สันติศึกษาเพื่อทุกคน

การสนทนาในวงอาหารเที่ยงของคณะกรรมการรางวัลนานาชาติ มูลนิธิรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล เมื่อวันที่ ๑๘ ตุลาคม ๒๕๖๑  ที่ร้านอาหาร นอร์มังดี กริล โรงแรมโอเรียนเต็ล    ศ. นพ. ไกรสิทธิ์ ตันติศิรินทร์ ในฐานะนายกสภามหาวิทยาลัยมหิดล เอ่ยถึงสถาบันสันติศึกษาของมหาวิทยาลัยมหิดล    และถามศาสตราจารย์ อารอน เชเช็นเนเวอร์ กรรมการจากประเทศอิสเรล (ท่านเป็นผู้ได้รับรางวัลโนเบล สาขาเคมี) ขอคำแนะนำเรื่องสันติศึกษา  

ศ. อารอนบอกว่า ต้องขจัดการคลั่งลัทธิ (fundamentalism) ที่เป็นต้นเหตุของความรุนแรง ให้ได้    ตนชอบไปทำงานด้านการศึกษา    ไปพูดสร้างแรงบันดาลใจให้แก่นักเรียนมัธยม    เน้นพูดเรื่องการเติบโตสู่ความเป็นมนุษย์         

ทำให้ผมเสนอว่า สถาบันสันติศึกษา ควรเน้นทำงานสันติภาพเพื่อคนทุกคน (Peace for All)    ไม่ใช่สันติภาพเฉพาะเพื่อบางสถานการณ์ หรือเพื่อสถานการณ์พิเศษ เท่านั้น  (Peace for Few)   

การปลูกฝังพลเมืองให้เป็นผู้ใฝ่สันติภาพ ต้องเริ่มตั้งแต่อยู่ในครรภ์มารดา     เพราะหากมารดามีความเครียดเรื้อรังจากสาเหตุใดสาเหตุหนึ่ง   ระบบ HPA Axis ของสมองจะปิด ทำให้การพัฒนา EF (Executive Function) เกิดยาก หรืออ่อนแอ (๑)    และหลังคลอดในช่วงวัยเด็กเล็ก และวัยรุ่น ต้องมีการพัฒนา EF ให้เข้มแข็ง (๒)    และในกระบวนการเลี้ยงดูในครอบครัว ในศูนย์เด็กเล็ก  และในระบบการศึกษานอกจากพัฒนา EF แล้ว  ต้องพัฒนาทักษะปฏิสัมพันธ์ทางสังคม    โดยเฉพาะความยอมรับ หรือเคารพความแตกต่าง    และความสามารถในการมองเรื่องราวต่างๆ จากหลายมุม    

กล่าวอย่างสรุปที่สุดคือ การศึกษาต้องเน้นการเอื้อให้เด็กบรรลุ ทักษะแห่งศตวรรษที่ ๒๑ (๓)     ไม่ใช่หลงเน้นสอนวิชาความรู้  

สถาบันสันติศึกษาจึงควรทำวิจัย ว่าการศึกษาไทยในปัจจุบันทำหน้าที่สร้างพลเมืองที่จิตใจใฝ่สันติแค่ไหน    ควรปรับปรุงตรงไหน อย่างไร   และควรร่วมมือกับโรงเรียนจำนวนหนึ่งทำวิจัยเพื่อพัฒนาวิธีการที่ถูกต้อง    และวัดผลสำเร็จในระยะยาว ในลักษณะของ longterm cohort study    

วิจารณ์ พานิช

๑๘ ต.ค. ๖๑