สอนเด็กให้เป็นคนดี : ๑๙. AAR

 

          บันทึก ๑๙ ตอนนี้ มาจากการตีความหนังสือ Teaching Kids to Be Good People : Progressive Parenting for the 21^st Century เขียนโดย Annie Fox, M.Ed.   

          ตอนที่ ๑๙นี้ เป็นการ AAR ของผม   หลังจากอ่านหนังสือเล่มนี้หลายเที่ยว   และตีความนำมาเขียนบันทึกรวม ๑๘ ตอนไปแล้ว    ผมคิดว่าหนังสือเล่มนี้พ่อแม่ทุกคนควรได้อ่าน   และการอ่านบันทึก ๑๙ ตอนของผม จะไม่ทดแทนการอ่านหนังสือตัวจริง    เพราะหนังสือตัวจริงเขียนแบบเน้น tacit knowledge   ในขณะที่ผมเขียนบันทึกแบบเน้น explicit knowledge   คือเขียนแบบสรุปหลักการ

          Annie Fox เขียนหนังสือเล่มนี้อย่างคนมีประสบการณ์สูงมาก    เข้าใจจิตวิทยาเด็ก จิตวิทยาพัฒนาการในระดับประยุกต์กับของจริง    เข้าใจลึกไปถึงเบื้องหลังของพฤติกรรมของเด็ก

          ผมตีความว่า ความมั่นคงทางอารมณ์เป็นเรื่องสำคัญยิ่งในชีวิตมนุษย์   การช่วยให้เด็กค่อยๆ พัฒนาความมั่นคงทางอารมณ์ทีละขั้นตอน เป็นการวางรากฐานชีวิตที่สำคัญยิ่ง   ความเป็นคนดีมีรากฐานมาจากคุณสมบัติข้อนี้เป็นสำคัญ   หนังสือเล่มนี้ทั้งเล่มว่าด้วยเรื่องนี้     

          ระหว่างอ่านหนังสือเล่มนี้ และจับความเอามาเขียนบันทึก   ผมถามตัวเองว่า หากผมมีความรู้เรื่องนี้เมื่อ ๔๐ กว่าปีมาแล้ว    ผมจะเลี้ยงลูกต่างจากเดิมอย่างไร    และลูกๆ ของผมจะมีพื้นฐานทางอารมณ์และสังคมแตกต่างไปอย่างไร    ผมเชื่อว่าลูก ๔ คนของผมจะได้ประโยชน์จากพ่อแม่มากกว่าอย่างมากมาย

          แต่ชีวิตมันเป็นถนนที่เราถอยหลังกลับไปที่เดิมเวลาเดิมไม่ได้    ผมจึงเขียนบันทึกชุดสอนเด็กให้เป็นคนดี นี้    เพื่อให้คนไทยได้เรียนรู้ และพิจารณานำไปใช้กับการเลี้ยงลูกของตน   โดยขอย้ำว่า ต้องเอาไปปรับบ้าง เพื่อให้สอดคล้องกับบริบททางสังคมและวัฒนธรรมไทย 

          ตลอดเวลาที่ผมช่วยภรรยาเลี้ยงลูก ทั้งตอนลูกยังเล็ก  ตอนโต  และรวมทั้งปฏิสัมพันธ์ปัจจุบันกับลูกๆ ที่เป็นผู้ใหญ่หมดแล้ว    ผมรู้สึกตลอดเวลาว่า “ลูกคือครู”    คือลูกช่วยให้ผมได้เรียนรู้สิ่งใหม่ๆ มากมาย   โดยหลายอย่างมากับปัญหาหรือความท้าทายที่เกิดขึ้น

          ผมบอกตัวเองว่า หากเมื่อ ๔๕ ปีก่อนผมได้อ่านหนังสือเล่มนี้    ผมจะได้สังเกตพฤติกรรมและพัฒนาการของลูกได้ละเอียดขึ้น   และได้เรียนรู้จากลูกมากกว่าเดิมอย่างมากมาย  

          ทั้งหมดนี้เป็น if …. were … สำหรับผม    แต่เป็น if …. is สำหรับท่านผู้อ่านที่ลูกยังเล็ก    ท่านผู้อ่านที่มีลูกเล็กและลูกวัย t(w)een จะสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้มากมาย     

          หนังสือเล่มนี้บอกว่า การเลี้ยงเด็กให้เป็นคนดีเป็นกระบวนการที่ซับซ้อนยิ่ง    แต่สามารถสรุปคุณสมบัติของคนดี ออกได้เป็น ๘ หมวด คือ  

๑ ความฉลาดทางอารมณ์ (emotional intelligence)

๒. จริยธรรม (ethics) 

๓. ช่วยเหลือผู้อื่น (help) 

๔. ให้อภัย (forgiveness)

๕.  ความเห็นใจ (compassion) 

๖. เข้าใจความรู้สึกของผู้อื่น (empathy)

๗. การยอมรับ (acceptance), และ

๘. ความกล้าหาญทางสังคม (social courage)

 

          โดยที่ในชีวิตจริง การพัฒนาคุณสมบัติ ๘ หมวดนี้มันไม่แยกกัน    แต่เป็นกระบวนการที่บูรณาการเชื่อมโยงกันเป็น holistic

          ผมขอย้ำว่า คุณสมบัติพื้นฐาน ๘ หมวดสำหรับการเป็นคนดี มีอิทธิพล หรือส่งผลต่อชีวิตที่ดีของลูกหลานของเรา มากกว่าความรู้เชิงวิชา เสียอีก    และยังส่งผลดีต่อสังคมมากกว่าความรู้เชิงวิชาด้วย

           ต้นฉบับของหนังสือ ค่อนข้างเขียนบอกพ่อแม่    แต่ผมคิดว่าครูก็ต้องใช้ความรู้และทักษะชุดที่เขียนไว้ในหนังสือเล่มนี้    ผมคิดว่าการศึกษาของไทยเราเดินมาผิดพลาด    ที่หันไปให้ความสำคัญต่อผลการเรียนวิชาเท่านั้น    เอาใจใส่การฝึกเด็กให้เป็นคนดีน้อยมาก หรือแทบไม่ได้เอาใจใส่เลย  

 

วิจารณ์ พานิช

๙ เม.ย. ๕๖

 

 

       

[ราตรี]

เดี่ยวจะไปหาซื้อค่ะ ขอบคุณค่ะ

[โอ๋-อโณ]

ตั้งใจที่จะเรียนรู้จากการเลี้ยงลูกทั้งสามหนุ่มมาตั้งแต่เริ่มมีพวกเขา และมั่นใจว่าหลักการทั้งแปดข้อที่อาจารย์สรุปมาให้นั้น เป็นสิ่งที่มีมาแล้วกับตัวคนทุกคนจริงๆค่ะ เหมือนที่เขาเปรียบว่าเด็กเป็นผ้าขาว หากเราเข้าใจและเรียนรู้ที่จะเป็นคนดีไปกับลูกๆ เราก็จะบ่มเพาะสิ่งเหล่านี้ในตัวเราและลูกๆไปได้พร้อมๆกัน ซึ่งสำหรับตัวเองที่เลี้ยงลูกชายสามคนมาเป็นเวลายี่สิบเอ็ดปีกว่าๆแล้วนี้ ยืนยันได้อย่างหนึ่งค่ะว่า ลูกทำให้เราเป็นคนดีขึ้น และเมื่อลูกมีคุณสมบัติดีๆทั้ง 8 ข้อนั้นติดตัวเขาแล้ว เราจะไม่ต้องเป็นห่วงอะไรอีกเลย เป็นสิ่งที่น่ายินดีค่ะว่าเราทำได้จริงๆ