Benedict Anderson คนที่เห็นชาติเป็นจินตนากร ตายลงเมื่ออายุได้ 79 ปี
Benedict Anderson ซึ่งเป็นนักวิชาการเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มีชื่อเสียงในด้านความเป็นชาตินิยม (nationalism) โดยการเสนอว่าชาติเป็นชุมชนจินตนาการ ซึ่งเกิดขึ้นมาจากความเป็นทุนนิยมและเครื่องพิมพ์หนังสือ ตอนนี้ได้ตายในคืนวันเสาร์ที่โรงแรม Batu ประเทศอินโดนีเซีย ในอายุ 79 ปี
การตายได้รับการยืนยันจากเพื่อนของเขา ที่ชื่อ Tariq Ali ที่ทำงานร่วมกันกับเขาในนิตยสาร New Left Review นาย Aliได้กล่าวถึงสาเหตุของการตายว่าเกิดจากโรคหัวใจล้มเหลว (heat failure)
หนังสือที่มีชื่อเสียงที่สุดของเขาก็คือ ชุมชนจินตนาการ: ข้อคิดคำนึงในรากเหง้า และการกระจายของความเป็นชาตินิยม (Imagined Community: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism) ถูกตีพิมพ์ครั้งแรกในปี 1983 หนังสือนี้เริ่มต้นด้วยข้อขัดแย้ง 3 ประการ ก็คือ 1. ความเป็นชาตินิยมเป็นปรากฏการณ์สมัยใหม่ ถึงแม้ว่าประชาชนจะคิดว่าชาติเป็นสิ่งโบราณและอยู่เป็นนิรันดร์ 2. ชาติเป็นสิ่งสากล (ทุกๆคนมีชาติ) ถึงแม้ว่าชาติและชาติจะแตกต่างกันอย่างสุดขั้วก็ตาม 3. ชาติเป็นสิ่งที่ทรงพลัง (ประชาชนต้องเพื่อชาติได้) ถึงแม้ว่าหากไตร่ตรองให้ถ้วนที่แล้ว ก็ยากที่จะนิยามชาติได้
Dr. Anderson เชื่อว่า นักทฤษฎีชาวมาร์กซิสต์ (Marxist) และชาวเสรีนิยม (liberal) ได้ละทิ้งที่จะซาบซึ่งในอำนาจของความเป็นชาติ เขากล่าวว่า “ความเป็นชาตินิยมไม่เหมือนกับ ism อื่นๆ ความเป็นชาตินิยม ไม่เคยผลิตนักคิดที่ยิ่งใหญ่ของตนเองได้เลย: ไม่มีพวก Hobbeses, Tocquevilles, Marxes or Webers เลย”
เพื่อที่จะเติมเต็มช่องว่าง Dr. Anderson จึงนำเสนอว่า ชาติเกิดขึ้นหลังจากความเชื่อทั้ง 3 ประการนี้อ่อนกำลังลง ได้แก่ 1. ภาษาที่เป็นของชนชั้นสูง (เช่น ภาษาลาติน) ที่นำเสนอทางเข้าที่มีลักษณะเฉพาะไปสู่สัจธรรมเกี่ยวกับสิ่งที่ดำรงอยู่ (existence) 2. สังคมที่ถูกจัดระเบียบโดยผู้นำ ที่ปกครองในนามของอาญาสิทธิ์ และ 3. รากเหง้าที่ว่าด้วยโลกและมนุษย์มีลักษณะเหมือนกันโดยธรรมชาติ
ความเป็นชาติเริ่มต้นที่ยุโรปตะวันตก, การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ, การค้นพบทางวิทยาศาสตร์, และการปฏิวัติของการสื่อสาร ทั้งหมดนี้ทำให้ความเชื่อเก่าลดความสำคัญลง แนวทางใหม่ๆในการเชื่อมภราดรภาพ, อำนาจ, และเวลา เป็นสิ่งที่จะเข้ามาทดแทนความเชื่อเก่าๆเหล่านั้น
Dr. Anderson ยังกล่าวเพิ่มเติมอีกว่า สิ่งที่เป็นแก่นในกระบวนการก็คือ การเกิดขึ้นของทุนนิยมที่อยู่ในพื้นที่ชานเมือง การผลิตซ้ำที่เป็นกลไกของเรื่องการพิมพ์ทำให้ประชาชนเข้าใจเรื่องของประชาชนอื่นๆได้ดี (นำไปสู่ความหลากหลายทางภาษา) ความเข้าใจอันนี้ทำให้พวกเขาตระหนักว่าตนเองเป็นส่วนหนึ่งในชุมชน นอกจากนี้ยังมีการทำให้ภาษาเปลี่ยนไปยากขึ้น จนทำให้ภาษาจะติดแน่นและมั่นคง สิ่งนั้นยังทำให้เกิดภาษาแห่งอำนาจ ซึ่งมีเกียรติมากกว่าภาษาพื้นเมือง
ผลลัพธ์ก็คือ ความเป็นชุมชน (อีกนัยหนึ่งก็คือชาติ) ที่มีเขตจำกัด (ทุกชาติมีเส้นแดน) และมีอธิปไตย (ในยุครู้แจ้ง และการปฏิวัติทางการเมือง ซึ่งการปกครองแบบราชวงศ์ลดน้อยถอยลงไป)
คำว่า จินตนาการนั้น Dr. Anderson มิได้หมายความว่าสิ่งนั้นไม่จริง เขาเขียนว่า ชุมชนใดก็ตาม ที่ใหญ่กว่าหมู่บ้าน ประชาชนที่อยู่ในนั้นรู้จักหน้าค่าตากันได้ นั่นแหละคือจินตนาการ ความรู้สึกแบบเป็นพี่เป็นน้องเริ่มถูกสร้างขึ้นภายในชาติ ความรู้สึกนี้เป็นไปอย่างแน่นแฟ้นมากขึ้น นี่คือเหตุผลที่ทำไมคนบางคนจึงยอมตาย และรักษาเพื่อชาติของตนเองได้
Dr. Anderson กล่าวว่าในขณะที่เหตุปัจจัยนี้เริ่มเกิดในยุโรปก่อน แต่พัฒนาการของจิตสำนึกความเป็นเมืองเริ่มที่กลุ่มโลกยุโรปตะวันตก (สหรัฐอเมริกา, บราซิล, และอาณานิคมของสเปนก่อนหน้า) ในปลายสตวรรษที่ 18 จากที่นั้น จิตสำนึกความเป็นชาตินี้ได้แพร่มายังยุโรป และอาณานิคมของยุโรปในแอฟริกาและเอเชีย
Benedict Richard O’Gorman Anderson เกิดในวันที่ 26 สิงหาคม ปี 1936 ที่
ครอบครัวย้ายมาอยู่ที่
เมื่อตอนที่เขาเป็นนักศึกษา เขาพิมพ์หนังสือร่วมกับ Ruth T. McVey ในเรื่องการฆ่าชาวอินโดนีเซียในปี 1965-1966 ที่ก่อให้เกิดความเจ็บปวด หลังจากการรัฐประหารล้มลง อย่างน้อยมีประมาณ 500,000 คนถูกฆ่า เพราะเชื่อมโยง (จริงหรือทึกทักเอาเอง) กับพรรค Indonesian Communist การรายงานของเขาทำให้เรื่องเล่าที่เป็นทางการของการรัฐประหารมีความแจ่มชัดมากขึ้น ในการแก้เผ็ด เผด็จการซูฮาร์โตซึ่งขึ้นมาครองอำนาจตั้งแต่ปี 1968 ทนข้อวิจารณ์ของเขาไม่ได้ อีกทั้งไม่มีอำนาจจับกุมคุมขัง เช่นที่ได้ทำกับปัญญาชนท้องถิ่นอินโดนีเซีย เขาจึงเพียงถูกห้ามเข้าประเทศอินโดนีเซียนับตั้งแต่ปี 1972 และกลับมาที่ประเทศนี้อีกครั้งเมื่อปี 1998 (หลังจากที่เผด็จการซูฮาร์โตหมดอำนาจ)
Dr. Anderson ตอนนี้มีชื่อเสียงไม่เพียงแต่แนวคิดทางทฤษฎีของเขาเท่านั้น แต่ยังมีการทดสอบเรื่องภาษาและอำนาจในอินโดนีเซีย, ประเทศไทย, และฟิลิปปินส์อย่างมีรายละเอียด นอกจากนี้ยังเขาคล่องแคล่วในภาษาอินโดนีเซีย, ภาษาชวา, ภาษาไทย และภาษาตากาล็อกด้วย
เนื่องมาจากความขมขื่นของสหรัฐอเมริกาต่อสงครามในเวียตนาม และยุคของการแตกหักในประเทศเวียตนาม, กัมพูชา, และประเทศจีน (ทั้งหมดเป็นรัฐแบบคอมมิวนิสต์) ที่ทำให้เขามีความสนใจใคร่รู้ในเรื่องรากเหล้าของชาตินิยม
แปลและเรียบเรียงจาก
Sewell Chamdec. Benedict Anderson, Scholar Who Saw Nations as ‘Imagined,’ Dies at 79
ความเห็น (2)
ขอบคุณที่แบ่งปันจ้ะ
พูดได้หลายภาษามากเลยนะครับ
เสียดายเสียชีวิตแล้ว
ขอบคุณอาจารย์มากๆครับ