การสร้างเสริมสุขภาพ (7): เรื่องอุบัติเหตุทางถนน

อุบัติเหตุทางถนนเป็นตัวอย่างสำคัญของปัจจัยกำหนดสุขภาพด้านสภาพแวดล้อมทางกายภาพ แม้ว่าพฤติกรรมของคนจะมีส่วนร่วมด้วยอยู่มากก็ตาม

อุบัติเหตุทางถนนเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับที่ 9 ของโลก แต่สำหรับกลุ่มอายุ 15-29 ปีเป็นสาเหตุอันดับ 1 ทีเดียว สมัชชาใหญ่องค์การสหประชาชาติจึงมีมติเมื่อ พ.ศ. 2553 เรื่องทศวรรษแห่งความปลอดภัยทางถนน (2554-2563) โดยมีเป้าหมายที่จะลดอัตราการเสียชีวิตจากอุบัติเหตุทางถนนให้เหลือต่ำกว่า 10 ต่อประชากรหนึ่งแสนคน (ข้อมูลล่าสุดของประเทศไทยอยู่ที่ 36.2 ต่อประชากรหนึ่งแสน และยังไม่มีท่าทีว่าจะลดลง) หลังจากนั้นก็มีรายงานการติดตามผลงานทุกสามปี ฉบับล่าสุดคือ WHO Status Report on Road Safety 2015   มีข้อมูลที่ควรสนใจดังนี้

ตัวเลขผู้เสียชีวิตจากอุบัติเหตุทางถนนทั่วโลก 1.25 ล้านคนต่อปีในปี 2556 คงระดับนี้มาตั้งแต่ปี 2550  ทั้งๆที่จำนวนยานพาหนะและจำนวนคนเพิ่มมากขึ้นอย่างต่อเนื่อง อัตราการเสียชีวิตก็ไม่เพิ่มสูงขึ้นอย่างที่คาดไว้  แสดงว่าอย่างน้อยปัญหานี้ก็ป้องกันได้ แม้จะยังสูงมากอยู่

พฤติกรรมของคนใช้ถนนเป็นองค์ประกอบที่สำคัญของระบบความปลอดภัย การมีกฏหมายและการบังคับใช้กฏหมายเพื่อเปลี่ยนพฤติกรรมที่เป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญ ได้แก่ การใช้ความเร็ว การดื่มแล้วขับ การไม่สวมหมวกนิรภัย การไม่คาดเข็มขัดนิรภัย และการไม่ใช้ที่นั่งสำหรับเด็กเล็ก พบว่ามี 17 ประเทศใช้มาตรการเหล่านี้เพิ่มขึ้น แต่ยังมีปัญหาเรื่องการบังคับใช้กฎหมาย (รวมทั้งประเทศไทย)

การออกแบบโครงสร้างถนนส่วนมากยังไม่ได้คำนึงถึงผู้ใช้ถนน ประเภทคนเดินถนน คนขับขี่จักรยานและจักยานยนต์ ทั้งๆที่ครึ่งหนึ่ง (สำหรับประเทศไทยมากถึง ร้อยละ 83)  ของผู้เสียชีวิตอยู่ในกลุ่มนี้ 

ยานพาหนะในประเทศพัฒนาแล้วมีความปลอดภัยเพิ่มขึ้น แต่ในกลุ่มประเทศรายได้ปานกลาง (ประเทศไทยอยู่ในกลุ่มนี้) และรายได้ต่ำ ยังคงไม่ได้มาตรฐานความปลอดภัยขั้นต่ำ

สรุปว่า มีเรื่องที่ต้องช่วยกันทำอีกมาก

อำนาจ ศรีรัตนบัลล์

6 ธ.ค. 60