ไวทฺยราช นมสฺตุภฺยํ ยมราชสโหทร ฯ
ยมสฺตุ หรติ ปฺราณานฺ ตฺวํ ตุ ปฺราณานฺ ธนานิ จ ฯ
वैद्यराज नमस्तुभ्यं यमराजसहोदर ।
यमस्तु हरति प्राणान् त्वं तु प्राणान् धनानि च ॥
vaidyarāja namastubhyaṁ yamarājasahōdara,
yamastu harati prāṇān tvaṁ tu prāṇān dhanāni ca.
ข้าแต่ไวทยราช ความเคารพจงมีแด่ท่าน ผู้ร่วมอุทรกับยมราช
แต่ยมราชนำชีวิตไป ทว่าท่านนำชีวิตและทรัพย์ไป
แปลอีกที
ข้าแต่จอมแพทย์ ภราดาแห่งยมราช ข้าขอนมัสการท่าน
พญายมราชนั้นมาแล้วก็นำชีวิตไป
แต่ท่านนอกจากนำไปทั้งชีวิตไปแล้ว ยังนำทรัพย์ไปด้วย.
คำศัพท์
ไวทฺยราช
ไวทฺยราช, แพทย์ [ไวทฺยราช; นาม. เพศชาย. การกที่ 8. เอกพจน์]
ไวทฺย+ราช ราชาแห่งการแพทย์
นมสฺ
ความนอบน้อม, ความเคารพ. [นมสฺ; นาม. เพศกลาง. การกที่ 1. เอกพจน์]
ตุภฺยมฺ
แด่ท่าน. [ตฺวมฺ; สรรพนาม. การกที่ 4. เอกพจน์]
ยมราชสโหทร
ผู้ร่วมอุทรกับยมราช [ยมราชสโหทร; นาม. เพศชาย. การกที่ 8. เอกพจน์] {ยม+ราช}+{สห+อุทร} ยมราช + ผู้ร่วมอุทร
ยมสฺ
พระยม [ยม; นาม. เพศชาย. การกที่ 1. เอกพจน์]
ตุ
แต่ [นิบาต (คำไม่แจกรูป ชนิดคำเชื่อม)]
หรติ
ย่อมนำไป [หฺฤ; กริยาปัจจุบันกาล. เอกพจน์. บุรุษที่ 3. กรรตุวาจก]
ปฺราณานฺ
ชีวิต, ลมปราณ [ปฺราณ; นาม. เพศชาย. การกที่ 2. พหูพจน์]
ตฺวํ
ท่าน. [ตฺวมฺ; สรรพนาม. การกที่ 1. เอกพจน์]
ธนานิ
ทรัพย์. [ธน; นาม. เพศกลาง. การกที่ 2. พหูพจน์]
จ
และ [นิบาต (คำไม่แจกรูป ชนิดคำเชื่อม)]
กัลยาณมิตร ที่เป็นบุคลากรทางการแพทย์อย่าค้อนขวับๆ นะครับ สุภาษิตนี้ ออกไปในแนวเสียดสีพวกแพทย์ ไม่รับรองว่าแต่งสมัยไหน เพราะผมไม่ได้แต่งเอง อิๆๆ
บทนี้ศัพท์ไม่ยาก หลายศัพท์เรารู้แล้ว วรรคหนึ่งก็จบข้อความหนึ่ง ไม่กระโดดไปมาอย่างร้อยกรองที่ซับซ้อน
เมื่อแปลศัพท์ใดก็ตาม อย่ายึดติดว่าศัพท์นี้ต้องแปลอย่างนี้เสมอไป ในบทอื่นๆ คำนั้นอาจมีความหมายอื่น หรืออาจทำให้ความหมายโดยรวมแตกต่างไปก็ได้
ไวทยราช นี้ มีชื่อว่า ธันวันตริ เป็นแพทย์ของทวยเทพ แพทย์ผู้นี้บังเกิดขึ้นพร้อมถ้วยน้ำอมฤตเมื่อคราวกวนเกษียรสมุทร
อนึ่ง สระ ไอ ในภาษาสันสกฤต อาจแผลงเป็น แอ ได้ เช่น ไสนฺย เราใช้ แสนย, แสนยา ส่วน ว ก็ แผลงเป็น พ ได้ ดังนั้น ไวทฺย จึงเป็น แพทย์ ในภาษาไทย เช่นเดียวกับ ไวศย ก็แผลงเป็น แพศย์ นั่นเอง
อ้างอิง
“Sanskrit subhashita 7” ใน www.chitrapurmath.net
อยากจังเลยนะคะ...P'Ple เรียน ต้องสอบตกแน่นๆ นะคะ
ขอบคุณคะ ได้ความรู้ ว่า ไวทย กับ แพทย มีความหมายเดียวกัน แต่ แพศย์ ทำเอาใจหายวาบ :)
สวัสดีครับ พี่ ...Dr. Ple
ต้องมีสมาธิดีๆ ครับ เพราะเนื้อหาเยอะ
จะว่าไปบทสวดมนต์ก็พอนำมาประยุกต์ได้เหมือนกันครับ
สวัสดีครับ คุณ ป.
นึกถึงอีกคำใช่ไหมครับ ;)
คำที่ลงสระอะ กับคำที่ลงสระอา บางทีก็ความหมายเดียวกัน
ต่างแต่เพศเท่านั้นเองครับ
เสียดสีได้ลึกซึ้งจังเลยนะคะ ภาษาน่าสนุกอย่างนี้เอง การแปลศัพท์ต้องรู้จักหาความหมายที่เหมาะสมจริงๆค่ะ ไม่มีคำตายตัวเป๊ะๆ เป็นการฝึกสมองอย่างหนึ่งนะคะ