คู่มือผู้กำกับลูกเสือ 2
พี่น้องผู้บังคับบัญชาลูกเสือ ยุวกาชาดที่เคารพรักทุกท่านครับ ขอเชิญติดตามศึกษา “ คู่มือผู้กำกับลูกเสือ ” ซึ่งเขียนโดย ท่านลอร์ด เบเดน โพเอลล์ และสำนักงานคณะกรรมการบริหารลูกเสือแห่งชาติเป็นผู้แปล ความรู้ในหนังสือนี้มีประโยชน์อย่างสูงยิ่งสำหรับผู้บังคับบัญชาลูกเสือ ในฉบับนี้ขอเสนอ ตอนที่ 1 วิธีฝึกอบรมเด็ก ครับผม
ผู้กำกับลูกเสือ
ก่อนอื่น เพื่อเป็นการปลอบใจผู้กำกับลูกเสือที่มีเจตนาดี ข้าพเจ้า ( “ข้าพเจ้า” ในเล่มนี้ คือ Lord Baden-Powell of Gilwell ) ใคร่ขอแย้งความเข้าใจผิดซึ่งมีอยู่เสมอข้อหนึ่งที่ว่าการที่จะเป็นผู้กำกับลูกเสือที่ดีจะต้องเป็นผู้รอบรู้ทุกสิ่งทุกอย่างนั้น ว่าไม่เป็นความจริงผู้กำกับลูกเสือที่ดีเป็นเพียงผู้ใหญ่ที่มีจิตใจเป็นเด็กเท่านั้น กล่าวคือ
1. ต้องมีจิตใจเด็กอยู่ในตัว สามารถวางตนให้อยู่ในระดับที่ถูก คู่เคียงไปกับเด็กได้เป็นประการแรก
2. ต้องรู้จักความต้องการ ทัศนคติ และความปรารถนา ของเด็กวัยต่างๆว่ามีอะไรบ้าง
3. ต้องปฏิบัติกับลูกเสือเป็นรายตัว ยิ่งกว่าปฏิบัติเป็นรายหมู่ใหญ่
4. ต้องส่งเสริมจิตใจลูกเสือแต่ละคนให้ร่วมเป็นส่วนรวม เพื่อให้ได้รับผลดียิ่ง
สำหรับประการที่หนึ่งนั้น ผู้กำกับลูกเสือต้องไม่เป็นเช่น ครู ผู้บังคับกองร้อยทหาร อนุศาสนาจารย์ หรือผู้มีหน้าที่แนะนำสั่งสอนสิ่งที่ทำ เป็นแต่เพียงว่า ผู้กำกับลูกเสือต้องมีนิสัยชอบกลางแจ้ง ซาบซึ้งในความทะเยอทะยานของเด็ก และแสวงหาผู้อื่นที่มีความรู้มาช่วยแนะนำเด็กให้เป็นไปในทิศทางที่ถูกต้อง ไม่ว่าจะเป็นในวิชาสัญญาณ วิชาวาดเขียน ธรรมชาติศึกษา หรือวิชาบุกเบิก (Pioneering) ก็ดี
ผู้กำกับลูกเสือจะต้องทำตนเสมือนพี่ชายใหญ่ กล่าวคือ ต้องมองทุกสิ่งทุกอย่างจากแง่ความคิดเห็นของเด็ก ต้องนำต้องชี้ทาง คอยให้กำลังใจในทางที่ถูก ทั้งต้องทำหน้าที่เช่นพี่ชายใหญ่อันแท้จริง กล่าวคือต้องรู้ถึงขนบธรรมเนียมประเพณีทางครอบครัวอันเคยปฏิบัติสืบเนื่องกันมา และจงพิทักษ์รักษาขนบธรรมเนียมนั้นๆเอาไว้ แม้ว่าจะต้องใช้ความเข้มงวดสักปานใดก็ตามเท่านี้แหละ กระบวนการลูกเสือ (Scouts Movement) เป็นกระบวนการฉันพี่น้องมีความร่าเริงสนุกสนาน ความรู้สึกเช่นนี้จะทวีขึ้นเป็นลำดับ เพราะว่าในวิธีการของลูกเสือนั้น ผู้กำกับกระทำตนให้เป็นประโยชน์ต่อผู้อื่น ต่อสู้กับความเป็นผู้เห็นแก่ตัวของตนเอง
สำหรับประการที่สองนั้น หนังสือคู่มืออื่นๆได้กล่าวถึงตอนต่างๆ ของชีวิตของเด็กวัยรุ่นอยู่แล้ว
ประการที่สาม ธุรกิจของผู้กำกับลูกเสือที่น่าสนใจมากคือการพยายามเรียนรู้ถึงอุปนิสัยใจคอของลูกเสือแต่ละคน เพื่อจะได้ทราบว่าลูกเสือคนนั้นมีอะไรดีบ้าง ครั้นแล้วเอาความดีเป็นจุดหลักอบรมเด็กต่อไป เพื่อกำจัดสิ่งที่ไม่ดีให้หมดไป แม้ในนิสัยอันเลวทรามสักเพียงไรก็ตาม ก็อาจมีความดีงามในนั้นบ้างอย่างน้อยก็ราว 5 เปอร์เซ็นต์ การเล่นกีฬาเป็นเครื่องชี้ให้พบจุดอ่อนนี้ และด้วยการเล่นกีฬาเราอาจอบรมนิสัยเด็กให้ดีถึงขั้น 80 – 90 เปอร์เซ็นต์ เราจะต้องพยายามช่วยเพิ่มพูนความดีที่มีอยู่ในตัวเขาเพียง 5 เปอร์เซ็นต์นั้น นี่คือวิธีการให้การศึกษาอบรมฝึกฝนผู้ที่จิตใจยังอ่อน
ประการที่สี่ ในวิธีการของลูกเสือ การฝึกตามระบบหมู่ (Patrol System) เป็นเครื่องช่วยให้เด็กได้มีโอกาสแสดงออกเป็นส่วนรวมในทางปฏิบัติของการอบรมรายตัวที่เด็กได้รับมา
การฝึกตามระบบหมู่ถ้าได้ใช้ให้ถูกต้องแล้ว จะเป็นเครื่องช่วยอบรมนิสัยใจคอเด็กได้เป็นอย่างดี ทั้งจะเป็นการนำให้เด็กรู้จักความรับผิดชอบที่จะทำความดีเพื่อหมู่ของตน นอกจาก นั้นยังทำให้แต่ละหมู่ต้องรู้จักรับผิดชอบในอันที่จะทำความดีงามเพื่อกองลูกเสือของตนด้วย โดยอาศัยการฝึกตามระบบหมู่นี้ ผู้กำกับลูกเสือไม่เฉพาะแต่เพียงจะให้คำแนะนำสั่งสอนเท่านั้น แต่ยังสามารถให้ความคิดเห็นในแง่ศีลธรรมอันดีงามแก่ลูกเสือของตนได้ด้วยและโดยอาศัยการฝึกระบบหมู่นี้ ลูกเสือทั้งหลายจะเห็นว่าตนเองก็อาจแสดงความคิดเห็นอะไรในหมู่ของตนได้มากเหมือนกัน
ฉะนั้นจึงกล่าวได้ว่าการฝึกตามระบบหมู่ทำให้กองลูกเสือดี แต่โดยทั่วไปแล้ว การลูกเสือคือการพยายามร่วมมือซึ่งกันและกัน
หน้าที่ของผู้กำกับลูกเสือ
ความสำเร็จในการอบรมลูกเสือนั้น ส่วนใหญ่ขึ้นอยู่กับความประพฤติของผู้กำกับลูกเสืออันเป็นตัวอย่างแก่เด็กเป็นสำคัญ ไม่เป็นการยากที่จะวางตนเสมือนพี่ชายใหญ่และผู้เก่งกล้าของเด็ก แต่เมื่อเรามีอายุมากขึ้น เรามักจะลืมไปว่าเด็กนั้นมีความรู้สึกเคารพบูชาต่อวีรชนเพียงใด
ผู้กำกับลูกเสือคนใด ที่เด็กนับถือว่าเป็นผู้กล้า นับว่ามีกุญแจสำคัญที่จะอบรมเด็กนั้นได้เป็นอย่างดี แต่ในขณะเดียวกันผู้กำกับลูกเสือย่อมเพิ่มภาระความรับผิดชอบมากขึ้น เด็กจะสังเกตอากัปกิริยาทั้งหลายแม้แต่สิ่งเล็กน้อยของผู้กำกับนั้น ไม่ว่าจะเป็นความดีหรือความชั่ว มารยาททั้งหลายของผู้กำกับจะมาเป็นของเด็ก เช่น การคารวะที่ผู้กำกับแสดงออก ความหงุดหงิด ความเบิกบาน ความใจร้อน การยับยั้งใจตนเอง หรือความผิดพลาดทางจรรยาเป็นบางครั้ง สิ่งต่างๆเหล่านี้ ไม่แต่เพียงที่เด็กจะสังเกตเห็นเท่านั้น แต่เด็กจะเอาอย่างด้วย
ฉะนั้นการที่จะให้ลูกเสือปฏิบัติตามกฎของลูกเสือ ผู้กำกับลูกเสือต้องปฏิบัติตนตามกฎนี้ทุกๆกรณีอย่างเคร่งครัด ในชีวิตของเขาถ้าทำได้เช่นนั้น แม้จะไม่ปริปากสอนแม้แต่ คำเดียว ลูกเสือทุกคนจะปฏิบัติตามไปเอง
หน้าที่ของผู้กำกับลูกเสือนั้นเปรียบเสมือนการเล่นกอล์ฟหรือการใช้เคียวตัดหญ้า หรือการตกปลาโดยใช้ตัวแมลงเป็นเหยื่อ ถ้าเรารีบร้อนรุกเร้าเกินไป เราก็จะไม่ประสบจุดประสงค์ อย่างเช่นที่เราปล่อยให้แขนของเราแกว่งไปตามสบายง่ายๆ ไม่ต้องใช้ความพยายามอย่างใดจนเกินไปในการเล่นกอล์ฟ แต่เราก็ต้องแกว่งแขนเรื่อยไป เพราะการที่จะยืนเฉยๆ นั้นไม่ก่อให้เกิดประโยชน์แต่อย่างใด มันจะต้องเป็นไปอย่างใดอย่างหนึ่ง คือเราจะไม่สามารถทำให้สำเร็จได้ด้วยดี กล่าวคือจะก้าวไปข้างหน้าหรือจะถอยหลัง เราจงมาพากันก้าวไปข้างหน้าด้วยการยิ้มแย้มแจ่มใสเถิด
ความภักดีต่อกระบวนการลูกเสือ
ขอให้ผู้กำกับลูกเสือทุกคนจงจำไว้ว่า นอกจากหน้าที่จะต้องปฏิบัติกับเด็กดังกล่าวแล้ว เขายังจะต้องมีหน้าที่ที่จะต้องปฏิบัติแก่กระบวนการลูกเสืออีกด้วย ความมุ่งหมายของเราในการที่จะอบรมเด็กให้เป็นพลเมืองดีนั้น ส่วนหนึ่งก็เพื่อผลดีแก่ประเทศชาติ เพื่อว่าประเทศชาติจะได้มีพลเมืองที่ดีมีความซื่อสัตย์เชื่อถือได้ มีความสามัคคี มีความยุติธรรม จะช่วยให้มีความเป็นปึกแผ่นภายในชาติ และมีสันติภาพกับประเทศเพื่อนบ้านทั้งไกลและใกล้
เนื่องจากผู้กำกับต้องรับภาระในการสอนให้เด็กงดเว้นความชั่ว เป็นผู้มีวินัย โดยการปฏิบัติตัวเองเป็นตัวอย่างจึงจำเป็นที่จะต้องข่มความรู้สึกส่วนตัวแม้เล็กน้อยนั้นเสีย กับต้องมีใจกว้างขวางที่จะสละความคิดเห็นส่วนตัวให้แก่นโยบายส่วนรวม หน้าที่ของผู้กำกับลูกเสือก็คือการสอนเด็กให้รู้จักความยุติธรรม ทุกคนต่างปฏิบัติหน้าที่ของตนเช่นเดียวกับอิฐที่เรียงอยู่ที่กำแพง ทั้งตัวผู้กำกับเองก็ต้องทำเช่นนั้นด้วย ทุกคนได้รับแบ่งงานอันมีขอบเขต ผู้กำกับทุกคนฝังใจทำงานนั้นมากเท่าไร เด็กก็ยิ่งตอบสนองต่อการฝึกอบรมของเขามากขึ้นเท่านั้น เพียงมองดูอุดมคติที่สูงของกระบวนการ หรือเพียงมองดูผลการปฏิบัติในระยะ 10 ปีข้างหน้า เราจึงจะเห็นรายการละเอียดของปัจจุบันในสภาพที่ถูกต้อง
เมื่อผู้กำกับลูกเสือรู้สึกตะขิดตะขวงใจไม่อาจปฏิบัติงานตามแนวทางที่กำหนดไว้ได้แล้ว ทางที่เป็นลูกผู้ชายของเขาก็คือ ตรงไปยังผู้ตรวจการลูกเสือหรือกองอำนวยการเพื่อเจรจากัน ถ้ายังเข้าใจกันไม่ได้ก็ควรลาออกจากการลูกเสือไป เพราะเมื่อเข้าทำงานเป็นผู้กำกับลูกเสือในตอนแรกก็เข้าไปด้วยความเข้าใจดี มันไม่ค่อยยุติธรรม ถ้าต่อมาผู้กำกับนั้นเห็นว่ารายละเอียดต่างๆ ไม่เหมาะสมกับตัวเขา ถึงกับต้องกล่าวหาเป็นความผิดของคณะบริหาร ถ้าถึงขั้นนั้นแล้วก็ควรแยกกัน แต่เคราะห์ดีที่วงการลูกเสือของเราได้อาศัยวิธีการกระจายอำนาจและให้เสรีภาพแก่เจ้าหน้าที่ท้องถิ่นในการจัดการบริหาร เราจึงหลีกเลี่ยงการเคร่งครัดต่อระเบียบ ซึ่งเป็นสาเหตุแห่งความกวนโทโส และการกล่าวหากันอย่างในองค์การอื่นหลายแห่ง เราโชคดีที่มีคณะผู้กำกับลูกเสือที่มีทัศนคติกว้างขวาง และมีความภักดีต่อกระบวนการเป็นส่วนรวม
รางวัลอย่างหนึ่งของผู้กำกับลูกเสือ
มีชายคนหนึ่งกล้าบอกกับข้าพเจ้าว่า เขาเป็นชายที่มีความสุขที่สุดในโลก ข้าพเจ้าจึงต้องบอกกับเขาว่า มีอีกคนหนึ่งที่มีความสุขมากกว่า คือ ข้าพเจ้า
ท่านไม่จำเป็นต้องนึกคิดว่า ใครในสองคนนี้ได้บรรลุถึงความสุขอันนี้ โดยไม่เคยผจญกับอุปสรรคและความยุ่งยากทั้งหลายมาก่อน แต่ตรงกันข้าม ความพอใจที่ได้เผชิญกับความยากลำบากโดยมีผลสำเร็จ และอดทนต่อความเจ็บปวดทั้งหลาย ทำให้เกิดความหฤหรรษ์อย่างสมบูรณ์ที่ได้ประสบชนะความยากลำบาก
อย่าคาดว่าชีวิตของท่านจะเป็นสุขอย่างที่นอนอยู่บนเตียงนอน ที่มีดอกกุหลาบโรยอยู่ มันจะไม่มีความสนุกอะไรเลย ถ้าหากว่าชีวิตเป็นอย่างที่ว่านี้จริงพินาศลงเพราะขาดความอดทน มากกว่าที่พินาศลงเพราะการดื่มน้ำเมาหรือความชั่วอื่นๆ ท่านต้องทนต่อคำวิพากษ์วิจารณ์ที่กวนโมโห และความโยกโย้เนื่องจากระเบียบแบบแผน จนถึงขีดขีดหนึ่งครั้นแล้วรางวัลของท่านก็จะมาถึงท่าน ฉะนั้น ในการที่จะอบรมลูกเสือนั้น ท่านจะต้องพบกับความผิดหวังและสิ่งที่ ขัดขวางต่อความก้าวหน้าอยู่มาก จงมีความอดทน คนจำนวนไม่น้อยที่ทำให้งานหรืออาชีพของตน
ความพึงพอใจซึ่งได้มาจากการพยายามทำหน้าที่ของตนถึงกับละเว้นการทำชั่ว ความพอใจที่ได้มาจากการอบรมบ่มนิสัยในตัวเด็ก ซึ่งทำให้เด็กเหล่านี้มีชีวิตอนาคตสดใสขึ้น เป็นรางวัลซึ่งมิอาจบรรยายเป็นลายลักษณ์อักษรได้ ความจริงการที่ได้ทำงานมาเพื่อป้องกันไม่ให้ความชั่วต่างๆเกิดมีขึ้นมาอีก และความชั่วเหล่านี้ถ้าปล่อยให้มีต่อไป ในไม่ช้าจะทำให้เด็กหนุ่มของเราสลายลงนั้น จะทำให้คนเรามีความสุขในทางใจที่มั่นคง เพราะได้ทำอะไรให้ประเทศที่รักของเราบ้างแล้ว ถึงแม้ว่าการกระทำนั้นจะเป็นสิ่งเล็กน้อยเพียงไรก็ดี นี่คือเจตนารมณ์ ซึ่งผู้กำกับลูกเสือและผู้ตรวจการลูกเสือ กรรมการ ครู ผู้ดำเนินงาน ผู้ฝึกและเลขานุการ คำว่าผู้บังคับบัญชาลูกเสือ (Scouter) หมายถึงบุคคลที่กล่าวมาแล้วนี้ทั้งหมดที่ทำงานอยู่ในกระบวนการลูกเสือ
เกียรติในการจัดรูปงานและการเผยแพร่งานของกระบวนการลูกเสือนั้น อยู่ที่กองทัพของผู้ที่ทำงานอาสาสมัครเหล่านี้ จากบุคคลเหล่านี้เราได้ประจักษ์พยานที่วิเศษ แม้ว่าจะเป็นประจักษ์พยานของการรักชาติซึ่งอยู่ใต้พื้นผิวของชาติทั้งหลาย คนเหล่านี้อุทิศเวลา กำลังงาน และในบางคราวอุทิศเงินเพื่อจัดการฝึกอบรมเด็กโดยไม่หวังรางวัลหรือการชมเชย ในสิ่งที่พวกเขากำลังทำอยู่แต่ประการใด ที่เขาทำไปอย่างนี้ก็เพราะเขารักชาติและรักพวกเขานั่นเอง.
ความเห็น (2)
..... ต้องมีนิสัยชอบกลางแจ้ง ซาบซึ้งในความทะเยอทะยานของเด็ก และแสวงหาผู้อื่นที่มีความรู้มาช่วยแนะนำ ..... ดีนะคะ
หวัดดีท่านต้น...อยากย้อนเวลากลับไปสัก 3 - 4 ปี คุณมะเดื่อคงสร้างสรรค์งานลูกเสือได้อีกเยอะ...เลย