กำกิ๋นอยู่บนฟ่า
28/05/2556
***********
ผมเป็นคนเมืองที่บรรพบุรุษปู่ย่าตายาย ท่านอพยพมาจากทางเหนือของไทย แพร่ น่าน พะเยา ลำปาง ปัจจุบันมีความรู้สึกว่าวัฒนธรรม ประเพณี และรวมถึงภาษาของบรรพรุษที่เคยสร้างไว้ก็ดูว่าจะ “ผิดเพี้ยน” ไปอย่างมากในกลุ่มเยาวชนรุ่นใหม่ อาจเกี่ยวด้วยความทันสมัยของสื่อมัลติมีเดียและการผสมพันธุ์ข้ามสายพันธุ์ ผมชอบในภาษาคำสอนที่ตา(ป่อใหญ่,ปู่ใหญ่)ท่านได้เคยพูดและสอนไว้มาก "ป่อใหญ่จื่น ชอบธรรม" (พ่อใหญ่ชื่น ชอบธรรม) ท่านเสียชีวิตไปแล้ว ขณะที่ท่านเสียชีวิตไปนั้น ท่านอายุได้ 96 ปี คำสอนของท่านหลายคำที่ผมยังพอจดจำได้ เกี่ยวกับเรื่องการกินหรือการรับประทานอาหาร เช่น
“กินหื้อมันปอต๊อง แต่งหย้องหื้อมันปอตั๋ว” ความหมายก็น่าจะหมายถึง อย่าเป็นคนที่เห็นแก่กิน กินแต่พอประมาณหรือพอดี ไม่เป็นคนตะกละมูมมาม และการแต่งเนื้อแต่งตัวประดับประดาสิ่งของอะไรก็อย่าฟู่ฟ่าฟุ่มเฟือยเกินฐานะเกินตัว อย่าเลียนแบบคนที่เขามี(รวย)กว่าเรา
“กิ๋นเข้าหื้อไว้ต่าน้ำ” หมายถึง การกินอาหารให้กินแต่พอดีอย่ากินมากจนอิ่มแน่น จนจุก พอเราดื่มน้ำเข้าไปก็จะได้ไม่จุกเสียดแน่นท้องจนอึดอัดหายใจไม่ออก จนต้องพึ่ง อีโน
“ยามป่อแม่ยังมี กิ๋นขว้างโบ๊ะขว้างบ๊ะ กันป่อแม่ต๋ายละ หม่าห่อยนอยจา” หมายถึง เมื่อตอนที่เราอยู่กับพ่อแม่ไม่ต้องรับผิดชอบอะไรมาก พ่อแม่ทำกับข้าว หาอาหารมาทำให้กินก็ฟุ่มเฟือยกินทิ้งกินขว้าง ไม่เห็นคุณค่าของข้าวปลาอาหารที่มี พอถึงคราวที่พ่อแม่เสียชีวิตหรือตายไปแล้วตัวเองรับผิดชอบชีวิตเต็มที่ก็รู้สึกเสียใจและเสียดายในภายหลัง ถึงตอนนั้นข้าวของเงินทองก็แทบจะไม่เหลืออะไรแล้ว ต้องกระจัดกระจายเหมือนมะระขี้นกลูกเล็กๆ ที่ขึ้นระตามรั้วไปทั่ว
อีกคำหนึ่งที่ “ป่อใหญ่จื่น” ท่านกล่าวให้ได้ฟังเหมือนจะเป็นปรัชญาว่า “กำกิ๋นอยู่บนฟ่า” หมายถึง ของกินหรืออาหารที่ชาวบ้านส่วนใหญ่กินกันอยู่นั้นส่วนมากจะขึ้นอยู่กับสภาพดินฟ้าอากาศเป็นสำคัญ หากว่าปีไหนเกิดฝนแล้ง อาหารการกินก็ลำบาก เช่นปีนี้ฝนแล้งจนถึงเดือนพฤษภาคม และนี่ก็พึ่งจะตกลงมาไม่กี่วัน นับว่าแล้งนานมากและปีนี้อากาศก็ร้อนมากผิดปกติด้วย
และแล้วคำกล่าวที่ป่อใหญ่ผมกล่าวไว้ก็สำแดงผล กำกิ๋นที่ว่าอยู่บนฟ้าก็คือ “ของกินที่มาจากฝน” นั่นเอง พอฝนตกอะไรๆ อาหารต่างๆ ก็เกิดตามมา โดยเฉพาะหมู่บ้านของผมอยู่ใกล้ป่าเขา(ดอย)ซึ่งถึอเป็นแหล่งอาหารตามธรรมชาติอยู่แล้ว
มองเห็นเขาอยู่ไม่ไกล ผมถ่ายจากหลังบ้านครับ
ของกินตามธรรมชาติที่เกิดมาจากฟ้า(ฝน)ก็ผุดตามกันมา เช่น
“อึ่งเค่า”
แกงคั่วอึ่งเค่า ฝีมือแม่ยายครับ อร่อยใช้ได้
แถวบ้านผมราคาอึ่งเค่าที่ออกใหม่ราคากิโลกรัมละตั้ง 30022/200 200๒๐๐ บาทแน่ะ
“กบนา”
กบนาทำอาหารได้หลายอย่าง ไม่ว่าจะเป็น ต้ม แกง หรือจะผัดเผ็ด ก็ได้ครับ คิดว่าคงเคยเห็นและรู้จักกบกันดีและเคยรับประทานอาหารที่ทำจากกบกันบ้างแล้วนะครับ
“แมงดานา”
แถวบ้านผมพอฝนตกน้ำเต็มหนอง ตอนหัวค่ำหนุ่มๆ และเด็กๆ จะพากันนำแบตเตอรี่และไฟแสงสีไปเปิดล่อกัน ได้หลายอย่างรวมกัน ได้แมงต๊อบข็อบด้วย แมงจอน ตั๊กแตนด้วย อาหารทั้งนั้น
“แมงต๊อบข็อบ”
สีดำ (บางหมู่บ้านเรียก “แมงเงี่ยง”)
“แมงต๊อบข็อบกับแมงจอน”
แมงดากับแมงต๊อบข็อบ ตำน้ำพริกกินกับผักสด ๆ อร่อยดีมาก
“แมงมัน”
แมงมัน คั่วให้สุกแล้วนำไปตำน้ำพริกก็ได้รสชาดดีไปอีกแบบครับ
“แมงนูน”
แมงนูนคั่วเกลือ ก็อร่อยเค็มมันไปอีกแบบเหมาะเป็นกับแกล้ม หรือจะนำไปตำน้ำพริกก็อร่อยเช่นกันครับ
“เห็ดถอบ” หรือ “เห็ดเผาะ”
"พี่อ้อย" พี่สาวของผมเป็นมือหนึ่งในเรื่องการเก็บเห็ดวันหนึ่งเก็บได้ประมาณ ๖ ลิตร ตอนนี้ขายกันลิตรละ ๒๐๐ บาทครับ แต่ที่บ้านผมไม่ขายแจกพี่น้องและอัดตู้เย็นไว้กินนาน ๆ นี่พึ่งเก็บมาใหม่ ๆ จากบนเขายังไม่ได้ล้างนะครับ
ภาพนี้เห็ดล้างแล้วเตรียมจะทำกับข้าว
เป็นแกงแล้วครับ ใส่ “แลน” (เป็นอาหารพื้นบ้านตามป่าที่หากินได้ยากตัวคล้ายตะกวด) ด้วย ฝีมือแม่ของผมแกงด้วยตนเอง มากินด้วยกันครับ
นอกจากนี้ก็มีประเภทผัก เช่น “ผักบุ้ง” ผักบุ้งหากินง่ายตามริมห้วยริมคลอง แต่ช่วงฝนตกใหม่ๆ จะออกยอดสวย น่ากินกว่าตอนฤดูแล้ง
ผัดผักบุ้ง
“ผักเสี้ยว” พอฝนตกลงมากผักเสี้ยวบ้านจะออกยอดอวบน่าเก็บมาแกงหรือลวกจิ้มน้ำพริกเป็นอย่างมาก
แกงผักเสี้ยวใส่เห็ดนางฟ้า
“ผักป่อก้าตี๋เมีย”
บ้านเราอุดมสมบูรณ์เพียบพร้อมไปด้วยอาหารการกินดีนะครับ ยังมีอาหารที่เกิดตามธรรมชาติอีกเยอะแยะที่ไม่ได้กล่าวถึง เช่น ผักหวาน หน่อไม้ เห็ดไข่ดงไข่เหลือง ผักกูด ผักสาบ ผักบอนเต่า ดอกก้าน ดอกอาว(กระเจียว) เป็นต้น ถ้าตราบใดที่ป่าไม้ยังเขียวขจีอุดมสมบูรณ์ คนไม่ทำลายป่า ตัดไม้ทำไร่กันมาก และฝนตกต้องตามฤดูกาล ตกมาเมื่อใดก็มีอาหารการกินเมื่อนั้น สมดังคำพ่อใหญ่ที่ว่า “กำกิ๋นอยู่บนฟ้า” แต๊ ๆ หนาครับ
ความเห็น (8)
ติดใจตัว แลน ครับ ไม่รู้ว่าจะเป็นตัวเดียวกับที่บ้านผมไหม ผมเคยกินเมื่อตอนเรียนประถม เขาเอามาคลุกเครื่องขมิ้น ทอดให้หอม อร่อยกว่าเนื้อหมู หรือ เนื้อไก้ซะอีกครับ แต่พอโตไม่เคยได้กินอีกเลย
เห็นภาพที่ขึ้นโชว์ เห็นเห็ดเผาะ นึกว่าลูกหิน
ชอบคำเปรียบเปรยของคนเฒ่าคนแก่ครับ
สอนเราได้ดีนักแล....
อ่านบันทึุกนี้ของพี่หนานแล้ว....ต้องคู่กับเพลงเลยจ้ะ....
" ของกิ๋นบ้านเฮา"
พ่อก็เคยพูดเหมือนกันค่ะ ถ้าฝนตกก็ไม่อดตาย
ของดีและของลำบ้านเฮาทั้งนั้นเลยนะครับ
มีหลายชนิดมากเลย ผมชอบกินเห็ดเผาะครับ
-สวัสดีครับ..
-ชอบ ๆ ครับ "กำกิ๋นอยู่บนฟ้า"
-ยามนี้ฝน..อาหารจากป่าเขาท้องไร่ท้องนาออกมาให้ได้ดำรงชีพอีกหลายอย่างเลยหละครับ..
-ดอกกระเจียวลวกจิ้มน้ำพริก..เมนูเด็ดครับ
- คุณ nobita ครับ ผมไม่แน่ใจนะครับว่า เป็นชนิดเดียวกับตะกวดหรือเปล่า แต่ถ้าว่านำไปชุบขมิ้นแล้วทอดให้เหลืองหอมแล้วหละก็น่าจะอร่อยอย่างมากหละครับ ขอบคุณนะครับที่ให้กำลังใจและแสดงความคิดเห็น
- คุณ พ.แจ่มจำรัส ครับ เห็ดที่เก็บมาใหม่ๆ ก็อย่างนี้แหละครับ ขาว ดำตามพื้นที่ๆ เราเก็บมาที่พื้นทรายก็สะอาดขาด แต่ออกสีดำๆ แบบที่เห็นนี้ พื้นดินก็น่าจะสีดำนะครับ พี่สาวผมไปเก็บในเขตพื้นที่ของคันโช้งวัดโบสถ์ครับ เขตติดต่อหมู่บ้านของผมกับพิษณุโลก ขอบคุณที่เข้ามาร่วมให้กำลังใจมากนะครับ
- คุณ มะเดื่อ ครับ เห็นรายการอาหารตามเนื้อเพลงของคุณจรัลแล้ว ผมรู้สึกอายม้วนต้วนไปเลยหละ ไม่ได้ครึ่งเขาเลย แต่ก็ชอบมากครับ บางอย่างแถวบ้านผมยังหากินไม่ได้เลย ขอบคุณที่ให้กำลังใจนะครับ
- คุณ กอหญ้า ครับ ขอบคุณที่ให้กำลังใจ ร่วมแสดงความคิดเห็นมากนะครับ
- คุณ อักขณิช ครับ ขอบคุณที่ให้กำลังใจตลอดมา ผมก็ชอบบันทึกที่คุณเขียนทุกบันทึกเลย บางทีเข้าไปอ่านแล้วก็หลบออกมา จนลืมให้ดอกไม้ ก็ไม่ว่ากันนะครับ เพราะเวลาส่วนใหญ่อยู่กับการค้าขายครับ
- อ.ดร.ขจิต ฝอยทอง ครับ ถ้าอาจารย์อยากกินเห็ดเผาะ ตอนนี้ให้รีบมาที่บ้านผมเลยครับ วันนี้พี่สาวผมก็ไปเก็บอีก ตอนเย็นนี้ได้กินต้มอร่อยๆ แน่เลย ขอบคุณอาจารย์มากนะครับที่ให้กำลังใจและร่วมแสดงความคิดเห็น
- คุณ เพชรน้ำหนึ่ง ครับ ขอบคุณที่ให้กำลังใจตลอดมาและร่วมแสดงความคิดเห็นนะครับ คนเมืองบ้านเราลักษณะคำสอนก็คงจะไม่แตกต่างกันเท่าไหร่นะครับ แต่ถ้าลักษณะการไปหากินทุกวันนี้ตัองใช้คำนี้ครับ "ตางไปวัดมันหยังมาหมอง ตางลงหนองมันหยังมาเกลี้ยง" คุณ เพชรน้ำหนึ่ง เข้าใจ๋ความหมายนี่ว่าจ๊ะใด
