III. ສົນທິສັນຍາ​ສາກົນ​ວ່າ​ດ້ວຍ​ການ​ລົບ​ລ້າງ​ທຸກ​ຮູບ​ການ​ຈໍາ​ແນ​ກຕໍ່​ແມ່ຍິງ, (Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination - CERD)

3.1. ຄວາມໝາຍຂອງການຈໍາແນກຕໍ່ແມ່ຍິງ

“ການຈໍາແນກແມ່ຍິງ” ໝາຍເຖິງທຸກການແບ່ງແຍກ ການກີດກັ້ນບໍ່ໃຫ້ເຂົ້າຮວ່ມ ຫ໌ື ການຈໍາກັດໂດຍເຫດຜົນທາງເພດ, ຊຶ່ງມີຜົນ ຫຼື ມີຈຸດປະສົງແຕະຕ້ອງ ຫຼືປະຕິເສດການຮັບຮູ້ ການຊົມໃຊ້ ຫຼື ການປະຕິບັດສິດທິມະນຸດແລະ ອິດສະຫຼະພາບພຶ້ນຖານ ຂອງແມ່ຍິງໃນດ້ານການເມືອງ, ເສດຖະກິດ, ສັງຄົມ, ວັດທະນະທໍາ, ພົນລະເຮືອນ, ແລະ ດ້ານອື່ນໆໂດຍບໍ່ຖຶວ່າ ຈະເປັນໂສດ ຫຼື ບໍ່ກໍຕາມແລະ ບົນພີື້ນຖານຄວາມສະເໝີພາບຂອງຍິງແລະ ຊາຍ[1]

3.2. ຄວາມສໍາຄັນຂອງສົນທິສັນຍາສາກົນວ່າດ້ວຍການລົບລ້າງທຸກຮູບການຈໍາແນກຕໍ່ແມ່ຍິງ

ໃນການການລົບລ້າງ ລະບອບ ອາປາເທດ, ທຸກຮູບການຂອງ ລັດທິແບ່ງແຍກເຊື້ອຊາດ ການຢຶດຄອງແລະ ການຄອບງໍາ ຂອງຕ່າງປະເທດ ການແຊກແຊງເຂົ້າໃນວຽກງານພາຍໃນ ຂອງລັດອື່ນນັ້ນ ມີຄວາມຈໍາເປັນຢ່າງຍິງ ຕໍ່ການຊົມໃຊ້ສິດຢ່າງເຕັມສວ່ນ ຂອງ ຍິງແລະ ຊາຍ, ການເພີ່ມທະວີ ສັນຕິພາບແລະ ຄວາມໝັ້ນຄົງສາກົນ ການຜອ່ຍຄ້າຍຄວາມເຄັ່ງຕຶງ ລະຫວ່າງປະເທດ, ການຮວ່ມມື້ກັນ ລະຫວ່າງລັດໂດຍບໍ່ຈໍ່າແນກລະບອບສັງຄົມແລະເສດຖະກິດ ການຫຼຸດຜອ່ນອາວຸດແບບທົ່ວໄປແລະແບບສີ້ນເຊີງໂດຍສະເພາະແມ່ນການຫຼຸດຜອ່ນອາວຸດນີວເຄຼຍ ພາຍໃຕ້ການກວດກາຢ່າງເຂັ້ມງວດແລະ ມີປະສິດຕິພາບ ຂອງ ສາກົນ, ການຢືນຢັນເຖິງຫຼັກການແຫ່ງຄວາມຍຸດຕິທໍາ, ສະເໝີພາບແລະ ຕ່າງຝ່າຍຕ່າງໄດ້ຮັບຜົນປະໂຫຍດໃນການພົວພັນ ລະຫວາງປະເທດແລະການປະຕິບັດສິດ ຕັດສິນບັນຫາດ້ວຍຕົວເອງແລະ ສິດໄດ້ຮັບເອກກະລາດຂອງປະຊາຊົນ ທີ່ຕົກຢູ່ໃຕ້ການຄອບງໍາຂອງ ພວກລ່າເມືອງຂື້ນແລະ ການຢຶດຄອງ ຂອງ ຕ່າງຊາດ ພ້ອມທັງການເຄົາຮົບອະທິປະໄຕແຫ່ງຊາດແລະ ຜືນແຜ່ນດິນອັນຄົບຖວ້ນນັ້ນ ຈະສົ່ງເສີມການພັດທະນາແລະ ຄວາມກ້າວໝ້າທາງສັງຄົມແລະ ຈາກນັ້ນ ກໍ່ຈະປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນການສ້າງຄວາມສະເໝີພາບ ອັນເຕັມສ່ວນລະຫວ່າງ ຍິງແລະ ຊາຍ, ໃນການພັດທະນາ ຢ່າງເຕັມສ່ວນແລະ ຄົບຖວ້ນ ຂອງປະເທດໝື່ງ ຄວາມຢູ່ດີ-ກີນດີ ຂອງໂລກແລະ ອຸດົມຄະຕິສັນຕິພາບ ຮຽກຮອງໃຫ້ມີການເຂົ້າຮວ່ມ ຂອງແມ່ຍິງຫຼາຍທີ່ສຸດ ດ້ວຍເງືອນໄຂທີ່ສະເໝີພາບ ກັບເພດຊາຍໃນທຸກຂົງເຂດວຽກງານ, ການປະກອບສ່ວນອັນໃຫ່ຍຫຼວງ ຂອງແມ່ຍິງເຂົ້າໃນການຢູ່ດີ-ກີນດີ ຂອງຄອບຄົວແລະໃນການພັດທະນາສັງຄົມເຊິງຜ່ານມາບໍ່ໄດ້ຖຶກຍອມຮັບນັບຖຶຢ່າງເຕັມສ່ວນ ຄວາມສໍາຄັນທາງດ້ານສັງຄົມຂອງຄວາມເປັນແມ່ແລະ ບົດບາດຂອງພໍ່ແມ່ໃນຄອບຄົວແລະໃນການລ້ຽງດູລູກແລະເຫັນໄດ້ວ່າບົດບາດຂອງແມ່ຍິງໃນການໃຫ້ກໍາເນີດນັ້ນ ບໍ່ຄວນເປັນພື້ນຖານຂອງການຈໍາແນກແຕ່ວ່າການລ້ຽງດູລູກນັ້ນ ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການແບ່ງຄວາມຮັບຜິດຊອບ ລະຫວາງຍິງແລະ ຊາຍແລະ ທົ່ວສັງຄົມ, ບົດບາດແບບເກົ່າຂອງ ທັງ ຍິງແລະ ຊາຍ ຢູ່ໃນຄອບຄົວແລະ ສັງຄົມ ຈະຕ້ອງມີການປ່ຽນແປງເພື່ອບັນລຸເຖິງຄວາມສະເໝີພາບ ຍ່າງເຕັມສ່ວນ ລະຫວາງຍິງແລະ ຊາຍ, ແລະບັນດາລັດພາຄີຍັງໄດ້ໃຫ້ຄໍາໝັ້ນສັນຍາຈະປະຕິບັດບັນດາຫຼັກການ ທີ່ໄດ້ລະບຸໄວ້ໃນຖະແຫຼງການ ວ່າດວ້ຍການຈໍາກັດການຈໍາແນກແມ່ ຍິງແລະເພືອຈຸດປະສົງດັ່ງກ່າວນັ້ນ ຈື່ງໄດ້ຕັດສິນໃຈເອົາມາດຕະການທີ່ຈໍາເປັນ ສໍາລັບການກໍາຈັດການຈໍາແນກແລະ ສະແດງອອກໃນທຸກຮູບການ.

3.3. ຫຼັກການທີ່ສໍາຄັນຂອງສົນທິສັນຍາ ຊີດໍ

ສົນທິສັນຍາວ່າດວ້ຍການກໍາຈັດການຈໍາແນກແມ່ຍິງໃນທຸກຮູບການແມ່ນໄດ້ກໍານົດຫຼັກການທີ່ສໍາຄັນດັ່ງນີ້:

ກ. ຫລັກການ ສິດສະເໜີພາບຕາມເນື້ອຫາ ( Substantive Equality ) ສິດສະເໝີພາບລະຫວ່າງແມ່ຍິງ ແລະ ຜູ້ຊາຍ ມີຢູ່ໃນທາງກົດໝາຍ ( ນິຕິໃນ, de jure ) ແລະ ໃນທາງປະຕິບັດ( ພຶດຕິໃນ , de facto)

ຂ. ຫຼັກການບໍ່ຈໍາແນກແມ່ຍິງ ( Non-discrimination )

ຄ. ຫຼັກການພັນທະຂອງລັດພາຄີ ( State Obligation )

3.4. ຮູບແບບຂອງສິດສະເໝີພາບ

ໃນສົນທິສັນຍາດັ່ງກ່າວໄດ້ກໍານົດຮູບແບບຂອງສິດຄວາມສະເໝີພາບມີ 3 ຮູບແບບຄື:

3.4,1. ແບບທາງການ ໝາຍຄວາມວ່າ ສິດສະເໝີພາບ ລະຫວ່າງ ແມ່ຍິງ ແລະ ຜູ້ຊາຍ ກຳນົດໄວ້ພາຍໃຕ້ກົດໝາຍ / Formal Equality.

3.4.2. ແບບປົກປ້ອງ ໝາຍຄວາມວ່າ ແມ່ຍິງ ຫຼື ຜູ້ຊາຍ ມີສິດສະເໝີພາບກັນ ທີ່ຈະໄດ້ສິດທິໃດໜຶ່ງສະເພາະ ຍ້ອນວ່າເປັນແມ່ຍິງ, ຫຼື ຍ້ອນວ່າ ເປັນຜູ້ຊາຍ./ Protectionist equality

3.4.3.ແບບດັດສົມ ໝາຍຄວາມວ່າ ມີການດັດສົມ ( Corrective ) ໃດໜຶ່ງ ເພື່ອໃຫ້ແມ່ຍິງມີສິດທິເທົ່າທຽມກັບຜູ້ຊາຍແທ້ໆໃນຕົວຈິງ / Sustantive equality

ແບບທາງການ	ບໍ່ຮັບຮູ້ຄວາມແຕກຕ່າງກັນ ລະຫວ່າງແມ່ຍິງ ແລະ ຜູ້ຊາຍ
	ແມ່ນລະບົບນິຕິທຳ ທີ່ບໍ່ອະທິບາຍຕາມເພດ ເປັນບ່ອນອີງ,ທີ່ໃຫ້ສິດແກ່ແມ່ຍິງຄືກັບຜູ້ຊາຍ, ໂດຍມີຄວາມຫວັງວ່າແມ່ຍິງເຂົ້າເຖິງໄດ້/ໄດ້ໂອກາດ (ໄດ້ສິດທິ ) ແລະ ໃຊ້ສິດທິໄດ້ຄືກັນກັບຜູ້ຊາຍ.
	ເປັນເງື່ອນໄຂໃຫ້ແມ່ຍິງບໍ່ສາມາດໃຊ້ສິດທິໄດ້, ເພາະວ່າແມ່ຍິງ ແລະ ຜູ້ຊາຍບໍ່ແມ່ນຄົນພວກຄືກັນ.
	ເປັນການສ້າງ: - ຄວາມແຕກຕ່າງກັນ - ຄວາມໂຕນກັນ - ການເສັຍປຽບ ລະຫວ່າງແມ່ຍິງ ແລະ ຜູ້ ຊາຍ
ແບບປົກປ້ອງ	ຮັບຮູ້ຄວາມແຕກຕ່າງກັນລະຫວ່າງແມ່ຍິງ ແລະ ຜູ້ຊາຍ, ເຮັດແບບມີເຈດຕະນາເພື່ອປັກປ້ອງແມ່ຍິງໃນການປະຕິບັດເຊັ່ນ ໃນການກຳນົດການວ່າຈ້າງແມ່ຍິງບໍ່ໃຫ້ເຮັດວຽກໜັກ ຫຼື ເຮັດວຽກຢູ່ບ່ອນມີທາດເບື່ອເມົາ, ແຕ່ພ້ອມດຽວກັນນີ້ ກໍເຮັດໃຫ້ແມ່ຍິງຖືກປະລະໃນການໃຊ້ສິດທິເຂົ້າເຖິງ ແລະ ໂອກາດ ທີ່ເທົ່າທຽມກັບຜູ້ຊາຍ ເຊິ່ງສາມາດມີຜົນກະທົບ ທາງລົບ ແບບຍາວນານສຳລັບແມ່ຍິງ ແລະ ສັງຄົມ, ແບບປົກປ້ອງ ບໍ່ແມ່ຈຳແນກ ແຕ່ແມ່ນເພື່ອດັດສົມໃຫ້ເກີດຄວາມທ່ຽງທຳ.
ແບບເທົ່າທຽມກັນແທ້	ຮັບຮູ້ຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງແມ່ຍິງ ແລະ ຜູ້ຊາຍ, ຮັບຮູ້ຄວາມແຕກຕ່າງກັນລະຫວ່າງແມ່ຍິງແລະ ຜູ້ຊາຍ ແລະ ສຸມໃສ່ຄວາມແຕກຕ່າງທີ່ມີນັ້ນເພື່ອກຳນົດຂໍ້ດັດສົມ ( Corrective ) , ວິທິການນີ້ເປັນເງື່ອນໄຂໜຶ່ງເພື່ອກ້າວໄປໃຫ້ມີ“ຄວາມສະເໝີພາບໃນຜົນອອກ”.
ໃນຕົວຈິງຂອງແຕ່ລະເນື້ອຫາ	ກຳນົດເງື່ອນໄຂ/ ມາດຕະການພິເສດ ເພື່ອດັດສົມສະພາບແວດລ້ອມສັງຄົມທີ່ຈຳແນກແມ່ຍິງ,ໃນເມື່ອຕ້ອງເຮັດແບບນີ້ ຈຶ່ງເອີ້ນວ່າ ມັນແມ່ນຄວາມສະເໝີພາບແບບດັດສົມ.
	ກຳນົດສິດສະເໝີພາບໃຫ້ເປັນຈິງໃນຂັ້ນປະຕິບັດຕົວຈິງ, ຮັບຮູ້ຄວາມບໍ່ສະເໝີພາບກັນທີ່ມີຢູ່ໃນຕົວຈິງ ແລະ ພະຍາຍາມນຳສະເໜີສາເຫດທີ່ເປັນຮາກເຫງົ້າຂອງຄວາມບໍ່ເທົ່າທຽມກັນ.
	ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການລິເລີ່ມຕ່າງໆນາໆ, ທີ່ມັກເອີ້ນວ່າ ‘‘ມາດຕະການພິເສດ’’ເຊັ່ນ ສ້າງນະໂຍບາຍພິເສດ, ສ້າງລະບົບນິຕິທຳພິເສດ ແລະ ສ້າງແຜນງານຕ່າງໆ ເພື່ອສົ່ງເສີມ: ຄວາມສະເໝີພາບກັນໃນໂອກາດ ຄວາມສະເໝີພາບກັນໃນການເຂົ້າເຖິງ ຄວາມສະເໝີພາບກັນໃນຜົນອອກ ແລະ ຜົນປະໂຫຍດ

3.5. ຫຼັກການບໍ່ຈໍາແນກແມ່ຍິງ

ສົນທິສັນຍາສາກົນວ່າດ້ວຍການລົບລ້າງທຸກຮູບການຈໍາແນກຕໍ່ແມ່ຍິງໄດ້ກໍານົດຫຼັກການບໍ່ຈໍາແນກຕໍ່ແມ່ຍິງມີຄື:

1. ຈຳແນກແມ່ຍິງ ແມ່ນ ໃຫ້ສິດທິຕໍ່ແມ່ຍິງຕ່າງກັບສິດທິຕໍ່ຜູ້ຊາຍ ແລະ ມີຜົນອອກທີເຮັດໃຫ້ສິດທິຂອງແມ່ຍິງບໍ່ຖືກຮັບຮູ້, ແມ່ຍິງ ບໍ່ສາມາດໃຊ້ສິດທິໄດ້.

2. ຈຳແນກແມ່ຍິງ ແມ່ນ ໃຫ້ສິດທິແບບເທົ່າທຽມກັນ ຕໍ່ກັບແມ່ຍິງ ແລະ ຕໍ່ກັບຜູ້ຊາຍ ແຕ່ແມ່ຍິງໃຊ້ສິດທິບໍ່ໄດ້.

3. ຈຳແນກແມ່ຍິງ ມີທັງແບບໂດຍກົງ (Direct) ແລະ ແບບບໍ່ໂດຍກົງ ( Indirect ), ມີທັງການຈໍາແນກບຸກຄົນໂດຍບຸກຄົນ ແລະ ໂດຍສ່ວນລວມ ( ໂດຍລະບົບ ), ມີການຈຳແນກທາງສັງຄົມ,ວັດທະນະທຳ,ການເມືອງ,ເສດຖະກິດ.

4. ຈຳແນກໂດຍກົງມີເຈດຕະນາຈຳແນກ (ຕັ້ງໃຈ,ມີເຈດຈຳນົງ )

5. ຈຳແນກບໍ່ໂດຍກົງ-ບໍ່ມີເຈດຕະນາຈຳແນກ ( ບໍ່ຕັ້ງໃຈ,ບໍ່ມີເຈດຈຳນົງ) ແຕ່ເປັນການປະຕິບັດການ ຫຼື ບໍ່ປະຕິບັດການ ໃດໜຶ່ງທີ່ກະທົບໃສ່ແມ່ຍິງ, ເຮັດໃຫ້ແມ່ຍິງຖືກປ່ອຍປະບໍ່ສາມາດໃຊ້ສິດທິທັງໝົດຂອງແມ່ຍິງໃນທຸກດ້ານ.

6. ການຈຳແນກຕໍ່ແມ່ຍິງ ແມ່ນເລື່ອງມີມາແຕ່ປະຫວັດສາດ, ເປັນເລື່ອງທີ່ມີຢູ່ໃນປະຈຸບັນ,ເປັນເລື່ອງທີ່ນແນຢູ່ໃນທຸກແງ່ມຸມທຸກດ້ານໃນການດຳລົງຊີວິດໃນສັງຄົມ.

ສົນທິສັນຍາ ລະບຸວ່າ: ເພື່ອໃຫ້ແມ່ຍິງ ໄດ້ໃຊ້ສິດທິ ທັງໝົດຂອງເຂົາເຈົ້າ ເທົ່າທຽມກັບຜູ້ຊາຍ ຕ້ອງມີການດັດສົມ ( Corrective). ເຊິ່ງຕ້ອງເລີ້ມດ້ວຍການຍອມຮັບ ດັ່ງນີ້:

ກ. ຮັບຮູ້ວ່າ ມີຄວາມແຕກຕ່າງກັນ ແລະ ມີຄວາມໂຕນກັນ ໃນການໄດ້ໃຊ້ສິດທິຂອງແມ່ຍິງທຽບໃສ່ຜູ້ຊາຍ.

ຂ. ຕ້ອງປະຕິບັດການສ້າງເງື່ອນໄຂທີ່ເອື້ອອໍານວຍ ແລະ / ຫຼື ເຮັດການປະຕິບັດການສົ່ງເສີມ ( Affirmative action ) ເພື່ອໃຫ້ເກີດມີຄວາມສະພາບທີ່ແທ້ຈິງ ລະຫວ່າງ ແມ່ຍິງ ແລະ ຜູ້ຊາຍ,ເຊິ່ງເອີ້ນວ່າ ຕ້ອງໃຊ້ມາດຕະການພິເສດຊົ່ວຄາວ/ Temporary special Measures ( ມາດຕາ4).

3.6. ມາດຕະການພິເສດຊົ່ວຄາວຂອງລັດສະມາຊິກພາຍໃຕ້ສົນທິສັນຍາສາກົນວ່າດ້ວຍການລົບລ້າງທຸກຮູບການຈໍາແນກຕໍ່ແມ່ຍິງ

ສົນທິສັນຍາສາກົນວ່າດ້ວຍການລົບລ້າງທຸກຮູບການຈໍາແນກຕໍ່ແມ່ຍິງໄດ້ກໍານົດໃຫ້ລັດພາຄີຕ້ອງອອກມາດຕະການພິເສດເພື່ອສະກັດກັ້ນແລະເພື່ອບໍ່ໃຫ້ມີການຈໍາແນກຕໍ່ແມ່ຍິງທຸກໆຮູບການມີດັ່ງນີ້:

1. ອອກກົດໝາຍ/ ຫຼື ອອກຂໍ້ກຳນົດພິເສດ ເພື່ອເລັ່ງລັດໃຫ້ແມ່ຍິງໄດ້ໃຊ້ສິດທິສະເໝີພາບທີ່ແທ້ຈິງຄືກັບຜູ້ຊາຍ, ເຊິ່ງອຳນາດການປົກຄອງ, ລະດັບບຸກຄົນ, ອົງການຈັດຕັ້ງ ຫຼື ຫົວໜ່ວຍທຸລະກິດ/ ບໍລິສັດ ຕ້ອງປະຕິບັດ.

2. ສ້າງເງື່ອນໄຂເອື້ອອຳນວຍໃຫ້ແມ່ຍິງສາມາດນຳໃຊ້ກົດໝາຍ ແລະ ຂໍ້ກຳນົດພິເສດເຫຼົ່ານັ້ນ.

3. ສ້າງກົດລະບຽບທີ່ໃຫ້ຜົນປະໂຫຍດແກ່ແມ່ຍິງກ່ອນ. (ແມ່ຍິງຕ້ອງໄດ້ກ່ອນ).

ການວາງກົດໝາຍພິເສດ ຫຼື ມາດຕະການພິເສດຊົ່ວຄາວຕ້ອງພິສູດໃຫ້ໄດ້ວ່າແມ່ນເພື່ອ:

ກ. ສິ້ນສຸດການຈຳແນກຕໍ່ແມ່ຍິງ ທີ່ມີຢູ່ຢ່າງເປັນລະບົບໃນດ້ານຕ່າງໆ: ( ເບິ່ງຂໍ້ຕໍ່ໄປ )

ຂ. ສິ້ນສຸດວັດທະນາທໍາ, ການປະຕິບັດດ້ານສາດສະໜາ, ຜົນປະໂຫຍດຂອງຜູ້ຊາຍໃນພັກການເມືອງ,ໃນສະຫະພັນ, ໃນສະຫະພັນ,ໃນສານ,ໃນສະຖາບັນສາດສະໜາທັງຫຼາຍທີ່ເອົາປຽບແມ່ຍິງ.

ມາດຕະການພິເສດຊົ່ວຄາວ ຄວນມີໃນວຽກງານຂອງຂະແໜງການຕ່າງໆເຊັ່ນ:

1. ການສຶກສາຂອງແມ່ຍິງ
2. ການວ່າຈ້າງແຮງງານຂອງແມ່ຍິງ
3. ການເຂົ້າຮ່ວມຂອງແມ່ຍິງໃນການເມືອງ
4. ການເຂົ້າເຖິງລະບົບນິຕິທຳໂດຍແມ່ຍິງເອງ

ສິດສະເໝີພາບໃນນິຕິໃນ ສົ່ງຜົນໃຫ້ເກີດມີການຈຳແນກ ໄດ້ໃນທາງພຶດຕິໃນ:

1. ການຈໍາແນກແມ່ນໃຫ້ສິດທິແມ່ຍິງ ເທົ່າກັບຜູ້ຊາຍ ແຕ່ແມ່ຍິງໃຊ້ສິດບໍ່ໄດ້
2. ການຈຳແນກສະແດງອອກ

- ໂດຍກົງ (ໂດຍຕັ້ງໃຈ,ມີເຈດຈຳນົງ)

- ບໍ່ໂດຍກົງ ( ໂດຍບໍ່ຕັ້ງໃຈ,ໂດຍບໍ່ມີເຈດຈຳນົງ)

1. ການຈຳແນກມາຈາກ

- ປະຫວັດສາດ

- ທີ່ເກີດຂື້ນໃນປັດຈຸບັນ

- ທີ່ເກີດໃນແງ່ມຸມໃດໜຶ່ງຂອງຊີວິດ (ການຈຳແນກເກີດຂື້ນໄດ້ໃນທຸກແງ່ມຸມຂອງຊີວິດ)

ເພື່ອຫຼີກລ້ຽງການຈຳແນກໃນທາງພຶດຕິໃນ, ສົນທິສັນຍາລະບຸ ໃນມາດຕາ 4 ວ່າ:

- ມີການດັດສົມ (Corrective) ສາຍພົວພັນລະຫວ່າງ ແມ່ຍິງ ແລະ ຜູ້ຊາຍ ທີ່ບໍ່ມີອຳນາດເທົ່າທຽມກັນຍ້ອນເປັນແມ່ຍິງ,ຍ້ອນເປັນຜູ້ຊາຍ.

- ສ້າງເງື່ອນໄຂທີ່ເອືຶ້ອອຳນວຍ ຫຼື ໃຊ້ການປະຕິບັດແບບບຸກໃສ່ສະເພາະ ( Affirmative action ) ເພື່ອໃຫ້ເກີດມ່ີ ສິດສະເໝີພາບທີ່ແທ້ຈິງ ລະຫວ່າງ ແມ່ຍິງ ແລະ ຜູ້ຊາຍ, ເຊິ່ງເອີ້ນວ່າຕ້ອງໃຊ້ມາດຕະການພິເສດຊົ່ວຄາວ / Temporary special Measures

ມາດຕະການພິເສດຊົ່ວຄາວອະທິບາຍໃນມາດຕາ 4:

- ອອກກົດໝາຍ / ຫຼື ອອກຂໍ້ກຳນົດພິເສດ: ເພື່ອເລັ່ງລັດໃຫ້ແມ່ຍິງໄດ້ໃຊ້ສິດທິສະເໝີພາບທີ່ແທ້ຈິງ ຄືກັບ ຜູ້ຊາຍ, ທຸກພາກສ່ວນລັດ ແລະ ເອກະຊົນຕ້ອງປະຕິບັດສ້າງເງື່ອນໄຂເອື້ອອຳນວຍທີ່ເຮັດໃຫ້ແມ່ຍິງສາມາດໃຊ້ສິດໄດ້.

- ນຳໃຊ້ກົດໝາຍ ແລະ ຂໍ້ກຳນົດພິເສດເຫຼົ່ານັ້ນ.

- ສ້າງກົດລະບຽບທີ່ໃຫ້ຜົນປະໂຫຍດແກ່ແມ່ຍິງກ່ອນ ( ແມ່ຍິງຕ້ອງໄດ້ກ່ອນ )

ຕ້ອງວາງ ແລະ ໃຊ້ມາດຕະການພິເສດຊົ່ວຄາວເພື່ອ

- ລົບລ້າງ ການຈຳແນກຕໍ່ແມ່ຍິງ ທີ່ມີຢູ່ຢ່າງເປັນລະບົບໃນດ້ານຕ່າງໆ ( ວັດທະນະທຳ,0 ການປະຕິບັດດ້ານສາດສະໜາ, ຜົນປະໂຫຍດຂອງຜູ້ຊາຍໃນພັກການເມືອງ, ໃນສະຫະພັນ, ໃນສານ, ໃນສະຖາບັນສາສະໜາທັງຫລາຍ ທີ່ບໍ່ເປັນທຳແກ່ແມ່ຍິງ)

- ມາດຕະການພິເສດຊົ່ວຄາວ ສາມາດມີໄດ້ ໃນວຽກງານຂອງຂະແໜ່ງການ ຂອງພາກລັດ, ການປົກຄອງ ແລະ ເອກະຊົນ

3.7. ຫຼັກການພັນທະຂອງລັດພາຄີ

ພັນທະຂອງລັດພາຄີ ມີຄວາມໜາຍວ່າ ລັດພາຄີຕ້ອງເປັນຜູ້ຮັບພາລະ, ເປັນຜູ້ແບກຫາບພັນທະໃນການປະຕິບັດໃຫ້ເປັນຈິງ., ກ່ອນອື່ນໝົດລັດພາຄີຕ້ອງເຂົ້າໃຈວ່າຕົນເອງຕ້ອງ: ນັບຖືສິດທິມະນຸດສະຍະຊົນຂອງແມ່ຍິງ/ ມະນຸດແມ່ຍິງ, ປົກປ້ອງແລະສົ່ງເສີມ ສິດທິຂອງແມ່ຍິງ, ຕ້ອງປະຕິບັດຕົວຈິງ

1. ນັບຖື ສິດທິມະນຸດສະຍະຊົນຂອງແມ່ຍິງ/ ມະນຸດແມ່ຍິງ ໝາຍຄວາມວ່າບໍ່ຮຸນແຮງໃສ່ສິດທິຂອງແມ່ຍິງ (ມາດຕາ 2ງ)

2. ປົກປ້ອງ ແລະ ສົ່ງເສີມ ສິດທິຂອງແມ່ຍິງ ແມ່ນລັດພາຄີຕ້ອງຮັບປະກັນບໍ່ໃຫ້ບຸກຄົນໃດໜຶ່ງ,ສະຖາບັນການຈັດຕັ້ງເອກະຊົນ, ແລະ ຫົວໜ່ວຍທຸລະກິດ/ ບໍໍລິສັດເອກະຊົນໃດໜຶ່ງ ລະເມີດສິດທິແມ່ຍິງ ແລະ ໃຊ້ຄວາມຮຸນແຮງໃສ່ສິດທິແມ່ຍິງ ( ມາດຕາ 2 ຂ,ຄ,ຈ )

3. ການປົກປ້ອງ ແລະ ສົ່ງເສີມ ສິດທິຂອງແມ່ຍິງ ລວມມີທັງ ການລົບລ້າງການປະຕິບັດທາງດ້ານວັດທະນະທຳ, ຮີດຄອງປະເພນີທີ່ອັກຄະຕິຕໍ່ແມ່ຍິງ (ມາດຕາ 5).

ການປະຕິບັດຂອງລັດພາຄີ:

- ລັດພາຄີ ຕ້ອງຮັບປະກັນ ປະຕິບັດໃຫ້ຄວາມສະເໝີພາບໃຫ້ເປັນຈິງໄດ້ ລະຫວ່າງ ແມ່ຍິງ ແລະ ຜູ້ຊາຍ , ໃຫ້ເປັນ de facto ບໍ່ແມ່ນພຽງແຕ່ໃຫ້ເປັນ de jure ໃນກົດໝາຍເທົ່ານັ້ນ ( ມາດຕາ2 ກ).

- ຕ້ອງປະຕິບັດພັນທະໃນທັງສອງເລື່ອງ:

ກ. ພັນທະສ້າງເງື່ອນໄຂໃຫ້ເກີດຄວາມສະເໝີພາບຂອງແມ່ຍິງ ແລະ ຜູ້ຊາຍ ( ເຊັ່ນ : ສ້າງກົດໝາຍ, ສ້າງນະໂຍບາຍ, ສ້າງແຜນງານ, ອື່ນໆ.....)

ຂ. ພັນທະປະຕິບັດໃຫ້ມີຜົນອອກໃນຕົວຈິງຂອງຄວາມສະເໜີພາບລະຫວ່າງ ແມ່ຍິງ ແລະ ຜູ້ຊາຍ.

3.8. ລັດພາຄີ ມີພັນທະສະເພາະທີ່ລະບຸໄວ້ໃນ :

ປະກາດນະໂຍບາຍການບໍ່ຈຳແນກແມ່ຍິງ ແລະ ປະກາດຫ້າມການຈຳແນກແມ່ຍິງ., ລຶບລ້າງທຸກກົດໝາຍ, ທຸກນະໂຍບາຍ ທີ່ຈຳແນກແມ່ຍິງ ແລະ ລຶບລ້າງຂະນົບປະເພນີ ແລະ ການປະຕິບັດທີ່ຈຳແນກແມ່ຍິງ, ສ້າງຕັ້ງກົນໄກທີ່ເອື້ອອຳນວຍໃຫ້ແມ່ຍິງ ສາມາດນຳສະເໜີໃຫ້ພິຈາລະນາໄດ້ໃນເວລາໃດ ທີ່ສິດທິຂອງເຂົາເຈົ້າຖືກລະເມີດ[2], ສົ່ງເສີມສິດສະເໝີພາບ ດ້ວຍການສ້າງໃຫ້ມີທຸກເງື່ອນໄຂທີ່ເໝາະສົມເຊັ່ນ: ມີມາດຕະການປ້ອງກັນໄວ້ລ່ວງໜ້າເພື່ອບໍ່ໃຫ້ແມ່ຍິງຖືກຈຳແນກ ແລະ ສ້າງເງື່ອນໄຂທີ່ຈຳເປັນທີ່ຈະຮັບປະກັນໃຫ້ແກ່ແມ່ຍິງໄດ້ຮັບການພັດທະນາຢ່າງເຕັມປ່ຽມ ແລະ ມີຄວາມກ້າວໜ້າ[3], ສົ່ງເສີມແມ່ຍິງໃນເວລາປະຕິບັດວຽກງານຕ່າງໆໃນຕົວຈິງ ( Affirmative action ) ເພື່ອເລັ່ງລັດໃຫ້ເກີດມີຄວາມສະເໝີພາບລະຫວ່າງແມ່ຍິງ ແລະ ຜູ້ຊາຍໃນຕົວຈິງໄວຂື້ນ[4]/ de facto.

ສະຫຼຸບພັນທະຂອງລັດພາຄີມີ:

1. ປົກປ້ອງບໍ່ໃຫ້ມີການຈຳແນກຕໍ່ແມ່ຍິງ.

2. ເກືອດຫ້າມການຈຳແນກຕໍ່ແມ່ຍິງ.

3. ຊອກຮູ້ເພື່ອກຳນົດບັນຫາ ແລະ ພິຈາລະນາ ທຸກບັນຫາທີ່ຈຳແນກຕໍ່ແມ່ຍິງ.

4. ລົງໂທດການກະທຳທີ່ເປັນການຈຳແນກຕໍແມ່ຍິງ.

5. ສົ່ງເສີມສິດທິແມ່ຍິງ ແລະ ສິດສະເໝີພາບຂອງແມ່ຍິງ ໃຫ້ເທົ່າກັບຜູ້ຊາຍ ດ້ວຍການກຳນົດໃຫ້ມີມາດຕະການປ້ອງກັນໄວ້ລ່ວງໜ້າບໍ່ໃຫ້ມີການຈຳແນກ.

6. ເລັ່ງລັດໃຫ້ມີສິດສະເໜີພາບລະຫວ່າງແມ່ຍິງ ແລະ ຜູ້ຊາຍໃນຕົວຈິງ/ de facto .

---

[1] ມາຕາ1 ຂອງສົນທິສັນຍາວ່າດວ້ຍການກໍາຈັດການຈໍາແນກແມ່ຍິງໃນທຸກຮູບການ

[2] ມາດຕາ 2 ສົນທິສັນຍາສາກົນວ່າດ້ວຍການລົບລ້າງທຸກຮູບການຈໍາແນກຕໍ່ແມ່ຍິງ

[3] ມາດຕາ 3 ສົນທິສັນຍາສາກົນວ່າດ້ວຍການລົບລ້າງທຸກຮູບການຈໍາແນກຕໍ່ແມ່ຍິງ

[4][4] ມາດຕາ 4 ສົນທິສັນຍາສາກົນວ່າດ້ວຍການລົບລ້າງທຸກຮູບການຈໍາແນກຕໍ່ແມ່ຍິງ