หนึ่งหลักสูตรหนึ่งชุมชน : (เสียงจากชาวบ้าน) ดีใจหลายได้เฮ็ดคาม
ได่ยินข่าวมาว่าลืมเม็ดคามถิ่มไว้มุกดาหารบ๊แม่ ?
๗-๘ ปีก่อนพากันไปมุกดาหาร ตอนนั้นเอาผ้าไหมไปขาย เลยไปเห็นเพิ่นเฮ็ดคาม เพิ่นย้อมคามง๊ามงาม อยากได้แนวมันหลาย อดใจบ่ได้ กะเลยขอเม็ดคามกับเพิ่น กะสิมาปลูกมาเฮ็ดพันธุ์อยู่บ้านเฮาพู่นล่ะ พอได้เม็ดแล้วกะห่อใส่ถุงอย่างดิบดี ช่วงมานั่งรอรถ ย่านลืมหลายกะเลยเอาวางไว้ข้างๆ แต่พอรถมาฮอด ฟ้าวนำรถหลาย พอขึ้นรถแล้วบัดลืมเอาห่อเม็ดคามกลับมานำ เสียดายแฮง เสียดายหลาย เสียดายจนฮอดเท่าทุกมื้อนี่แหละ พอมหาลัยซวนมาเฮ็ดเรื่องคาม กะเลยดีใจคัก ดีใจว่าสิได้เฮ็ดคามแล้ว
แม่ครับ แถวสารคามเฮาบ่มีคามแนเบาะฮึแม่ ?
จักเด้อ แม่กะบ่ฮู้ แต่เท่าที่ฮู้ กะบ่เห็นบ้านได๋เฮ็ดคามปานได๋ เห็นเพิ่นเฮ็ดคักๆ กะอยู่มุกดาหารพู่นแหล่ว
ตอนอยู่มุกดาหาร แม่สิเอาเม็ดคามมาเฮ็ดอีกหยังนะแม่ ?
ว่าสิเอามาเพาะพันธุ์ แล้วกะเฮ็ดว่าสิมาเฮ็ดอยู่ในกลุ่มทอผ้าไหมนี่ล่ะ อยากอนุรักษ์ไว้ ไห่ได้ฮู้ว่าคามมีมาตั้งแต่พ่อตั้งแต่แม่ มันขาดช่วงไปดนแล้ว เท่าที่จำควมได้ ตั้งแต่คามหนีไปบ่ทันอวยคืนมาบ้าน กะราวๆ ๕๐-๖๐ ปีพู่นแหล่ว
แต่ก่อนเคยได้เห็นต้นคาม ได่เฮ็ดได่ย้อมคามแนบ่ ?
เคยเห็นแต่สมัยน้อยๆ แต่กะบ่เคยได้ปลูกกับมือดอก พ่อแม่บ่เคยไห่ไปเฮ็ดนำ เรื่องย้อมคามคือกัน เพิ่นกะบ่ได่สอน กะมีแต่ไห่ซอยนิดๆ หน่อยๆ พอเพิ่นเกี่ยวมา กะมาม้วนมาก้อเอาลงหม้อซอยเพิ่นซือๆ บ่เคยได้ย้อมได้เฮ็ดคามอีหลีเลย กะเลยบ่ฮู้ว่าต้องเฮ็ดจั่งได๋ กะจนมหาลัยพามาปลูกมาย้อมนี่ล่ะ จึงค่อยได่เฮ็ดได่ฮู้ว่าเฮ็ดแนวได๋แน
ได้ฮู้หยังใหม่ๆ แน่คับแม่ ?
หลายแนวหลายอย่าง ได่ฮู้เรื่องปลูกคาม แต่ก่อนเห็นแต่พ่อแต่แม่ปลูกอยู่โพนนา พอมหาลัยพามาปลูก กะได่ฮู้ว่าปลูกในหมู่บ้านกะได่ ดูแลกะง่าย ฮู้วิธีเกี่ยวคาม ฮู้วิธีย้อมคามโดยบ่ต้องใส่สารเคมี ฮู้วิธีย้อมโดยบ่ต้องไห่มือดำคือที่กับพ่อกับแม่เพิ่นย้อม แต่ก่อนเห็นเพิ่นย้อมคามยามได๋ มือกะดำ หน้ากะดำ พอมาเฮ็ดกับมหาลัย ได้ฮู้วิธีการ ได้ฝึกไซ่อุปกรณ์ซอย มือบ่ดำ หน้าบ่ดำคือสมัยพ่อสมัยแม่
แนวอื่นเด๋ ฮู้หยังอีกแนน๊อ ?
ฮู้เรื่องเอาน้ำคามไปเทฮดผักฮดต้นไม้ มหาลัยเพิ่นว่ามันซอยไล่มดไล่แมงได้ แต่กะบ่ทันลองเบิ่งดอก แต่กะเซื่อเพิ่นอยู่ และที่สำคัญเวลามือเปื้อนสี หรือเป็นผื่นหยัง พอเอามือมาจุ่มมาล้างกะล้างออกดี๊ๆ แนวเป็นผื่นกะหายไวอยู่เด้ล่ะ กะสงสัยคือกันว่ามันมียาหยังอยู่ในคาม หรือสิคือผู้เฒ่าว่าคามมันเป็นยาอีหลีกะอาจสิเป็นไป่ได้
คึดสิเฮ็ดหยังต่อแนน๊อแม่ ?
อยากไห่มหาลัยพามาเฮ็ดคามอีก อย่าฟ้าวถิ่มอย่าฟ้าวป๋าหนี ไห่มาดู๋ๆ อยากย้อมคามเก่งๆ อยากอนุรักษ์ไว้ ตอนนี่อยากกลับไปย้อมคามกับผ้าฝ้ายคือสมัยพ่อสมัยแม่ หรือบ่กะย้อมใส่ผ้าไหมนี่ล่ะ เพราะบ้านเฮาบ่ต้องซื้อไหม ไทเฮาปลูกไหมเลี้ยงไหมกันอยู่แล้ว อยากย้อมคามให้งามๆ
มื้อนี่ รู้สึกจั่งได๋แน?
ดีใจหลายได้เฮ็ดคาม ได้ฮู้เรื่องคาม คึดฮอดพ่อกับแม่ผู้เพิ่นเคยเฮ็ด เพิ่นกะตายไปแล้วล่ะ
แต่กะคึดฮอด อยากไห่เพิ่นได้มาเห็นนำ อยากอนุรักษ์ อยากฟื้นคามในหมู่บ้านไว้ อยากไห่มหาลัยซอยพาเฮ็ดพาทำ
หมายเหตุ :
ส่วนหนึ่งจากการสัมภาษณ์แม่สุนี เนาวรัตน์ (อายุ ๖๘ ปี)
โครงการว่า "การอนุรักษ์ฟื้นฟูการย้อมครามบ้านหนองบัวน้อย ต.ดงดวน อ.นาดูน จ.มหาสารคาม "
ส่วนหนึ่งจากการสัมภาษณ์แม่สุนี เนาวรัตน์ (อายุ ๖๘ ปี)
วันที่ ๓๐ กันยายน ๒๕๕๗ บ้านหนองบัวน้อย หมู่ ๒ ต.ดงดวน อ.นาดูน จ.มหาสารคาม
สนับสนุนต้นเรื่อง : สุชญา โคตรวงษ์ และทีมงาน ศูนย์นวัตกรรมไหม ม.มหาสารคาม
ความเห็น (7)
เป็นโครงการที่ดีมาก
เด็กในปัจจุบัน
ไม่รู้จักต้นคามครับ
ดีใจที่มหาวิทยาลัยส่งเสริมเรื่องดีๆในท้องถิ่น
ขอบคุณมากครับ
ไม่ได้อยากเฮ็ดคาม ก็พลอยอยากเฮ็ดไปด้วย เขียนได้อารมณ์ดีแท้ .. ถูกใจ ชอบใจ ประทับใจ คำถามที่ถามนำง่ายๆ ผู้ตอบก็ไม่ต้องคิดมาก คิดอย่างไร ทำอย่างไรก็ตอบอย่างนั้น .. ฉลาดถามะคะ.
ต้นคาม ..มีประโยนย์มากนะคะ .... ทำสีย่อมผ้าได้ นะคะ
ครับ ดร.ขจิต ฝอยทอง
โครงการบริการวิชาการนี้ เป็นประหนึ่งฟื้นความทรงจำและความรู้อันดีงามของคนในชุมชนโดยตรงเลยทีเดียว ครับ...
ครับ อ.ดารนี ชัยอิทธิพร
เดิมก็สัมภาษณ์ภาษาอีสานครับ ถามหลายเรื่องๆ เป็นการตั้งคำถามผ่านการสนทนาแบบเนียนๆ...เน้นควาใเป็นธรรมชาติให้ได้มากที่สุด จะว่าไปแล้วจริงๆ ก็เน้นการ "โสเหล่" แบ่งปันเรื่องราวเป็นหัวใจหลัก...
ผมตัดทอนมาเพียงบางส่วนเท่านั้นเสียดาย ไม่รู้ติดขัดอะไร เอารูปลงให้ดูยังไม่ได้....
ขอบพระคุณครับ
ไม่เคยเห็นต้นคามเลยจ้ะ แถว ๆ บ้านคุณมะเดื่่อคงไม่มี
เมื่อก่อนที่บ้านคุณยายก็มีเยอะค่ะ แต่ตอนนี้หายหมดแล้วเพราะไม่มีคนสืบสานต่อค่ะ อาจารย์ทำต่อนะคะ สิ่งดีดีของอีสานต้องมีคนสานต่อค่ะ