คุกวงแหวน
คุกวงแหวน
วินัย เจริญเฉลิมศักดิ์
คุกวงแหวน (Panopticon) เป็นสถาปัตยกรรมคุกที่ออกแบบโดย เจเรมีแทม นักปรัชญาชาวอังกฤษ ในปี ๑๗๘๕ เป็นการออกแบบคุกภายใต้แนวคิดในการสร้างสถาปัตยกรรมคุกรูปทรงกลม หรือ รูปวงแหวน เพื่อให้เจ้าหน้าที่ปฏิบัติหน้าที่อยู่กลางวงแหวนสามารถมองเห็นนักโทษได้ทั้งหมดได้ในเวลาเดียวกัน ในขณะที่นักโทษไม่สามารถเจ้าหน้าที่ เพื่อสร้างอำนาจการควบคุมทางจิตใจทำให้นักโทษมีความกลัวเพราะมีความสงสัยว่าตัวเองอยู่ภายใต้การเฝ้ามองตลอดเวลา เพื่อลดจำนวนเจ้าหน้าที่ที่ใช้ในการควบคุม และ แนวคิดลดค่าใช้จ่ายคุก ( Reduction in immediate costs Theory) โดยการออกแบบพื้นที่ไว้สำหรับให้นักโทษทำงานหารายได้
ลักษณะของอาคารคุก เป็นคุกโครงสร้างขนาดใหญ่รูปทรงกลม หรือ รูปวงแหวน ประกอบด้วย พื้นที่แกนกลาง และ พื้นที่รอบวงแหวน โดยพื้นที่รอบอาคารวงกลมทางด้านขวาได้รับการออกแบบให้หันหน้าไปทางด้านนอกเรือนจำเพื่อรับแสงสว่าง และ พื้นที่ด้านอื่นๆ หันหน้าไปทางตอนกลางแกนกลางของวงแหวน แต่ละห้องแยกจากกันเพื่อตักการสื่อสารระหว่างนักโทษ เพื่อให้เกิดความสะดวกในการควบคุมและรักษาความปลอดภัย และให้เจ้าหน้าที่สามารถตรวจตราห้องขังได้ทุกห้อง โดยที่นักโทษไม่สามารถมองเห็นเจ้าหน้าที่ เพราะได้มีการออกแบบให้เป็นระบบฉากกั้นแสง ทำให้นักโทษมีความกลัวเพราะมีความสงสัยว่าตัวเองอยู่ภายใต้การเฝ้าระวังตลอดเวลา ซึ่งวิธีนี้จะช่วยลดจำนวนเจ้าหน้าที่คุกที่จะต้องใช้ในการควบคุมและรักษาความปลอดภัย นอกจากนั้น ยังได้ออกแบบอาคารคุกให้มีสถานที่สำหรับทำงานของนักโทษเพื่อให้สามารถใช้แรงงานนักโทษทำงานต่างๆ เช่น การทอผ้า ซึ่งจะทำให้เรือนจำมีรายได้แน่นอน รวมตลอดถึงระบบกังหันน้ำหมุนวงล้อขนาดใหญ่เพื่อรักษาระบบนิเวศน์คุก เป็นต้น
ตัวอย่าง พิพิธภัณฑ์คุกรูปวงแหวน Nueva Gerona ในคิวบา
บริเวณด้านในอาคารพิพิธภัณฑ์คุกรูปวงแหวน Nueva Gerona ในคิวบา
มุมมองในการควบคุมและรักษาความปลอดภัยคุกรูปวงแหวน Nueva Gerona ในคิวบา
โดยสรุป
สถาปัตยกรรมคุกรูปวงแหวน (Panopticon) ของ เจเรมีแทม เป็นสถาปัตยกรรมคุก ในศตวรรษที่ ๑๗ ที่แสดงให้เห็นถึง ตรรกะ วิสัยทัศน์ และ แนวคิดคุกที่ทันสมัย ที่ดำเนินการภายใต้แนวคิดที่สำคัญ คือ แนวคิดในการสร้างสถาปัตยกรรมคุก ที่ส่งผลต่อจิตวิทยาด้านการควบคุมและรักษาความปลอดภัย โดยการใช้ระบบฉากกั้นแสงฯ ให้เจ้าหน้าที่สามารถมองเห็นนักโทษได้ทั้งหมดได้ในเวลาเดียวกัน ในขณะที่นักโทษไม่สามารถเจ้าหน้าที่ เพื่อสร้างอำนาจการควบคุมทางจิตใจทำให้นักโทษมีความกลัวและมีความสงสัยว่าตัวเองอยู่ภายใต้การเฝ้ามองตลอดเวลา เพื่อช่วยลดจำนวนเจ้าหน้าที่คุกที่จะต้องใช้ในการควบคุมและรักษาความปลอดภัย และ แนวคิดในการจัดพื้นที่ให้นักโทษได้ทำงานเพื่อช่วยลดค่าใช้จ่ายคุก ซึ่งเป็นแนวคิดสำคัญที่ใช้มาถึงศตวรรษที่ ๒๑ ปัจจุบัน ดัง ตัวอย่าง คุกรูปวงแหวน Nueva Gerona ในประเทศคิวบา ถูกสร้างขึ้น ในช่วงศตวรรษที่ ๑๙ (๑๙๒๖-๑๙๓๑) ขนาดความจุสำหรับ ๖,๐๐๐ นักโทษ และ ปัจจุบันได้เปลี่ยนเป็นพิพิธภัณฑ์ เป็นต้น
........................
อ้างอิง
ข้อมูลโดยสังเขปจากเว็บไซต์ https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%9C%86%E5%BD%A2%
E7%9B%91%E7%8B%B1 และ เว็บไซต์ https://dprbcn.wordpress.com/2009/10/21/presidio-modelo-in-cuba-and-the-panopticon-idea/
ความเห็น
ขอบคุณอาจารย์นงนาท มากน่ะครับ ที่กรุณาติดตาม.............
ขอบคุณอาจารย์ต้น มากน่ะครับ ที่กรุณาติดตาม............
ขอบคุณอาจารย์มนัสดา มากน่ะครับ ที่กรุณาติดตาม............
ขอขอบคุณ ผศ.ดร. กัลยา ธรรมพงษา (GD) มากน่ะครับ ที่กรุณาติดตาม และ ให้กำลังใจผมด้วยดีตลอดมา