จากปู่ถึงหลาน(๑๔)
ไม่ได้เขียนถึงทอฝันมาเดือนกว่าแล้ว แต่ปู่ก็ถ่ายวีดีโอ ถ่ายรูปทอฝันอย่างต่อเนื่อง และปู่ไปซื้อสีอะคริลิคมาวาดรูปทอฝันใส่เสื้อให้หนูใส่เล่นไปสามตัวแล้ว การเขียนรูปทอฝันเล่นๆเป็นผลได้ของปู่ที่ได้วาดรูป และผลได้ของทอฝันก็คือมีเสื้อฝีมือปู่...
เรารู้สึกว่าทอฝันเป็นเด็กฉลาดและพัฒนาการไวมากคนหนึ่งและมีหลายคนก็ชมเช่นนั้น ปู่ก็เลยมาถอดบทเรียนว่าทำไมทอฝันถึงพัฒนาการไว
เริ่มตั้งแต่ทอฝันอยู่ในท้องด้วยความรักของพ่อเนติ์แม่หนอม และได้ฟังเพลงดีๆตั้งแต่อยู่ในท้อง พอคลอดออกมาทอฝันกินนมแม่และได้รับการโอบกอดจากทุกคนในครอบครัวของพวกเรา และที่สำคัญก็คือทุกคนที่อุ้มทอฝันชวนทอฝันพูดคุยตลอดเวลา
บรรยากาศภายในบ้านข้างบ้านมีต้นไม้เยอะ ทอฝันได้รับออกซิเจนอย่างเต็มที่ ได้อยู่กับธรรมชาติได้เห็นดอกไม้ใบหญ้า เห็นสัตว์เลี้ยง เช่น สุนัข แมว ไก่แจ้ ได้เห็นสัตว์ตามธรรมชาติ เช่น นก กระรอก จิ้งเหลน รอบบ้านไม่มีเสียงด่าทอหรือทะเลาะตบตีกัน ย่าเปิดเพลงเบาๆกล่อมให้ทอฝันนอน ทั้งเพลงเด็กและเพลงลูกกรุงเก่าๆ
เราสอนเหตุผลให้ทอฝันตั้งแต่เล็กๆ อย่างนี้ทำได้ อย่างนี้ทำไม่ได้เพราะอะไร ด้วยกิริยาวาจาสุภาพ เช่น ทอฝันจะเอาโน่นนี่ก็จะบอกว่า ของนี้หนูเล่นไม่ได้นะคะ เป็นของคุณปู่เดี๋ยวมันจะเสียนะคะ (แต่เดี๋ยวนี้ทอฝันมีเหตุผลว่า ป่าป๊าซ่อม หมายถึงว่าถึงเสียก็ไม่เป็นไรป่าป๊าเขาซ่อมได้ ดูเธอสิ..ฮ่าๆ) หรือเวลาพาไปเที่ยวห้างฯ เห็นของเล่นทอฝันจะตรงเข้าไปกอดตุ๊กตา ให้เขากอดอยู่พักนึงแล้วบอกว่า อันนี้เป็นของที่เขาขายนะคะ ตุ๊กตาของหนูมีเยอะมากที่บ้าน เราให้เขาขายก่อน แล้วเราเดินไปดูอย่างอื่นกันนะคะ ทอฝันก็จะยอมตามโดยดี
ช่วงสองสามเดือนมานี้ทอฝันชอบจะเล่นไอแพดของปู่ จากเรียก แพด...พอบอกให้เรียก ไอ..แพด ทอฝันจะเรียก แพด...แพด..ทุกวันนี้เรียก ไอแพดชัดแจ๋ว แต่พอจะเล่นไอแพดในรถตอนที่ปู่ย่าไปรับ พ่อเนติ์จะบอกทอฝันว่าพ่อไม่ให้เล่นในรถนะคะ เขาก็ยอมแต่โดยดี พอถึงบ้านปู่จะเรียกหาไอแพดทันที แต่พอปู่บอกว่าปู่จะต้องใช้ทำงานก่อนนะลูก ตอนเย็นเลิกงานแล้วปู่จะให้เล่นนะคะ ทอฝันก็จะยอม แต่พอถึงตอนเย็นทอฝันจะมาทวงทันทีปู่ก็จะยอมให้เล่น ให้เขารู้ว่าเขาจะได้ตามที่ปู่รับปาก ซึ่งปู่เห็นว่าเป็นเรื่องสำคัญที่รับปากอะไรไว้ต้องทำตามที่รับปาก ไม่เช่นนั้นเขาจะไม่เชื่อถือในสิ่งที่เราบอก
ทอฝันจะไม่ได้ดื่มนมวัวแทนนมแม่ ทดลองให้ทอฝันดื่มนมแพะตั้งแต่เล็กแต่ทอฝันไม่ชอบ เลยให้ทอฝันดื่มนมถั่วเหลือง น้ำนมข้าวโพด น้ำธัญพืช สังเกตดูว่าทอฝันไม่ค่อยแพ้อากาศเหมือนพ่อเนติ์กับปู่ที่ดื่มนมวัวมาตั้งแต่เล็กๆ ปู่กับพ่อเนติ์ ได้ทานนมแม่ก็จริงแต่พอทิ้งนมแม่ก็ได้นมวัวแทน ทั้งปู่และพ่อเนติ์เป็นโรคภูมิแพ้ แต่ทอฝันถึงเป็นหวัดก็หายเร็ว
เราสอนให้ทอฝันรู้จักระเบียบวินัย ทุกเช้าเมื่อปู่กับย่าไปรับทอฝันมาที่บ้าน จะพาทอฝันไปนั่งแล้วถอดรองเท้า จากนั้นให้ทอฝันเอาไปเก็บ ทุกวันนี้ไม่ต้องบอกแล้วเมื่อถอดรองเท้าเสร็จทอฝันจะเอาไปเก็บยังที่วางรองเท้าของเขาเอง
ทอฝันมีอาการดื้อบ้างเหมือนกัน แต่เป็นการดื้อแบบลองเชิง เช่น พอปู่ย่าไปรับ พ่อเนติ์ก็จะบอกว่าสวัสดีคุณย่าก่อน เขาก็จะทำแต่พอบอกให้สวัสดีคุณปู่ทอฝันจะทำหน้าเฉยแบบไม่ได้ยิน ไม่ดูปู่แต่มองอย่างอื่นแทน พอปู่พูดว่าดีเหมือนกันเราไม่รู้จักกัน ปู่ก็ไม่ต้องให้ไอแพดเล่น ไม่ต้องให้ไอโฟนเล่น ทอฝันจะแอบยิ้มนิดๆ เพราะรู้ว่าปู่หมายถึงใคร ฮา...แต่พอหลังจากนั้นก็จะมากอดปู่และเรียกคุณปู่ขา...เฮ้อ..
เมื่อวานผมไปประชุมเสวนาวิชาการที่สถาบันวิจัยจุฬาภรณ์กับสำนักงานส่งเสริมสังคมแห่งการเรียนรู้และคุณภาพเยาวชน ซึ่งเป็นเวทีปฏิรูปการเรียนรู้สู่การศึกษาเพื่อคนทั้งมวล เรื่ององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นกับการพัฒนาการเรียนรู้ของเด็กเล็ก ซึ่งมีศาสตราจารย์ นพ.ประเวศ วะสี เป็นประธานเสวนา ได้รับความรู้เรื่อง Brain-based learning (BBL) ที่องค์การบริหารส่วนตำบลนิคมพัฒนา จ.ระยองอบต.เล็กๆแห่งหนึ่งจัดการเรียนการสอน โดยหยิบเอาเรื่อง BBL มาผสมผสานกับพหุปัญญา ซึ่งทำได้อย่างน่าสนใจ ที่ประชุมพูดถึงเรื่องนี้จึงทำให้เกิดสนใจว่า BBL มันคืออะไร ไปค้นใน http://www.bustanuddin.com ซึ่งอ้างอิงที่มา http://pesasy.com/lesson/BBL.htm ได้ความว่า มันเป็นการนำความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับสมองไปใช้ในการออกแบบการเรียนรู้เพื่อพัฒนาศักยภาพสูงสุดในการเรียนรู้ของมนุษย์ในแต่ละช่วงวัย และที่สำคัญคือต้องเข้าใจถึงความแตกต่างของสมองของแต่ละคนที่มีลักษณะเฉพาะตัว
เซลสมองของด็กทารกจะถูกสร้างเมื่ออยู่ในครรภ์ ๓-๖ เดือนแรกจนถึง ๑ เดือนก่อนคลอด และจะเกิดอีกครั้งเมื่ออยู่ในช่วงเด็กเล็กและช่วงวัยรุ่น ซึ่งการพัฒนาเซลล์สมองจะขึ้นอยู่กับ ๒ ส่วน
๑.พันธุกรรม
๒.สิ่งแวดล้อมต่างๆ เช่น อาหาร อารมณ์ การฝึกฝนใช้สมอง
สมองมนุษย์มีความแปลกตรงที่ยิ่งใช้มากยิ่งแข็งแรงมาก ถ้าไม่ใช้มันจะตายไป เขามีความเชื่อว่ามนุษย์ทุกคนมีศักยภาพในความเฉลียวฉลาดที่สำคัญ ๘ ประการสำหรับการเรียนรู้สิ่งต่างและตอบสนองต่อสิ่งแวดล้อมซึ่งจะแตกต่างกันไปตามสภาพการพัฒนาตั้งแต่เล็กจนโตและสามารถทำงานพร้อมๆกันไปได้ ซึ่งได้แก่
๑.การเคลื่อนไหวและทำหน้าที่ของร่างกาย
๒.ภาษาและการสื่อสาร
๓.การคำนวณและตรรกะ
๔.มิติสัมพันธ์และจินตนาการจากสิ่งที่มองเห็น
๕.ดนตรีและจังหวะ
๖.การมีปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่นในสังคม
๗.การรู้จักตนเอง
๘.ปฏิสัมพันธ์กับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
สมองมนุษย์ถูกออกแบบมาเพื่อการเรียนรู้ ถ้ามีสมองปกติไม่มีมนุษย์คนไหนที่จะไม่สามารถเรียนรู้ แต่กระบวนการพัฒนาการเรียนรู้จะดีมากน้อยแค่ไหนก็ขึ้นอยู่กับการจัดการและสิ่งแวดล้อมที่มีรอบตัว ช่วงที่สำคัญที่สุดของสมองมนุษย์คือช่วงปฐมวัยจนถึงก่อนวันรุ่นช่วงต้น คือ อายุระหว่าง ๐-๑๐ ปี
เมื่อมาดูที่ทอฝัน อ้อ...สิ่งที่เราทำให้กับทอฝันก็คือสิ่งนี้นี่เอง สิ่งที่เราทำกับพ่อกับอาของทอฝันและสิ่งที่พ่อแม่ผมทำให้กับผมและพี่น้องก็คือสิ่งนี้แหละเพียงแต่เราไม่รู้จักทางวิชาการเท่านั้นแหละ
เราให้พ่อเนติ์และอานิวปั้นแป้งผสมสีซึ่งนวดเอง ให้เขาใช้จินตนาการได้เต็มที่ ให้เขาวาดรูป ให้เขาฟังเพลง ให้เขาได้ท่องเที่ยวไปเรียนรู้สิ่งต่างๆ ให้เขาเล่นของเล่นที่ใช้ความคิด ให้เขาทานอาหารดีๆมีประโยชน์ ให้เขาอยู่กับสีเขียว อยู่กับธรรมชาติ ให้เขาเล่นกันเป็นกลุ่ม ให้เขามีที่ส่วนตัว ฯลฯ
เราไม่สงสัยแล้วว่า ทำไมหลานเราฉลาดมาก ทำไมทอฝันอยากลองชิมโน่นนี่ ทำไมทอฝันชอบสัมผัสนิ่มๆ ทำไมทอฝันฟังเพลงสนุกแล้วผงกหัว ฟังเพลงช้าแล้วโยกตัว ทอฝันเอาปากกาเขียนกลมๆแล้วบอกว่าป่าป๊า ทอฝันเข้าใจคำสั่ง เข้าใจเหตุผลยอมรับเหตุผล รู้จักบอกเมื่อเวลาขับถ่ายแม้จะบอกทันบ้างไม่ทันบ้างแต่ก็บอก ชอบดูดอกไม้ ชอบดูสัตว์ต่างๆ ชอบเสียงดนตรี เพราะเรากระตุ้นให้ทอฝันใช้สมองอยู่ตลอดเวลานั่นเอง
เห็นหลานตัวเองก็นึกถึงสังคม เรามีความรู้สึกว่าเด็กเดี๋ยวนี้ขาดระเบียบวินัย คิดวิเคราะห์ไม่เป็น เราโทษการศึกษา โทษโรงเรียนว่าสอนไม่ได้เรื่อง ระบบการศึกษาไม่ดีเด็กไม่รู้จักคิด ย้อนกลับมาดูตรงนี้กันสักนิดไหมครับว่าเราได้พัฒนาสมองลูกหลานของเราให้เหมาะสมกับวัยเขาหรือเปล่า เราสอนระเบียบวินัย การใช้เหตุผลกับเขาตั้งแต่เล็กไหม เราสอนให้เขารู้จักจินตนาการไหม สอนให้เขารู้จักคิดด้วยไหม ก่อนจะไปโทษคนอื่น เราทำกันหรือยังครับ...
ความเห็น (2)
เป็นเรื่องทั้ง ๑.พันธุกรรม และ๒.สิ่งแวดล้อมต่างๆ เช่น อาหาร อารมณ์ การฝึกฝนใช้สมอง จริงๆ นะคะ
ขอบคุณครับคุณ Somsri