตประจำวัน ตื่นเช้าลูกหลานมักจะออกจากบ้านไปเรียนหนังสือและทำงาน ทอดทิ้งให้ผู้สูงวัยอยู่บ้านตามลำพัง ตอนเย็นเมื่อลูกหลานกลับบ้าน ก็มีกิจกรรมร่วมกันในครอบครัวค่อนข้างน้อย ทั้งส่วนใหญ่ยังมีปัญหาด้านสุขภาพที่ทรุดโทรม

          แสวง ใจเดช ประธานกลุ่มผู้สูงอายุ และประธานโครงการสร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุในชุมชนบ้านเมืองหลวง เล่าว่า จากสภาพปัญหาที่พบทำให้เขาตัดสินใจเข้าร่วมกับทางนักพัฒนาชุมชน อบต.เมืองจัง ที่เข้ามาชักชวนให้เข้าร่วมโครงการของสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) และได้หารือกับแกนนำกลุ่มผู้สูงอายุ จึงเห็นพ้องต้องกันว่าถ้าอยากให้ผู้สูงอายุมีความสุข ไม่เครียด ไม่อยู่แต่ภายในบ้าน และขจัดปัญหาโรควิตกจริต โรคซึมเศร้าต่างๆ ต้องมีกิจกรรมที่ดึงดูด และเป็นประโยชน์ เหมาะสมกับผู้สูงอายุ

            “ตอนแรกไม่ค่อยยอมออกบ้านมาร่วมกิจกรรม ครั้งแรกสุดจึงมีแต่แกนนำ 2 คน กระทั่งถูกกระตุ้น เชิญชวนถึงบ้าน จึงได้มาออกกำลังกายร่วมกัน 3 วันต่อสัปดาห์ คือทุกวันจันทร์ อังคาร พุธ เวลา 16.00-17.00 น. โดยภายหลังมีขาประจำประมาณ 40-50 คน และส่วนใหญ่อายุ 70-80 ปีแล้ว ส่วนวัย 60 ปีเศษ ยังออกไปทำงานอยู่ ไม่ค่อยมีเวลามาร่วมมากนัก” ประธานโครงการ เล่าถึงรายละเอียด

          สำหรับกิจกรรม มีรำวงย้อนยุค แช่มือแช่เท้าด้วยสมุนไพร โยนเปตอง บางครั้งก็มีต้มสมุนไพรแจกจ่ายกัน ทำให้ผู้มาร่วมกิจกรรมมีความสุข ความรื่นเริง ผ่อนคลายจากความเครียด สุขภาพก็แข็งแรงขึ้น โดยพบว่าผู้สูงวัยกระตือรือร้นที่จะออกจากบ้านก่อนเวลานัดรำวงย้อนยุค เพื่อมาแช่น้ำสมุนไพรที่มีส่วนผสมของไพล (ปูเลย) ขมิ้นชัน รางจืด ใบเปล้าน้อย ใบเปล้าหลวง ใบหรือลูกมะกรูด ใบส้มป่อย ผักกาดน้ำ (หญ้าเอ็นยืด) ต้มในหม้อดินแบบดั้งเดิม แก้ปวดเมื่อยร่างกาย สุขภาพมือเท้าดี ผ่อนคลายจากอาการเส้นยึด เส้นตึง ลดอาการปวด ชา

            เคล็ดลับอยู่ที่การแช่มือ แช่เท้า ในน้ำสมุนไพรต้มอุ่นๆ 3 นาที แล้วพัก 1 นาที ทำวนซ้ำกันไป 3 หน รวม 12 นาที คนที่เคยปวดหรือชาบริเวณมือและเท้า ก็ค่อยๆ หายจากอาการดังกล่าว ทั้งนี้ต้องระวังอย่าแช่นานเกินไป มิฉะนั้นพิษที่ถูกขับออกจากตัว จะย้อนกลับเข้าหาร่างกายอีก

พอแช่มือแช่เท้าเสร็จ ก็จะร่วมกิจกรรมออกกำลังกาย ซึ่งผู้ชายส่วนใหญ่เลือกโยนลูกเปตอง แต่ผู้หญิงเลือกรำวงย้อนยุค มีผู้ชายเพียงบางส่วนที่ร่วมทำกิจกรรมทั้ง 2 อย่าง หากก่อนที่ออกกำลังกายจะมีอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) กับทางเจ้าหน้าที่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลเมืองจัง มาช่วยวัดความดันโลหิตทุกครั้ง ป้องกันผลกระทบที่จะเกิดกับผู้สูงอายุ ในกรณีที่มีความดันโลหิตสูง หรือต่ำผิดปกติ

ยอดหล้า คำนาน อายุ 66 ปี แกนนำโครงการ เล่าว่า การได้ออกมาทำกิจกรรมร่วมกันสัปดาห์ละ 3 วัน ทำให้ผู้สูงอายุมีชีวิตชีวามากขึ้น สนุกสนาน ลดความเครียดทั้งทางร่างกายและจิตใจ เดิมเคยมีอาการปวดแข้งปวดขา เมื่อมาออกกำลังกาย และแช่มือแช่เท้า มีเหงื่อออก ก็ทำให้ร่างกายผ่อนคลาย อาการเจ็บปวดก็ลดลง กินยาน้อยลง ทั้งยอนนอนหลับสบาย

ตอนแรกชาวบ้านรำวงไม่เป็น ต้องหาวิทยากรมาสอน และอัดวิดีโอท่ารำต่างๆ มาเรียนรู้ร่วมกัน เดี๋ยวนี้พอเปิดเพลง และมีเสียงดนตรีสดคือกลองประกอบ ทุกคนก็รำได้โดยอัตโนมัติ ไม่มีอาการเคอะเขิน มีแต่รอยยิ้ม และเสียงหัวเราะตลอดเวลา

ด้าน วรายุทธ วุฒิ นักพัฒนาชุมชน อบต.เมืองจัง บอกว่า ความเข้มแข็งของกลุ่มผู้สูงอายุ หมู่ 4 ทำให้กิจกรรมเกิดการต่อยอด ไม่ใช่เพียงการนัดหมายมาออกกำลังกายของผู้สูงอายุในช่วงเย็นของต้นสัปดาห์ แต่ยังมีการถ่ายทอดภูมิปัญญาสู่ลูกหลาน รวมกลุ่มกันทำยาหม่อง ลูกประคบ  สร้างความสุข ความภาคภูมิใจให้กับทุกคนเป็นอย่างยิ่ง ที่กิจกรรมมีประโยชน์และคุณค่าต่อตนเอง ชุมชน กระทั่งคนติดบ้าน เมื่อเพื่อนบ้านชักชวนให้ออกมาร่วมกิจกรรมได้ครั้งหนึ่ง ก็อยากจะมาอีกเรื่อยๆ

ในปี 2561 ประเทศไทยมีประชากรผู้สูงอายุมากถึง 1 ใน 5 ของประชากรทั้งหมด ถือว่ามากกว่าประชากรเด็ก การเตรียมความพร้อม และสร้างเสริมสุขภาพให้แข็งแรงทั้งทางกายและใจจึงนับเป็นเรื่องสำคัญ ที่จะทำให้สังคมสามารถรับมือ และพร้อมเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุอย่างสมบูรณ์ในอีก 3 ปีข้างหน้า