หอย - GotoKnow

หอย

นายอานนท์ ภาคมาลี (หมอแดง)

หอย หอยเป็นสัตว์น้ำที่มีคุณค่าทางอาหารไม่น้อยกว่าสัตว์น้ำจำพวกปลา ปู และกุ้ง มนุษย์กินหอยเป็นอาหารมาเป็นเวลายาวนาน หอยทะเลทุกชนิดกินเป็นอาหารได้ อาจมีความแตกต่างกันในเรื่องของรสชาติ อันเนื่องมาจากลักษณะของเนื้อเยื่อที่อ่อนนุ่ม แข็งกระด้าง เหนียว หรือมีความพอดี โดยทั่วไปหอยที่เติบโตช้า หรือมีอายุมาก เนื้อมักจะมีความเหนียวมากกว่าหอยที่โตเร็ว พฤติกรรมและอาหารที่หอยกิน ก็มีส่วนที่ทำให้รสชาติของหอยแต่ละชนิดไม่เหมือนกัน หอยที่มีรสชาติดีเหมาะสำหรับนำมาเป็นอาหารมักเป็นหอยกาบคู่ เนื่องจากเป็นพวกที่โตเร็ว เนื้อไม่เหนียว และนำเนื้อออกจากเปลือกได้ง่ายกว่าหอยกาบเดี่ยว หอยที่นิยมบริโภคกันโดยทั่วไป ได้แก่ หอยแครง หอยแมลงภู่ หอยนางรม หอยลาย หอยเชลล์ หอยเป๋าฮื้อ หรือ หอยโข่งทะเล หอยเทพรส หรือหอยหวาน หรือหอยตุ๊กแก หอยกะพง หอยหลอด หอยเสียบ หอยตลับ หรือหอยหวาน หอย อาหารเพื่อสุขภาพ และ จานด่วน
สารอาหารที่มีในเนื้อหอยที่ใช้เป็นอาหาร ๗ ชนิด ได้แก่ หอยแครง หอยแมลงภู่ หอยนางรม หอยเทพรส หอยเป๋าฮื้อ หอยหลอด และหอยกะพง พบว่า ปริมาณสารอาหารในหอยแต่ละชนิดมีความแตกต่างกัน จากน้ำหนักเนื้อหอยสด ๑๐๐ กรัม พบว่า มีโปรตีน ๖.๙ - ๒๒.๓ กรัม คาร์โบไฮเดรต ๐.๘ - ๖.๑ กรัม ไขมันรวม ๐.๔ - ๑.๔ กรัม แคลเซียม ๑๔ - ๙๘ มิลลิกรัม หอยชนิดที่มีโปรตีนมากที่สุด คือ หอยเชลล์ ส่วนหอยนางรมมีคาร์โบไฮเดรตและแคลเซียมมากที่สุด และหอยกะพงมีไขมันรวมมากที่สุด เมื่อเปรียบเทียบกับเนื้อหมู (ส่วนที่ไม่ติดมัน) พบว่า มีโปรตีน ๒๐.๑๔ กรัม ไขมันรวม ๑๒ กรัม และแคลเซียม ๙ มิลลิกรัม ซึ่งจะเห็นได้ว่า เนื้อหอยมีโปรตีนใกล้เคียงกับเนื้อหมู แต่มีไขมันรวมน้อยกว่า และมีแคลเซียมมากกว่า

ภูมิปัญญาการใช้หอยปรุงยารักษาโรคของหมอพื้นบ้าน
การนำหอยมาใช้รักษาโรคตามองค์ความรู้ด้านการแพทย์พื้นบ้านของไทยนั้น ส่วนใหญ่ใช้เปลือกหอยทำยา และเชื่อว่าเปลือกหอยแต่ละชนิดมีสรรพคุณเหมือนกันหรือคล้ายคลึงกัน แต่สามารถนำไปเข้าตำรับยารักษาโรคที่แตกต่างกันไป จึงทำให้หอยชนิดเดียวสามารถรักษาโรคต่างๆ ได้หลายโรค และได้ประมวลสรรพคุณและประโยชน์ของหอยตามความรู้ของหมอพื้นบ้านและประสบการณ์ในการใช้และพบว่า หอยแครง ใช้เปลือกหอย มีสรรพคุณแก้พุงโร ก้นปอด ตัวเหลือง รับประทานข้าวไม่ได้ แก้ต้อต่างๆ ขับนิ่ว ขับปัสสาวะ บำรุงโลหิต ฟอกเลือด ขับโลหิต บำรุงไขข้อ ช่วยเสริมสร้างกระดูก บำรุงกระดูก แก้มะเร็งในมดลูก แก้อาการเจ็บทางซีกขวาของชายโครง โรคตับ ริดสีดวงทวาร แก้โรคลำไส้ กระษัยลิ้นกระบือ กระษัยท้องมาร กระษัยปวดเมื่อยตามร่างกาย ไตพิการ ลดไขมันหน้าท้อง ขับเมือกมันในลำไส้ แก้ผดผื่น ไฟลามทุ่งขยุ้มตีนหมา เริม แก้ปัสสาวะกะปริบกะปรอย ปัสสาวะปวดแสบลำกล้องหรือช่องคลอด ขัดเบา กามโรค แก้อัมพฤกษ์ปากเบี้ยว อัมพาต ลมชัก ร้อนในกระหายน้ำ แก้ไข้ ดับพิษร้อนถอนพิษไข้ ไข้หมากไม้ ไข้ออกตุ่ม รักษาแผลที่เกิดจากอีสุกอีใสหรือไข้ออกตุ่ม แก้ปวดศีรษะ ใจสั่น ตาลายตามมือตามเท้ารักษาอาการอยู่ไฟไม่ได้ยับยั้งเอดส์แก้ในกองลม หอยขม ใช้เข้าตำราที่พบทั้งเนื้อ เปลือกและใช้ทั้งตัว สรรพคุณแก้กระษัยปวดเมื่อยตามร่างกาย กระษัยท้องมาร กระษัยลิ้นกระบือ อัมพาต แก้ธาตุดินพิการ บำรุงกระดูก รักษาอาการปวดกระดูก ขับเมือกมันในลำไส้ บำรุงถุงน้ำดี บำรุงลำไส้ แก้ต้อต่างๆ แก้ริดสีดวงทวาร แก้ร้อนในกระหายน้ำ ขับนิ่ว ขับนิ่วในถุงน้ำดี นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ ขับปัสสาวะ แก้ไข้ปวดศีรษะ ใจสั่น ตาลาย ชาตามมือตามเท้า รักษาอาการอยู่ไฟไม่ได้ เล็บขบ บำรุงกำลัง แก้โรคกระเพาะอาหาร แก้กามโรค แก้บิด แก้ปวดมวนท้องหรือถ่ายเป็นมูกเลือด ไฟลามทุ่ง เริม งูสวัด แก้ขี้ทูดกุดถัง(โรคเรื้อน) กลากเกลื้อน แก้ตานซาง แก้พยาธิอกหัก หายใจหอบหืด หายใจเร็ว เจ็บหน้าอก แก้ตาแดง ตาต้อใช้เป็นยาถ่ายของไก่แก้ช้ำใน
หอยเบี้ย ใช้ส่วนเปลือกมีสรรพคุณขับนิ่ว ทั้งนิ่วในกระเพาะปัสสาวะและนิ่วในถุงน้ำดี ขับปัสสาวะ แก้สลบ ไตพิการ แก้ปวดศีรษะ ใจสั่น ตาลาย ชาตามมือตามเท้า รักษาภายใน อาการอยู่ไฟไม่ได้ แก้ร้อนใน แก้ฝีในท้อง วัณโรค รักษาอาการน้ำลายไหลในเด็ก แก้อัมพฤกษ์ปากเบี้ยว รักษาอาการขาบวมขาแพลง ป้องกันฟันผุ แก้ปวดฟัน แก้คุณไสย
หอยสังข์ ใช้เปลือกมีสรรพคุณแก้กระษัยลิ้นกระบือ กระษัยท้องมาร ขับเมือกมันในลำไส้ ขับนิ่ว ขับปัสสาวะ บำรุงกระดูก แก้ไข้ แก้ไข้หมาก ไข้ออกตุ่ม ร้อนในกระหายน้ำ ลดไขมันหน้าท้อง แก้ปวดศีรษะ แก้อัมพาต แก้ธาตุดินพิการ ช่วยรักษาโรคมะเร็ง แก้ต้อต่างๆ ช่วยบำรุงหัวใจ รักษาไข้มาลาเรีย ไข้จับสั่น แก้หญิงคลอดบุตรแล้วเลือดไหลไม่หยุด ทำให้ผิวเนียน บำรุงลำไส้ บำรุงประสาทช่วยให้ความจำดีขึ้น บำรุงเลือด ฟอกเลือด ขับน้ำคาวปลา แก้ปวดหลังปวดเอว แก้ระดูขาวตานซาง หอยโข่ง ใช้เปลือก เนื้อ ทั้งตัว ฝาปิด สรรพคุณแก้กระษัยลิ้นกระบือ บำรุงลำไส้ ไฟลามทุ่งขยุ้มตีนหมา เริม งูสวัด ผดผื่น กลาก เกลื้อน แก้ฝ้า แก้ขี้ทูดกุดถัง แก้ธาตุดินพิการ แก้อัมพาต แก้อัมพฤกษ์ปากเบี้ยว ขับนิ่ว ขับเมือกมันในลำไส้ แก้ต้อต่างๆ รักษาอาการถูกหนามตำ บรรเทาอาการถูกของมีคมบาด ไข้ทับระดู แก้ลมชัก แก้ไข้ ตกขาว แก้มะเร็งในมดลูก เล็บขบแก้ตานซางเด็กหอยกาบ ใช้เปลือกแก้ไข้หมากไม้ ไข้หัวลม (ไข้สามฤดู) ไข้ตัวร้อน ไข้ตัวเย็น ไข้ออกตุ่ม แก้ได้สารพัดไข้ ดับพิษไข้ ลดความร้อน แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้ปวดศีรษะ แก้สะอึก แก้ซางเด็ก พุงโรก้นปอด เจ็บคอ ปากพอง แก้ฝี รักษาอาการเจ็บทั้งตัว ลดไขมันหน้าท้อง ขับนิ่ว รักษาแผลเรื้อรัง ทำยาสีฟัน บำรุงไขข้อ บำรุงกระดูก แก้กามโรค แก้กระษัย กระษัยท้องมาร ขับเมือกมันในลำไส้ บำรุงลำไส้ แก้ไฟลามทุ่ง แผลเปื่อยพุพอง โรคริดสีดวง หอบหืด
หอยมุก ใช้เปลือกและไข่มุก สรรพคุณแก้กระษัยลิ้นกระบือ แก้อัมพาต แก้ธาตุดินพิการ แก้ต้อต่างๆ บำรุงไขข้อ บำรุงกระดูก บำรุงเส้นผม บำรุงลำไส้ แก้กลากเกลื้อน แก้แผลอักเสบ ขับเมือกในลำไส้ ขับนิ่ว ขับปัสสาวะ แก้ไข้ ไข้หมากไม้ ไข้ออกตุ่ม แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้กระษัยท้องมารแก้ทอนซิลอักเสบ หอยมือเสือ ใช้เปลือก สรรพคุณแก้ต้อต่างๆ บำรุงไขข้อ แก้นิ่ว ไข้มาลาเรีย ไข้จับสั่น แก้กระษัยลิ้นกระบือ ขับเมือกมันในลำไส้ ขับปัสสาวะ บำรุงกระดูก รักษาเลือดไม่ปกติ บำรุงโลหิต แก้ไข้ ช่วยลดความร้อนในร่างกาย แก้ฟกบวม แก้ตะพั้นมือเสือ ช่วยเสริมกำลังทางเพศ หอยจุ๊บแจง ใช้เปลือก แก้กระษัย กระษัยลิ้นกระบือ กระษัยท้องมาร อัมพาต แก้ธาตุดินพิการ แก้ต้อต่างๆ แก้หูน้ำหนวก แก้ไข้ บำรุงลำไส้ ขับเมือกมันในลำไส้ ขับนิ่ว ขับปัสสาวะ บำรุงกระดูก บำรุงเลือด ขับน้ำคาวปลา ฟอกเลือด ปวดหลัง ปวดเอว แก้ร้อนใน อาการเป็นลมแก้ซานตางเด็ก หอยตาวัว ใช้เปลือกแก้กระษัย กระษัยลิ้นกระบือ กระษัยท้องมาร แก้ธาตุดินพิการ แก้ต้อต่างๆ แก้ไข้ ไข้มาลาเรีย ไข้จับสั่น บำรุงลำไส้ ขับเมือกมันในลำไส้ ขับนิ่วขับปัสสาวะบำรุงกระดูก หอยพิมพการัง (พิมปะการัง) ใช้เปลือก แก้กระษัย กระษัยลิ้นกระบือ กระษัยท้องมาร ขับเมือกมันในลำไส้ ขับนิ่ว ขับปัสสาวะ บำรุงกระดูก บำรุงลำไส้ แก้ตานซางเด็กแก้ต้อต่างๆแก้ไข้ หอยนางรม ใช้เปลือก มีสรรพคุณขับนิ่ว ขับปัสสาวะ แก้ไข้หมากไม้ ไข้หัวลม (ไข้ 3 ฤดู) ไข้ตัวร้อน ไข้ตัวเย็น แก้ได้สารพัดไข้ แก้กระษัย กระษัยลิ้นกระบือ กระษัยท้องมาร แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย แก้เถาดาน กล่อน (โรคที่มีของเหลวเข้าไปอยู่ในถุงอัณฑะ) เสริมกระดูก อัมพาต บำรุงลำไส้ บำรุงกระดูก ขับเมือกมันในลำไส้
หอยทาก ใช้ทั้งตัว สรรพคุณแก้อัมพาต แก้ธาตุดินพิการ ขับปัสสาวะ ขับเมือกมันในลำไส้ ขับนิ่วขับนิ่วในไต หอยเชอร์รี่ ทั้งตัว สรรพคุณแก้ไฟลามทุ่ง เริม งูสวัด เล็บขบ แก้โดนยาสั่ง แก้ผิดสำแดง หอยแมลงภู่ ใช้เปลือก สรรพคุณแก้ไข้ บำรุงกระดูก ขับเมือกมันในลำไส้ หอยหอม ใช้เปลือก สรรพคุณแก้นิ่วในไต ขับนิ่ว แก้ไข้ หอยหวาน ใช้เปลือกกัดเสมหะ แก้ซางเด็ก
หอยกระจก ใช้เปลือก ช่วยบำรุงประสาท ทำให้ความจำดี ทำให้ผิวเนียน หอยนมสาว ใช้เปลือก แก้ตานซางเด็ก หอยฝาน ใช้เปลือก สรรพคุณช่วยรัดหัวฝีให้หายเร็วขึ้น หอยขาว ใช้เปลือก สรรพคุณขับเมือกมันในลำไส้ หอยหลอด ใช้เปลือก สรรพคุณขับเมือกมันในลำไส้ หอยตีนชัก ใช้เปลือก แก้ตานซางในเด็ก หอยคัน ใช้เปลือกทำยาฆ่าแมลง หอยหิน ใช้ทั้งตัวรักษาโรคตาฟาง หอยเข็ม ใช้เปลือก แก้ตานซางเด็ก หอยเม็ดมะม่วง ใช้เปลือกแก้อัมพาต แก้ธาตุดินพิการ
การใช้หอยปรุงยามีทั้งยาตำรับเข้ากับยาสมุนไพรอื่นๆ อีกหลายตัว โดยเฉพาะยาตำรับนั้นมีบันทึกในคัมภีร์ตำรายาไทยอยู่หลายคัมภีร์ครอบคลุมหลายโรค ส่วนการใช้แบบเดี่ยวนั้นมักปรากฏเป็นภูมิปัญญาของหมอพื้นบ้านจากประสบการณ์และการสืบต่อ มักไม่ค่อยปรากฏเป็นตำรับตำรา ในปัจจุบันสมัย ภูมิปัญญาการทำยาจากเปลือกหอยเริ่มลดน้อยถอยลงเรื่อยๆ แต่ความน่าสนใจอยู่ตรงที่เปลือกหอย เมื่อนำมาเผาหรือสะตุจะได้แคลเซียมซึ่งสามารถนำไปพัฒนาวงการยาไทยได้มากมาย เปลือกหอยแครงยังนำไปเป็นส่วนผสมของพระเครื่องเน้ือผงได้อีก แต่ต้องนำไปเผาก่อน และนำมาบดหรือป่น/ตำให้ละเอียด

เขียนใน GotoKnow โดย นายอานนท์ ภาคมาลี
ใน หอย

คำสำคัญ (Tags): #gotoknow#หมออนามัย#หอย

หมายเลขบันทึก: 533607เขียนเมื่อ 22 เมษายน 2013 18:12 น. ()แก้ไขเมื่อ 22 เมษายน 2013 18:28 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-ไม่ดัดแปลงจำนวนที่อ่าน