ชีวิตที่พอเพียง : 3146. เสพติดผลิตภัณฑ์

หนังสือ  Hooked : How to Build Habit-Forming Products โดย Nir Eyal  เขียนแนะนำผู้ประกอบการเรื่องวิธีพัฒนาผลิตภัณฑ์ที่คนใช้แล้วติด 

ผู้บริโภคอย่างเราต้องรู้เท่าทัน

เขาบอกว่าวงจรเสพติดผลิตภัณฑ์มี ๔ ขั้นตอน  (๑) ตัวกระตุ้นจากภายนอก ให้อยากลอง  (๒) ลงมือดำเนินการเพื่อเข้าใช้ผลิตภัณฑ์  (๓) เกิดความพอใจ  (๔) มีการลงทุนเพื่อใช้อีก เช่นซื้อบริการ/ผลิตภัณฑ์  สมัครเป็นสมาชิก

วงจรนี้จะเสริมแรงขึ้นเรื่อยๆ จนในที่สุดขั้นตอนที่ ๑  กลายเป็นความเคยชิน หรือแรงกระตุ้นจากภายในตัวเราเอง    ก็กลายเป็นนิสัย ขาดไม่ได้  

ผู้ผลิตจำหน่ายจึงต้องหาวิธีสร้างแรงกระตุ้นภายนอกมายั่วยวนให้อยากลอง    และนักการตลาดก็ใช้กโลบายนี้   

เมื่อเกิดแรงกระตุ้นจากภายในมาทดแทนแรงกระตุ้นภายนอก ก็เท่ากับเสพติด หรือกลายเป็นนิสัย แล้ว   

เขาบอกว่า แรงกระตุ้นภายในมักเป็นอารมณ์ด้านลบ เช่น ความเบื่อ  ความกลัว  ความเครียด   อารมณ์เหล่านี้จะกระตุ้นพฤติกรรมแบบที่ยับยั้งยาก (impulse) ให้เสพ   และเมื่อเสพจนติดแล้ว   การเสพติดนั้นจะเปลี่ยนจิตใจหรือกระบวนทัศน์ของเราด้วย   

หนังสือเล่มนี้มีเป้าหมายหลักแนะนำผู้ทำธุรกิจ    เขาจึงบอกว่า ต้องทำธุรกิจอย่างมีจรรยาบรรณหรือคุณธรรม    ไม่หลอกลวงผู้เสพ    โดยให้ถามคำถามหลัก ๒ คำถาม ว่า  (๑) ตนเองจะใช้ผลิตภัณฑ์นั้นเป็นประจำหรือไม่  (๒) ผลิตภัณฑ์นั้นช่วยให้ชีวิตของผู้ใช้ดีขึ้นอย่างคุ้มค่าหรือไม่   หากคำตอบคือ ไม่ ทั้งสองคำถาม    การตลาดเพื่อขายสินค้านั้นน่าจะเป็นการหลอกลวง    ผิดศีลธรรม 

เพื่อใช้ Hook Model ทำธุรกิจ    ผู้นั้นต้องรู้จักสินค้าของตนเป็นอย่างดี  และรู้จักความต้องการของลูกค้าเป็นอย่างดีด้วย    และผลิตภัณฑ์ต้องสนองความต้องการของลูกค้าเป็นอย่างดี   

ที่จริงคนเราควรรู้จักวิธีสร้างนิสัยหรือการปฏิบัติจนเคยชิน ที่เป็นนิสัยที่ดีต่อตัวเรา เช่นออกกำลังกายสม่ำเสมอ  กินอาหารที่ดีต่อสุขภาพ  ใช้ dental floss หลังอาหารทุกมื้อ   เคล็ดลับมีนิดเดียว คือ ให้ทำบ่อยๆ จนในที่สุดกลายเป็นความเคยชิน  

Nir Eyal พูดเรื่องหนังสือเล่มนี้ ที่ (๑)  

วิจารณ์ พานิช

๗ มี.ค. ๖๑