ชีวิตที่พอเพียง : ๒๔๖๓. มายาคติเรื่องอาหาร

บทความเรื่อง The Gluten Wars : Two new books take aim at today’s most controversial foodsตีพิมพ์ในนิตยสาร Time ฉบับวันที่ ๑๕ มิถุนายน ๒๕๕๘ บอกเราว่าโลกยุค “ตลาดเป็นใหญ่” (market society) สร้างมายาคติเพื่อประโยชน์ของตลาดได้เสมอ โดยไม่ได้ตั้งใจว่าต้องการหลอกลวง ไม่หลอกก็เหมือนหลอก

เขาชี้ให้เห็นว่า ในยุคเศรษฐกิจการตลาด การสื่อสารสาธารณะ แฝงผลประโยชน์ไม่มากก็น้อย ดังกรณีหนังสือ ๒ เล่ม คือ Grain Brain และ Wheat Belly สร้างกระแสตื่นการแพ้สาร กลูเต็น อาการแพ้สารกลูเต็นกลายเป็นแฟชั่น ส่งผลให้อาหาร ปลอดกลูเต็นขายดี คนไม่แพ้กลูเต็นก็นิยมซื้อกิน

สังคมคลั่งอาหารไร้กลูเต็น นำไปสู่การค้นคว้าหาความจริง แล้วเขียนเป็นหนังสือ ๒ เล่ม Grain of Truthและ The Gluten Lieที่น่าสนใจคือ หนังสือเล่มแรกเขียนโดยนักเขียนที่มี “ภรรยาไร้กลูเต็น” และยิ่งน่าสนใจที่สังคมฝรั่งมีวาทกรรม “คอกลูเต็น” (gluten neck) “พุงกลูเต็น” (gluten belly/science belly) ช่วยให้กลูเต็นกลายเป็นพระเอก ก่ออาการแปลกๆ พุ้ยเงินเข้ากระเป๋า บริษัทผลิตอาหารไร้กลูเต็น

ผมเขียน แบบ “เหมาหมด” อย่างนี้ ก็ไม่ยุติธรรมนะครับ บทความบอกว่า ร้อยละ ๖ ของคนที่ไม่ได้เป็นโรค Coeliac น่าจะแพ้ กลูเต็น จริงๆ ซึ่งแปลว่าคนที่หมอไม่ได้วินิจฉัยว่าแพ้กลูเต็น เกือบทั้งหมดเสียเงินซื้ออาหารปลอดกลูเต็น โดยเปล่าประโยชน์

ตอนที่น่าสนใจในบทความคือ หัวข้อ “ผลของยาหลอก” (The Placebo Effect?) ทำให้ผมได้ความหมายหรือนิยามใหม่ ของ “ยาหลอก” (placebo) ว่าไม่จำเป็นต้องเป็นยา หรือสารเคมี หนังสือ หรือคำพูด ก็เป็น “ยาหลอก” ได้ คือมีผลทำให้อาการ เจ็บป่วยบรรเทาหรือหาย

ผมตีความว่า มนุษย์จำนวนหนึ่งต้องการ “ยาหลอก” มาบรรเทาความวิตกกังวลในชีวิต หากเรารู้จักเรียนรู้ให้เท่าทัน เราก็จะไม่ต้องพึ่งยาหลอก ไม่ต้องจ่ายเงินบริโภคสิ่งที่ไม่มีประโยชน์อย่างแท้จริง ซึ่งมีมากกว่าอาหารปลอดกลูเต็นอย่างมากมาย ดังระบุในหนังสือคือ ผงชูรส ไขมัน เกลือ น้ำตาล

สรุปอีกทีได้ว่า “โรคแพ้กลูเต็น” ส่วนใหญ่ เป็นโรควิตกกังวล

วิจารณ์ พานิช

๑๕ มิ.ย. ๕๘