ชินกาลมาลีปกรณ์ฉบับคำกลอน ตอน..เมืองและโบราณสถานที่ปรากฎในประเทศศรีลังกาตามหนังสือชินกาลมาลีปกรณ์(อ.สุภัชชา พันเลิศพาณิชย์)

๓. ประเทศศรีลังกา

เมืองอนุราธปุระ

ราชธานีแห่งแรกของกรุงศรีลังกา

มีนามว่าอนุราธปุระ รู้ไหม

มีกษัตริย์อินเดียแคว้นคุชราตชื่อวิชัย

ขยายอาณาเขตไปศรีลังกา

เมืองตัมพปัณณิแห่งแรกที่ครองได้

ส่งอนุราธอำมาตย์ไปสร้างเมืองว่า

ชื่อเมืองอนุราธคามจึงตามมา

ให้ปุโรหิตอุปติสสะสร้างอีกเมือง

ชื่อเมืองอุปติสสคามมีตามชื่อ

เมื่อพระเจ้าวิชัยสิ้นชื่ออันลือเลือง

สวรรคตไม่โอรสขึ้นครองเมือง

อุปติสสะนามกระเดื่องครองต่อมา

ถึงรัชกาลที่ ๕ พระเจ้าปัณฑุกาภัย

เข้าสู่สมัยความยิ่งใหญ่พระศาสนา

เลือกอนุราธปุระเป็นราชธานีแห่งนครา

ได้ชื่อว่าเป็นพิพิธภัณฑ์พระมหาเจดีย์

ความรุ่งเรื่องยาวนานให้โลกรู้

ยังคงอยู่ให้เห็นอย่างเช่น..ที่...

ปราสาทราชวังยิ่งใหญ่ในโลกรู้กันดี

ยาวนานถึง ๑,๕๐๐ ปีอย่างร่มเย็น

ชินกาลมาลีปกรณ์อนุราธปุระเขียนไว้ว่า

มีพระเถราชื่อพระมหินทเถร

พระอุปัชฌาย์ ท้าวสักกะ สงฆ์กะเกณฑ์

ไปลังกากับ พระอุฏฏิยเถร พระภัททสาลเถร และ เถรสามเณรสุมน

๓.๑.โบราณสถานในประเทศศรีลังกา

มหิยังคณะเจดีย์

มหิยังคณะเจดีย์ หรือมหิยังคณราชมหาวิหาร

เป็นหนึ่งในโสฬสบุณยสถานอันศักดิ์สิทธิ์

ฟังตำนานเล่าขานกันสักนิด

สถานที่ศักดิ์สิทธิ์ความเป็นมา

หลังพุทธองค์ตรัสรู้ได้เก้าเดือน

ทรงเสด็จมาเยือนที่นี่หนา

ปราบยักษ์โหดร้ายกลายกลับมา

ประกอบสัมมาทิฏฐิอย่างรู้กัน

ชินกาลเขียนมหิยังคณะเจดีย์มีความว่า

พระราชากรุงลังกาไม่สุขสันต์

ออกไปรบกับทมิฬเนิ่นนานวัน

แล้วได้ชัยชนะนั้นกลับคืนมา

จึงทรงสร้างกัญจุกสถูป

ที่เคยสูบผู้คนร่วมเข่นฆ่า

เพื่ออุทิศส่วนกุศลเป็นมรรคา

ในสนามมหิยังคณะศรีลังกาโปรดเข้าใจ

ในสนามมหิยังคณะมีตำนานเล่าขานว่า

หลังพระศาสดาตรัสรู้๙เดือนมาเยือนใกล้

ประทับอยู่กลางอากาศในทันใด

ตรงนั้นใช่คือมหิยังคณะมหาเจดีย์

พุทธองค์ ทรงปราบยักษ์ สิ้นพยศร้าย

ทรงมีจุดมุ่งหมาย เผยแผ่ ศาสนาไปหลายที่

หลังเสด็จปรินิพานสิ้นชีวี

เรื่องราวมี กล่าวถึง พระสรภู

ว่าได้อัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุ

คือพระคีวธาตุ(กระดูกก้านคอ)นำมาสู่

พระภิกษุตั้งหลายตั้งใจดู

แล้วสร้างสถูปสูง ๑๒ ศอกมาครอบไว้

ชินกาลมาลีปกรณ์เขียนถึงมหิยังคณะเจดีย์เอาไว้ว่า

พระราชาเหล่าเสนาออกรบไล่

กับพวกทมิฬที่สนามมหิยังคณะชนะชัย

แล้วโปรดให้สร้างกัญจุกสถูปเจดีย์

หลังพุทธเจ้าตรัสรู้ได้เก้าเดือน

ทรงเสด็จเยือนเกาะลังกาในที่นี่

ประทับบนอากาศตรงมหิยังคณะสถูปพอดี

ปราบยักษ์สิ้นฤทธิ์ทันทีแล้วกลับไป

มหิยังคณะสถูปอยู่ในมหานาควันอุทยาน

เรื่องกล่าวขานริมฝั่งแม่น้ำคงคา(ลังกา)รู้ไว้

ครั้นศาสดาเสด็จปรินิพพานลงไป

มีเถระองค์หนึ่งนามใช่คือพระอรหันต์ ...สรภู…

เป็นลูกศิษย์ของพระสารีบุตร

ที่สุดนำพระคีวธาตุ(กระดูกก้านคอ)พุทธองค์มาสู่

สร้างสถูปสูง ๑๒ ศอกครอบแล้วตรองดู

ควรสร้างให้อยู่อย่างสวยงาม

ต่อมาพระเจ้าจุฬาภัยจึงทรงสร้าง

เสริมเจดีย์ปรางงดงามน่าเกรงขาม

สูงอีก๓๐ศอกรู้ไว้ในนิยาม

พระเจ้าทุฏฐคามินีสร้างตาม๘๐ศอกกัญจุกเจดีย์

มริจจวัตติยเจดีย์

มริจจวัตติยเจดีย์หรือมิริสแวฏิยเจดีย์

เป็นสถานที่ศรีลังกาอันศักดิ์สิทธิ์

พระเจ้าทุฏฐาคานิมีอภัยเสด็จเยือนอยู่เป็นนิจ

ทำพิธีทรงน้ำศักดิ์สิทธิ์ที่ติสสวาปี

ให้ราชองค์รักษ์ปักหอกศาสตรา

บนแผ่นหินในคงคาเป็นสักขี

ปลายสุดอาวุธมีพระบรมสารีริกธาตุพอดี

คือความดีตัวแทนองค์พระศาสดา

พระเจ้าทุฏฐาคานิมีอภัยนำติดตัวไปทุกครั้ง

ไม่หยุดยั้งที่ต้องรบทุกถิ่นท่า

เหนือ-ใต้-ออก-ตก-ประจิม-ทักษิณา

หอกศาสตราคืออาวุธประจำกาย

หลังจากเสด็จพิธีสรงน้ำ

พระองค์ทรงย้ำในความหมาย

จะแห่แหนหอกศาสตราที่ข้างกาย

เหนือความคาดหมาย ถอนขึ้นไม่ได้ แต่นั้นมา

พระองค์ทรงเห็นเหตุอัศจรรย์

ใครถอนไม่ขึ้นทั้งนั้นด้วยเหตุว่า

โปรดให้สร้างเจดีย์รำลึกถึงพระศาสดา

เจดีย์นั้นนามว่า“มิริสแวฏิยเจดีย์”

ชินกาลมาลีปกรณ์เขียนมริจจวัตติยเจดีย์เอาไว้ว่า

พระเจ้าทุฏฐาคา-นิมีอภัย เสด็จอนุราธปุระ เมืองนี้

รับสั่งให้ขุดสระแล้วสร้างปโชตนครทันที

ประหารชีวี เจ้ารทมิฬเอฬารราชแล้ว เสด็จเข้านคร

ทรงสั่งประหารทมิฬ๓๒พระองค์

แล้วทรงยกเศวตฉัตรอนุสรณ์

เป็นเอกองค์เดียวทั้งพระนคร

โปรดให้สร้างก่อนคือมริจจวัตติเจดีย์

โลหปราสาท

พระอุโบสถสำหรับพระสงฆ์ทำสังฆกรรม

พระเจ้าทุฏฐาคามณีทรงทำสร้างถวาย

ชื่อโลหะปราสาทคือแผ่นเงินที่มากมาย

นำมาถวายมุงหลังคาให้อย่างสวยงาม

เป็นอาคารสูง๙ชั้นมี๑,๐๐๐ห้อง

ความสูงและกว้างต้อง๖๐เมตรไม่ต้องถาม

เสาค้ำมี๑,๖๐๐ ต้นรู้ไว้ในนิยาม

ชื่อนามคือหลังคามุงแผ่นเงิน

ชินกาลมาลีปกรณ์เขียนถึงโลหปราสาทเอาไว้ว่า

พระเจ้า ทุฏฐคา-มินีอภัย ได้ทรงเดิน

ตรวจตรามองดูอย่างเพลิดเพลิน

แล้วบังเอิญอ่านบันทึกในผอบราชวัง

ข้อความบันทึกใจความตามที่ว่า

อนาคตข้างหน้า๑๔๐ปีตามที่สั่ง

ราชบุตรเจ้ากากวัณณดิสเป็นพลัง

จะสร้างผังแบบเขียนทิพวิมาน

ผู้สร้างคือพระเจ้าทุฏฐคามินีอภัย

บูชาพระรัตนตรัยสร้างไว้ให้กล่าวขาน

โลหปราสาทมี๙ชั้น๑๐๐๐ห้องที่ต้องการ

มีลวดลายวิจิตรงดงามเหนือสิ่งใด

สุวรรณมาลิกเจดีย์

สถูปสีขาวสูงใหญ่ถึง ๓๐๐ ฟุต

ที่ชาวพุทธศรีลังกาล้วนเลื่อมใส

คือสุวรรณมาลิกพระมหาเจดีย์ใช่อื่นไกล

พระเจ้าทุฏฐคามณีสร้างไว้ให้เชยชม

เพื่อเป็นอนุสรณ์ประกาศเอกราชจากชาติทมิฬ

ให้สูญสิ้นจากเมืองอนุราธปุระอย่างเหมาะสม

ภายในบรรจุพระอรหันต์ธาตุ สารีริกธาตุ

พระบรม

เป็นที่ชื่นชมเรียกนามสุวรรณมาลิกเจดีย์

ภายในมีรูปปั้นยืนพนมมือ

ผู้ออกแบบคือพระอินทคุตตะนามนี้

สร้างใน พ.ศ.๓๘๒-๔๐๖รวม๒๔ปี

สุวรรณมาลิกมหาเจดีย์สำเสร็จดั่งใจปอง

ชินกาลมาลีปกรณ์เขียนถึงสุวรรณมาลิกเจดีย์เอาไว้ว่า

พระราชาทุฏฐคามินีอภัยได้ยินเสียงดังกึกก้อง

เป็นดนตรีบรรเลงท่องทำนอง

ใจจึงครองถึงญาณอภิญญา

ทรงเห็นสามเณรองค์หนึ่ง

ที่ซึ่งเดินตรงลงมาหา

พร้อมถวายพระบรมสารีริกธาตุศาสดา

พระราชาทรงน้อมรับด้วยยินดี

สุวรรณมาลิกเจดีย์ที่ทรงสร้าง

เจดีย์ปรางสูง๑๒oศอกสมศักดิ์ศรี

กราบไหว้ด้วยศรัทธาเป็นเวลา๒๔ปี

สิ้นชีวีถวายสังขารองค์แด่สงฆ์เอย

วิหารพระทันตธาตุ

พระเขี้ยวแก้วองค์เดียวเมืองแคนดี้

เป็นองค์ที่ถูกต้องในคัมภีร์มหาวังศา

คือพระทันธาตุขององค์พระศาสดา

คือมรรคาตัวแทนพุทธองค์

เจ้าหญิงเหมมาลาอัญเชิญมา

ด้วยหัวใจศรัทธาและประสงค์

เพื่อบูชาเป็นตัวแทนพุทธองค์

ประดิษฐานองค์พระทันธาตุที่ศรีลังกา(๑๗๐๐ ปี)

ชินกาลมาลีปกรณ์ กล่าวถึงพระวิหารพระทันตธาตุไว้ดังนี้

ว่ายังมีกษัตริย์เลื่อมใสพระศาสนา

บูชาพระทันตธาตุขององค์ศาสดา

คนกราบไหว้บูชาพระทันตธาตุเบื้องซ้ายด้วยหัวใจ

พระราชบุตร พระราชนัดดา พระราชปนัดดาทุกพระองค์

ก็ทรงทำตามด้วยเลื่อมใส

บูชาต่อกันมาสืบต่อไป

เชื่อว่าสิ้นอายุขัยจะสู่สวรรค์ว่าด้วยบุญ

ถูปารามเจดีย์

ถูปารามพระเจดีย์

เป็นสถูปเจดีย์องค์แรกแห่งศาสนา

สร้างที่เมืองอนุราธปุระนครา

พระมหินทเถราผู้แนะนำ

พระเจ้าเทวานัมปิยติสสะเป็นผู้สร้าง

เจดีย์เดิมทรงลอมฟางเสาหินค้ำ

สิงหลเรียกวฎทาเคจงจดจำ

ที่ต้องทำสร้างขึ้นเพราะเหตุใด

เพราะว่าภายในบรรจุพระทันธาตุ

ที่สามเณรสุมนนำมาจากมหาราชผู้ยิ่งใหญ่

คือพระเจ้าอโศกมหาราชผู้ลือไกล

คือพระธาตุรากขวัญเบื้องขวาไซร้(กระดูกไหปลาร้า)

พระศาสดา

นำมาไว้ที่สังฆารามเจดีย์

เหตุที่มีชื่อเจดีย์ดังนี้หนา

ให้พระมหินทเถระและคณะสงฆ์สังคายนา

พระธรรมวินัยด้วยศรัทธาจากหัวใจ

การามเจดีย์หรือ ลังการามเจดีย์

การามเจดีย์หรือ ลังการามเจดีย์

อารามนี้เป็นที่อยู่ภิกษุณีสงฆ์

พระเจ้าวัฏฏคามิณีอภัยสร้างในสมัยพระองค์

เป็นอารามภิกษุณีสงฆ์สำนักอภัย(สำนักอภัยคีรีวิหาร)

มีขนาดเล็กกะทัดรัดตามนามนี้

เช่นเดียวกับถูปารามเจดีย์อย่าสงสัย

เรียกชื่อว่า มณิโสนารามนามละมัย

ภิกษุณีสงฆ์รู้เรื่องอะไรโปรดตามา

ศึกษาคำสอนมหายานจนแตกฉาน

คนกล่าวขานโด่งดังไปทั่วหล้า

จักรพรรดิจีนจึงส่งคณะราชทูตมา

ขอพระภิกษุณีลังกาไปเมืองจีน

ภิกษุณีสงฆ์มีพระเทวสาราเถรีเป็นหัวหน้า

ที่พระเจ้าศรีลังกานิมนต์ไปเยือนถิ่น

บวชกุลสตรีที่เมืองจีน(บวชภิกษุณี๓๐๐รูป)

ที่แดนดินเมืองจีนโพ้นทะเล

เข้าเฝ้าจักรพรรดิจีน(ราชวงศ์สุง)ที่นานกิง

ทำทุกสิ่งไม่รีรอหรือไฉเฉ

บวชกุลสตรี๓๐๐รูปที่จีนโพ้นทะเล

จักรพรรดิจีนคาดคะเนความเป็นไป

จึงสร้างวัดถวายนามว่าวินฟุ

ให้ภิกษุณีสงฆ์อยู่ด้วยเลื่อมใส

กลายเป็นวัดภิกษุณีสงฆ์แห่งแรก(ในจีน)แต่นั้นไป

ชื่อว่า ธรรมคุปตวินัยนิกาย ในปัจจุบัน

ฑีฆวาปีเจดีย์

ฑีฆวาปีเจดีย์นี้มีที่มา

เชื่อกันว่าพระพุทธเจ้าเหล่าอรหันต์

สงฆ์สาวก๕๐๐รูปมารวมกัน

เสด็จพัก ณ.ที่นั่นคือ ฑีฆวาปี

ชินกาลมาลีปกรณ์ กล่าวถึงฑีฆวาปีเจดีย์ ไว้ว่า

พญานาคมณิอักขิกะ นิมนต์พระสงฆ์ มาที่นี่

ถวายภัตตาหารพระศาสดาที่ ฑีฆวาปีเจดีย์

พระพุทธเจ้าอนุโมนาบุญทันทีประทับรอย

(รอยพระบาทบนยอดภูเขาสุมนกูฏ)

๙)ติสสมหาวิหารเจดีย์

ติสสมหาวิหารเจดีย์

อยู่ที่ติสสมหาราชมหาวิหาร

เป็นโบราณสถานศักดิ์สิทธิ์อันยาวนาน

ที่กล่าวขานว่าพระอรหันต์ และสาวก เสด็จมา(๕๐๐รูป)

เป็นเรื่องราว ผู้ที่สร้าง บอกเอาไว้

มิใช่ใคร คือพระเจ้ามหานาคะ เชื่อกันว่า

รู้เอาไว้ สมัยพระเจ้ากากวัณณติสสะ ราชา

ผู้คนศรัทธา บูชาเพราะ อะไร

เพราะพระเจ้า กากวัณณติสสะ พระราชา

ทรงสร้างสิ่งล้ำค่า เจดีย์มหึมา ขนาดใหญ่

ประดิษฐาน พระนลาฎพระธาตุ อยู่ภายใน

เป็นบุณยสถานสำคัญ แห่งแดนใต้ แต่นั้นมา

นาคมหาเจดีย์

นาคมหาเจดีย์ ที่นาคทีปราชมหาวิหาร

เป็นที่กล่าวขาน สำคัญ ทางศาสนา

ครั้งหนึ่ง พุทธองค์ ทรงเสด็จมา

ด้วยเรื่องพญานาค มโหทร เมืองบาดาล

มีเรื่อง แย่งชิงกัน ด้วยเหตุว่า

กับพญานาค จูโฬทรราชา จนกล่าวขาน

เรื่องแย่งแก้วมณี ที่มี แต่บรรพกาล

มีสงครามระหว่างกัน เกิดเพราะ ไม่เข้าใจ

พระพุทธองค์ เสด็จลง ทรงมาโปรด

หยุดความพิโรธ สงคราม สั่งสอนให้

เทศนาสอน ให้เห็นโทษ ในทันใด

อานิสงส์ ยิ่งใหญ่ นาคได้ฟัง

พญานาค ทั้งสอง ล้วนเลื่อมใส

หยุดทำสงคราม ทันใด ตามใจสั่ง

บูชา พระรัตนตรัย อย่างเชื่อฟัง

แล้วสร้างเจดีย์ ยังบัลลัง แก้วมณี

นาคทั้งสอง สร้างเจดีย์ สูงเทียมฟ้า

เชื่อกันว่า เสด็จลังกาครั้งที่ ๒ ณ.ที่นี่

ของพระศากยโคดม พุทธเจ้า ณ.เจดีย์

ชื่อที่มีคือ นาคมหาเจดีย์ เป็นที่มา