บันทึกบทเรียนการบริหารจัดการทรัพยากรมนุษย์
การเรียนใน Module ที่ ๔ เรื่อง การบริหารจัดการทรัพยากรมนุษย์ (Human Resource Management) ครั้งนี้ เราได้พบกับวิทยากรผู้มีชื่อเสียงที่และเป็นปูชนียบุคคลคนสำคัญของประเทศไทย คือ ศ.ดร.อาจอง ชุมสาย ณ อยุธยา และยังมีวิทยากรอีกท่านที่เป็น “รุ่นพี่” ของหลักสูตรที่เรากำลังเรียนอยู่นี้ คือ นพ.ประสิทธิ์ชัย มั่งจิตร ผู้อำนวยการโรงพยาบาลแก่งคอย จ.สระบุรี มาช่วยถ่ายทอดประสบการณ์ในบริบทของโรงพยาบาล นอกจากนี้ เรายังได้ไปศึกษาดูงานระบบการบริหารจัดการทรัพยากรมนุษย์ที่โรงพยาบาลกรุงเทพ ที่ซึ่งเป็นองค์กรด้านสุขภาพชั้นนำของประเทศไทยและเป็นที่นิยมอย่างสูงของชาวต่างชาติ
ก่อนกล่าวถึงเนื้อหาจากวิทยากรและการศึกษาดูงาน ผมได้มีโอกาสค้นหาความรู้ด้านการบริหารจัดการทรัพยากรมนุษย์เพื่อเป็นทุนก่อนการเรียนไปบ้างเล็กน้อย ในฐานะนักเรียนที่ยังไม่มีประสบการณ์ด้านการบริหาร และได้มาพบเนื้อหาความรู้ดีๆ จากอินเตอร์เน็ตตาม link ต่อไปนี้ http://www.powervision.co.th/mycorner/Exchange/hrm/hrm%20mycorner16.htm
หลักการทั่วไปการบริหารจัดการทรัพยากรมนุษย์
การที่องค์กรจะกระทำภารกิจหลักให้บรรลุวัตถุประสงค์และมีประสิทธิ์ภาพนั้น หน่วยงานจำเป็นจะต้องมีบุคลากรที่มีคุณภาพในปริมาณที่เหมาะสมกับงาน ดังนั้นการบริหารทรัพยากรมนุษย์ จึงจัดเป็นปัจจัยที่สำคัญอย่างหนึ่งในการบริหารงาน เพราะบุคลากรเป็นผู้จัดหาและใช้ทรัพยากรบริหารอื่นๆ ไม่ว่าจะเป็นเงิน วัสดุอุปกรณ์ และการจัดการ ซึ่งถ้าองค์กรเริ่มต้นด้วยการมีบุคลากรที่ดี มีความสามารถ ปัจจัยด้านอื่นๆ ก็จะดีตามมา ดังนั้นการบริหารทรัพยากรมนุษย์จึงมีความสำคัญต่อการพัฒนาองค์กร การบริหารทรัพยากรมนุษย์เป็นการดำเนินการที่เกี่ยวกับบุคคลที่ถือว่าเป็นทรัพยากรที่มีค่าที่สุดขององค์กร เพื่อให้สามารถปฏิบัติงานได้สำเร็จตามวัตถุประสงค์ขององค์กร พร้อมทั้งดำเนินการธำรงรักษาและพัฒนาให้ทรัพยากรมนุษย์ขององค์กรมีคุณภาพชีวิตในการทำงาน
วัตถุประสงค์ของการจัดการทรัพยากรมนุษย์
๑. เพื่อสรรหาและคัดเลือกบุคลากรที่มีความรู้ความสามารถเข้ามาทำงานในองค์การ (Recruitment and Selection)
๒. เพื่อใช้คนให้เกิดประโยชน์สูงสุด (Utilization)
๓. เพื่อบำรุงรักษาพนักงานที่มีความสามารถให้อยู่กับองค์การนานๆ (Maintenance)
๔. เพื่อพัฒนาให้มีความรู้ความสามารถ (Development)
ความสำคัญของการจัดการทรัพยากรมนุษย์
๑. ช่วยให้บุคคลที่ปฏิบัติงานในองค์การมีขวัญและกำลังใจในการปฏิบัติงาน เกิดความจงรักภักดีต่อองค์การที่ตนปฏิบัติงาน
๒. ช่วยพัฒนาให้องค์การเจริญเติบโต เพราะการจัดการทรัพยากรมนุษย์ เป็นสื่อกลางในการประสานงานกับแผนกต่างๆ เพื่อแสวงหาวิธีการให้ได้บุคคลที่มีคุณสมบัติเหมาะสมเข้ามาทำงานในองค์การ ให้เกิดประโยชน์สูงสุดทำให้องค์การเจริญเติบโตและพัฒนายิ่งขึ้น
๓. ช่วยเสริมสร้างความมั่นคงแก่สังคมและประเทศชาติ ถ้าการจัดการทรัพยากรมนุษย์ ดำเนินการอย่างมีประสิทธิภาพแล้ว ย่อมไม่ก่อให้เกิดความขัดแย้งระหว่างองค์การและผู้ปฏิบัติงานทำให้สภาพสังคม โดยส่วนรวมมีความสุข ความเข้าใจที่ดีต่อกัน
กระบวนการบริหารทรัพยากรมนุษย์ ประกอบด้วย
๑. การออกแบบการวิเคราะห์และการวิเคราะห์เพื่อจัดแบ่งตำแหน่งงาน (Task specialization process)
๒. การวางแผนทรัพยากรมนุษย์ (Human resource planning)
๓. การสรรหาและการคัดเลือกพนักงาน (Recruitment and selection process)
๔. การปฐมนิเทศบรรจุพนักงานและการประเมินผลการปฏิบัติงาน (Induction or orientation and appraisal process)
๕. การฝึกอบรมและการพัฒนา (Training and development process)
๖. กระบวนการทางด้านสุขภาพ ความปลอดภัย และแรงงานสัมพันธ์ (Health, safety maintenance process and labor relation)
๗. การใช้วินัยควบคุมตลอดจนการประเมินผล (Discipline control and evaluation process)
การเรียนในคาบแรกของวันนี้ ถือเป็นช่วงเวลาที่คุ้มค่ามากๆ ที่เราได้มารับฟังการบรรยายของ ศ.ดร.อาจอง ชุมสาย ณ อยุธยา ในเรื่อง แนวคิดในการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์
เราถูกนำเข้าสู่บทเรียนด้วยประเด็นของ "ความสุข" ซึ่งเป็นเป้าหมายสำคัญจริงๆ ที่ทุกคนต้องการในการมีชีวิตอยู่ อาจพูดเป็นประโยคได้ว่า "ฉันต้องการความสุข" แต่คนเรามักยึดติดอยู่กับคำว่า "ฉัน" และ "ต้องการ" จนลืมคำว่า "ความสุข" จึงทำให้ไม่มีความสุข หรือบางคนก็อาจหลงผิดตามสิ่งกระตุ้นต่างๆที่ทำให้เกิด "ความตื่นเต้นทางอารมณ์ชั่วขณะ" ว่าเป็นความสุข
จากนั้น ดร.อาจอง ได้นำเสนอนิทานหลายเรื่องแก่พวกเรา ซึ่งเท่าที่ทราบนั้น น่าจะเป็นนิทานที่ท่านวิทยากรได้เขียนไว้ในหนังสือเรื่อง นิทานสีขาว
ข้อคิดสำคัญที่ได้จากนิทานเหล่านี้ คือ "ความสุข" ซึ่งสามารถทำให้เกิดได้หลายวิธี เช่น ความพอเพียง การปล่อยวาง การเปลี่ยนตัวเอง การปรับความคิดและทัศนคติ ความรู้เท่าทันในประสาทสัมผัส และการทำสมาธิ เป็นต้น
การพัฒนามนุษย์คนใดคนหนึ่งให้เป็นบุคคลที่มีความสุข พร้อมทั้งเป็นผู้ที่มีความรู้ความสามารถและเป็นมนุษย์ที่มีคุณค่าต่อสังคม โดยเฉพาะเยาวชน ควรจะมี "กระบวนการเรียนรู้" ที่เหมาะสม เพื่อปลูกฝังข้อมูล ประสบการณ์ และทัศนคติที่ดี เพื่อให้เกิดจิตสำนึกที่ดี พร้อมที่จะเรียนรู้เพื่อพัฒนาตนเองต่อไปได้อย่างไม่มีที่สิ้นสุด
กระบวนการเรียนรู้
ในแง่ของการบริหารจัดการทรัพยากรมนุษย์ เราได้เรียนรู้ถึงตัวอย่างในการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ที่เน้นให้มนุษย์มี "ความสุข" เป็นเป้าหมายสำคัญ และสิ่งหนึ่งที่จะช่วยให้เราเข้าใจได้มากขึ้น คือ การเริ่มต้นพัฒนาจากตัวของเราเอง ในฐานะของผู้นำ สิ่งเหล่านี้จะสามารถเป็นตัวอย่างที่ดีแก่บุคลากรอื่นๆ ในองค์กร และทำให้มองเห็นแนวทางการปฏิบัติงานเพื่อการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ขององค์กรได้อย่างเหมาะสมมากขึ้น
ในช่วงบ่าย เป็นเวลาในการศึกษาดูงานที่โรงพยาบาลกรุงเทพ เมื่อไปถึงยังสถานที่ พวกเราทุกคนต่างตื่นตาตื่นใจกับบรรยากาศอันยอดเยี่ยมยิ่งใหญ่ของโรงพยาบาลแห่งนี้ ทั้งเรื่องความสะอาด ความหรูหรา ความเป็นระเีบียบเรียบร้อย แต่ประเด็นสำคัญของวันนี้ คือ การบริหารจัดการทรัพยากรมนุษย์ เราได้มาพบกับเจ้าหน้าที่ฝ่ายบุคคล ที่จะมาเล่าให้ฟัง
สิ่งที่เราได้เรียนรู้ในบริบทของโรงพยาบาลเอกชนนี้ คือ การจัดระบบการบริหารจัดการทรัพยากรมนุษย์ที่ชัดเจน โดยอ้างอิงมาตรฐานการประเมินที่เป็นสากล มีหน่วยงานและบุคคลากรผู้มีความรู้ที่สามารถปฏิบัติหน้าที่ได้อย่างเป็นรูปแบบ มีการวางแผนที่รอบคอบ มีกระบวนการพัฒนาทรัำพยากรมนุษย์ที่มีประสิทธิภาพ และเกิดนวัตกรรมใหม่ๆ จากองค์ความรู้ขององค์กรซึ่งได้จากกระบวนการติดตามสนับสนุนและประเมินผล
กระบวนการดังกล่าว เกิดขึ้นได้จากวิสัยทัศน์อันกว้างไกลของผู้บริหาร ที่เล็งเห็นความสำคัญของทรัพยากรมนุษย์ รวมทั้งทีมงานที่มีคุณภาพซึ่งสามารถนำเอาแนวความคิดและปรัชญาของผู้บริหารมาสร้างระบบที่มีประสิทธิภาพได้ และประโยชน์ที่ได้รับนอกจากในด้านของธุรกิจแล้ว คุณค่าของบริการที่ให้แก่ลูกค้าและความพึงพอใจ ก็เป็นสิ่งที่สำคัญที่ช่วยให้องค์กรมีการพัฒนาอย่างยั่งยืน
อีกบริบทหนึ่งที่เราได้เรียนรู้ คือ การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ในโรงพยาบาลชุมชน โดย นพ.ประสิทธ์ชัย มั่งจิตร ผู้อำนวยการ รพ.แก่งคอย จ.สระบุรี โดยหลักการสำคัญที่สามารถนำมาใช้ และเป็นมาตรฐานที่สำคัญของประเทศไทย คือ มาตรฐาน HA
เป้าหมายทั่วไปของการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ คือ การทำให้บุคลากร เป็นคน เก่ง ดี มีสุข โดยใช้นโยบายต่างๆ ที่มีทั้งการสนับสนุนงบประมาณ การให้โอกาสในการศึกษาหรืออบรม การให้กำลังใจ การชื่นชม การส่งเสริมกิจกรรม การพิจารณาความดีความชอบ เป็นต้น
ประเด็นสำคัญอย่างหนึ่งที่ช่วยให้บุคลากรเกิดการพัฒนาตนเอง คือ ความผูกพันในองค์กร โดยการทำให้เกิดความเป็นเจ้าของในงานที่ตนเองรับผิดชอบ หรือแม้กระทั่งในสิ่งของบางสิ่งที่ตนเองได้สร้างขึ้นมา เช่น ต้นไม้ที่ปลูกในสวนหย่อม และผู้บริหารควรให้ความสำคัญและทำให้บุคลากรเกิดความภาคภูมิใจในสิ่งที่ตนทำ แนะนำในสิ่งที่เป็นโอกาสพัฒนา ซึ่งจะเป็นส่วนหนึ่งที่ช่วยกระตุ้นให้บุคลากรเกิดการพัฒนาตนเอง และทำให้งานที่รับผิดชอบเกิดผลสัมฤทธิ์ที่ดีในที่สุด
คาบสุดท้ายของการเรียน เรายังได้เรียนรู้เกี่ยวกับ "ความสุข" ในอีกแง่มุมหนึ่ง โดยผ่านสื่อสารคดีรายการ "พื้นที่ชีวิต" ชื่อตอน "ตื่นจากความคิด" ซึ่งนำเสนอเรื่องราวของ "หมู่บ้านพลัม" ในประเทศฝรั่งเศส เป็นหมู่บ้านที่นับถือศาสนาพุทธ แต่มีการปฏิบัติธรรมในรูปแบบที่แตกต่างจากที่เราได้เห็นทั่วไปในประเทศไทย ธรรมเนียมปฏิบัติต่างๆ ทางด้านวินัยก็แตกต่างออกไป เราอาจเห็นพระเล่นดนตรี ร้องเพลง เล่นฟุตบอล แต่สิ่งที่เหมือนกันก็มี เช่น การสดมนต์ การนั่งสมาธิ
อย่างไรก็ตาม เป้าหมายสำคัญของการปฏิบัติเหล่านี้ ก็คือ "ความสุข" ไม่ว่าจะเป็นศาสนาใด นิกายใด หรือวิธีปฏิบัติแบบใด เป้าหมายสุดท้ายก็คือการมีความสุขเช่นกัน
น่าเสียดายผมที่ไม่สามารถหา link ของรายการในตอนนั้นมาให้ท่านผู้อ่านรับชมได้ ก็ขอนำเสนอเพียงภาพจาก facebook ของรายการพื้นที่ชีวิต มาให้ชมกันนะครับ และผู้ที่สนใจขอมูลเกี่ยวกับหมู่บ้านพลัม สามารถเข้าไปอ่านเพิ่มเติมได้ตาม link ต่อไปนี้ http://www.thaiplumvillage.org/ และ http://www.plumvillage.org/
และ link ของรายการ พื้นที่ชีวิต รายการที่มีสาระดีๆ ที่จะทำให้เราได้เรียนรู้เกี่ยวกับโลก และความสุขได้มากขึ้น http://program.thaipbs.or.th/documentaryprogram/article3253.ece
การเรียนใน Module นี้ ถือเป็นช่วงเวลาที่พิเศษสำหรับผมและคงเช่นเดียวกันกับเพื่อนร่วมชั้นอีกหลายๆ ท่าน ทั้งในเรื่องของวิทยากร และเนื้อหาประสบการณ์ต่างๆ ที่เราได้รับ สิ่งสำคัญที่ผมได้จากห้องเรียนนี้ คือ แนวความคิดในเรื่อง "ความสุข" อันเป็นพื้นฐานสำคัญของการดำรงชีวิตอยู่ของมนุษย์ และในส่วนของการบริหารจัดการทรัพยากรมนุษย์ ก็ควรจะคำนึงถึงสิ่งนี้เป็นสำคัญด้วย โดยอาศัยมาตรฐานที่เกี่ยวข้องตามบริบท เพื่อให้องค์กรประสบความสำเร็จทั้งในด้านคนและงาน พร้อมกับการเป็นที่ยอมรับของสังคม
ความเห็น (1)
Beautiful pictures and well done summary!!