ชื่อกับความเชื่อ ในพระสกุลลำพูน
ชื่อกับความเชื่อ ในพระสกุลลำพูน
พูดถึงพระสกุลลำพูน แล้วในยุคนี้คงไม่มีใครที่ไม่เคยได้ยินชื่อมาก่อน
อย่างน้อยก็พระรอด
พระหนึ่งในเบญจภาคีพระเครื่องเมืองไทยที่ใครๆก็ใฝ่ฝันยากมีไว้ครอบครองบูชาอย่างน้อยสักหนึ่งองค์
แต่จะมีใครที่จะคิดไปถึงที่มาของชื่อพระเหล่านั้นบ้างไหม
ว่าใครเป็นผู้ตั้งชื่อ แล้วตั้งแบบนั้น หมายความว่าอย่างไร
นักวิชาการ นักโบราญคดี
และนักอนุรักษ์พระสกุลลำพูน รวมถึงคนลำพูน
บางทีก็เรียกชื่อพระสกุลลำพูนผิดแผกแตกต่างกันไป
ตามวิถีแห่งภาษาและความเข้าใจของตน
เมื่อครั้งก่อน
สมัยตอนข้าพเจ้าเป็นเด็กที่พอจำความได้และมีความสนใจพระเครื่องเนื่องจากพ่อ
ปู่ และคุณตา มีพระลำพูนเป็นมรดกตกทอดกันมา
และท่านๆเหล่านั้นได้เล่าให้ฟังถึงที่มา
ประสบการณ์ความศักดิ์สิทธิ์แห่งพระลำพูนให้ฟัง
จึงเป็นจุดหนึ่งที่สร้างความสนใจ ความรัก
และมุ่งศึกษาเรียนรู้มาตั้งแต่อายุสิบกว่าปี
และชื่อที่ได้ยินผู้แก่ผู้เฒ่าเล่าขานกัน พอจะนำมาเล่าต่อให้ท่านฟัง
ดังเช่น
( พระเลี่ยง กรุวัดประตูลี้ จากเวบพระล้านนา )
(พระเลี่ยงพิมพ์เปลวเพลิง หายากมาก
ของผู้เขียน)
พระเลี่ยง มีลักษณะแหลมในส่วนปลาย
ทางเหนือเรียกส่วนแหลมว่า เหลี้ยม
และเมื่อขุดได้พระลักษณะนี้จึงเรียกว่าพระเหลี้ยม
แต่ที่เปลี่ยนไปเป็นพระเลี่ยง
ก็มีบางส่วนเล่าเกี่ยวกับพุทธคุณให้ฟังว่า เมื่อมีพระนี้ติดตัว
จะไม่พบอันตรายทั้งปวง หลีกเลี่ยงจากอันตรายได้เสมอ เลี่ยง
เป็นภาษาเมืองเหนือเหมือนกัน หมายถึง เว้น ,หลบ, หลีก,
หรือกิริยาทำอีกอย่างหนึ่ง เช่น
หนตางเส้นนี้บ่อดีก็เลยเลี่ยงไปใจ้แหมเส้นหนึ้ง
คือทางสายนี้ไม่ดีเลยไปใช้อีกเส้นทางหนึ่ง
ก็ทำให้ต่อมาเรียกว่าพระเลี่ยง อาจตามพุทธคุณที่พูดถึงกัน
พระคง หมายถึง
พระเครื่องที่ขุดพบที่บริเวณวัดพระคงฤาษี จึงเรียกว่าพระคง
ทางด้านพุทธคุณ ก็เล่าว่ามีความคงกระพันชาตรี ทนต่ออาวุธ คมหอกคมดาบ
เมื่อครั้งโบราญที่ต่อสู้กัน จึงทำให้เรียกว่าพระคง
พระบาง รูปร่างคล้ายพระคง
แต่โดยรวมแล้วหลังจะบางกว่า พบมากที่วัดดอนแก้ว
แต่ไม่ได้เรียกชื่อตามวัด เรียกตามลักษณะที่เห็นว่ามีลักษณะบาง
พระลบ ในความหมายตามลักษณะที่มีลักษณะองค์ไม่ค่อยชัดเจน ไม่มีรายละเอียดในพิมพ์ และเนื่องจากผิวหยาบและเสื่อมสภาพขณะที่อยู่ในกรุ เมื่อคนที่เห็นส่วนมากมีลักษณะที่ไม่ชัดจึงเรียนว่าพระลบ คือลบเลือน อีกตามพุทธคุณ มีผู้นำไปใช้ทางคดีความแล้วชนะ จึงเชื่อว่าสามารถลบล้างสิ่งที่ไม่ดีออกไปได้ พระลบโบราญจะพบรอยฝนเพื่อทำน้ำมนต์อาบกินเมื่อใช้ต่อสู้คดีความ
(พระเปิมดำ )
พระเปิม
เปิมในภาษาคำเมือง ลักษณะแบนใหญ่
เมืองเปรียบเทียบกับลักษณะพระเปิมแล้วเห็นว่ามีลักษณะตามนี้จึงเรียนกันว่าพระเปิม
แต่ไม่มีความสัมพันธ์ด้านพุทธคุณเพราะไม่มีคำสอดคล้องกับคำว่าเปิมตามชื่อพระ
พระรอด คนเมืองในยุคเก่าๆ เรียกว่าพระลอด หมายถึงพระขนาดเล็ก คือในคำเมือง มากจากคำว่า ลอดมอก คือเล็กกว่าที่ควร ในด้านพุทธคุณ มีผู้บูชาแล้วคลาดจากอันตราย หรือสิ่งที่ไม่พึงปรารถนา จึงว่ารอดมาได้อย่าปาฏิหาริย์ สมัยก่อน จะเกณฑ์ทหาร หรือคัดเลือกทหารประจำการ คนที่ไม่ต้องการให้ลูกหลานติดทหารเกณฑ์ ก็จะให้ลูกหลาน อมพระรอด อาราธนา ให้รอดพ้นไม่ต้องถูกเกณฑ์ จึงเรียกพระรอด
และพระอีกหลายชื่อ
ก็มาจากลักษณะที่มองเห็นเป็นส่วนมาก เช่นพระขนาดใหญ่ เช่น พระสาม
พระสิบสอง พระแปด ฯ มาจากจำนวนที่นับพระได้ พระกาบกล้วย พระกลีบบัว
มาจากลักษณะที่คล้ายกับสิ่งที่มองเห็น พระกวาง
พระซุ้มกระรอกกระแต ก็มาจากสิ่งที่พบในองค์ประกอบของพระ เป็นต้น
นี่คือ บางส่วนในพระสกุลลำพูน
ที่เกี่ยวเนื่องจากภาษา ชื่อ และความเชื่อ ทั้งนี้ เชื่อ ไม่เชื่อ
ก็แล้วแต่ท่านครับ ด้วยความปรารถนาดีครับ.... ครูเก่า
...มกราคม 2555...
ความเห็น (12)
สวัสดีเจ้าท่านศน.
พระรอดหละปูน หนึ่งในเบญจภาคีพระเครื่องเมืองไทย งามขนาด
ได้ความฮู้จ้าดนัก อยู่หละปูนก็มีความเชี่ยวชาญเรื่องของพระเครื่องเมืองหละปูนเนาะ
เจ้า เกยหันของป้ออุ้ยสมัยเป็นหละอ่อน ตี้เปิ้นเกยเอาใส่สร้อยคอฮื้อลูกหลาน สมัยนี้บ่า
ฮู้ว่าไปอยู่กับไผแล้ว
ศน.เจ้าวันนี้ว่าจะมาเข้าเว็บสพท.หละปูน แต่เข้าบ่ได้เจ้า เป็นสว.นี่มันตึงบ่อาละ
เต้าใดเน้อเจ้า ^ __ ^
อบคุณครับคุณครูที่ชอบบทความนี้ อยากให้ความรู้เกี่ยวกับของดีบ้านเราอยู่คู่กับคนหละปูนตลอดไปครับ เว็บเรามันก็งั้นๆแหละครับไวรัสกำจัดไม่ได้ครับ ติดโปรแกรมกันดีๆ โรงเรียนก็ส่งงานเข้าไม่ได้ ไม่กัน ก็ติดไวรัส เครื่องที่มีโปรแกรมกันดีๆก็เปิดไม่ได้เพราะโดนต้าน ทางฝ่ยแผนไอซีทีกำลังแก้ปัญหากันอยู่ครับ
รบกวนอาจารย์ด้วยครับ พระรอดครับ จะรอดไหมครับ ขอบคุณครับ
อิอิ ไม่รอดครับ คือไปไหนไม่รอดนะเอง สร้างออกมาใหม่เยอะครับ ผิดทั้งพิมพ์ที่ตั้งใจเป็นพิมพ์ใหญ่มีเส้นแตกที่หู และทำคราบหนาจนเลอะ ไม่เชื่อลองแช่น้ำดูสักชั่วโมงก็หลุดออกหมด คาบจริงติดนานทน และเป็นคาบบางๆ แบบดินนวล
ขอบคุณอาจารย์ครับ ผมลองทำตามดูแล้วครับ ดูสะอาดขึ้นแต่คราบกรุก็ยังไม่หลุดครับ ลองเอาเล็บขูดดูก็หลุดบ้างนิดหน่อยครับ หรือว่าต้องแช่น้ำอุ่นครับ เคยได้ยินว่า พระรอดของแท้ ต้องมีลอยขีดด้านข้าง เพื่อ ทำเครื่องหมายว่าเป็นช่างหลวงทำ หรือว่าพระนับแล้ว จริงไหมครับ ผมลงรูปด้านหลังให้ดูอีกรูปครับ ส่วนตอนล้างแล้วหน้าตาเป็นยังไงผมจะลงให้อาจารย์ดูอีกทีนะครับ ขอบพระคุณอาจารย์อย่างสูงครับ
สวัสดีค่ะเจ้า ท่านศน. แล้วงานศิลปหัตถกรรมภาคเหนือปี้นี้ ท่านจะจัดเวทีอะหยั๋งผ่อนิ ยังกึดเติ้งตี้นำเสนอสาระท้องถิ่นตี้ลำปางอยู่เน้อ จำได้ก่อหา ระลึกถึงเจ้า
สวัสดีครับ ยังไม่รู้ว่าจะได้จัดอะไรบ้าง ก็ให้มันเสร็จปีงบนี้ไปก่อนครับ วุ่นดีแท้ แล้วคงจะสบายใจเมื่อถึงงานของเรา ปีนี้ใกล้ๆแค่เจียงใหม่ หวังว่าคงได้เจอเพื่อนๆ พี่น้องอีกครับ
อาจารย์ครับพอล้างแล้วเป็นอย่างนี้ครับ ล้ามไม่ค่อยออกครับ บางท่านบอกว่าเป็นพระรอดกรุอุโมงค์ครับ
อาจารย์ครับฝากพระลือโขงอีกองค์หนึ่งครับ ขอบคุณครับ
ขอบพระคุณครับคุณครู...สำหรับความรู้ของพระหละปูน ลูกศิษย์เก่าคนนี้....ยังคิดถึงและเคารพคุณครูเสมอครับ....มจร. 53 สันต้นธง รุ่นสุดท้ายครับ
อาจารย์เจ้า..แล้วมีพระรอดพิมพ์พนมมือแต้ก่อเจ้า..ละก่อพระลบสีดำเจ้า..น้องได้กะอุ้ยน้องมาเมินหลายสิบปี๋แล้วเจ้าาจารย์…ขอฮื้ออาจารย์จ่วยบอกน้องหน่อยเน้อเจ้า…น้องอยากส่งรูปหื้อจารย์ดูแต่ส่งย่อจ่างเจ้า..อุ้ยน้องก่อเป็นคนละปูนอะเนาะเจ้า…เขาว่ามีพระปล๋อมตวยเลยไค่หื้ออาจารย์จ่วยดูตวยเจ้า…ขอบคุณจ๊าดนักเจ้า
ขอบคุณสำหรับความรู้นะครับ ผมมีแบบในรูปของอาจารอยู่1องค์แต่สภาพจะเก่ากว่าหน่อยนึง มียันต์ข้างหลังเป็นร่องลึก ชวดผมให้มาตั้งแต่สมัยยังเป็นเด็ก ตอนนี้อายุ25 ผ่านมา20กว่าปีก็ยังเก็บไว้อยู่